Verslag door Chinaworker.info
De arrestatie van vijf feministes een maand geleden in China leidde tot een wereldwijde campagne. Dit leidde tot resultaat, de vijf werden maandag vrijgelaten. De vrijlating van de vrouwen is een opmerkelijke en uitzonderlijke stap van de Chinese autoriteiten als reactie op het internationale protest. De krant Washington Post omschreef de vrijlating als “verrassend”. Velen vreesden het ergste voor de jonge activisten aangezien ze werden opgepakt op een ogenblik dat Xi Jingping elke vorm van protest de kop indrukt. “In zekere zin is dit de eerste belangrijke scheur in de muur van de massale campagne van staatsrepressie onder Xi Jingping,” verklaarde Vincent Kolo van chinaworker.info.
De vrouwen – Wang Man, Zheng Churan, Wu Rongrong, Wei Tingting en Li Tingting – stonden bekend als de “Vijf feministen”. Ze werden opgepakt in de aanloop naar de internationale vrouwendag van 8 maart. Ze wilden op die dag pamfletten uitdelen tegen seksueel geweld. Ze werden aanvankelijk beschuldigd van de vage misdaad van verstoring van de openbare orde. Dat kan aanleiding geven tot een straf van vijf jaar. Op 11 april veranderden de autoriteiten de beschuldiging naar “illegale samenkomst”. Het gaf aan dat de autoriteiten een geloofwaardiger zaak tegen de vijf wilden voorbereiden.
Het lot van de vijf vrouwen werd gevolgd door studenten en scholieren doorheen China. Er waren tal van petities die op harde repressie en dreigementen van de autoriteiten botsten. Actiegroepen voor vrouwenrechten en holebigroepen kwamen internationaal samen in protestacties. In Hong Kong waren er verschillende acties met onder meer de Campagne ter verdediging van de Chinese Feministen, Socialist Action en andere groepen. Op 11 april was er een grote actie omdat dit de deadline was voor de autoriteiten om hun formele beschuldigingen bekend te maken.
“Nooit geziene druk”
Er werd al veel gezegd over de opmerkelijke stap terug die door het Chinese regime werd gezet. Amnesty International had het over “een bemoedigende doorbraak”. Anderen, zoals Maya Wang van Human Rights Watch, stelden: “De vrijlating is het resultaat van een nooit geziene internationale druk.” Advocaten die de vijf vrouwen verdedigen, brachten een gelijkaardig standpunt. Leta Hong Fincher, auteur van “Leftover Women”, stelde dat de protestacties in het buitenland belangrijk waren maar ook de woede in China zelf: “De druk van Chinese burgers – vrouwen en mannen – was ook bijzonder belangrijk”.
Tegelijk wordt gevreesd dat de vervolging van de vijf nog niet voorbij is. Ze werden op borgtocht vrijgelaten met het oog op verder onderzoek. Mogelijk kunnen ze opnieuw opgepakt worden, zeker indien de internationale solidariteit wat gaat liggen. Het Chinese regime staat bekend voor de tactiek van de stok en de wortel om protestacties af te leiden. Er worden beloften gemaakt die nadien ingetrokken worden of die niets waard blijken te zijn. De vijf vrouwen zullen alleszins van nabij gevolgd worden en ze kregen een verbod om te reizen.
“Hun vrijlating is geen overwinning, ze zijn nog steeds verdachten,” stelde advocaat Liang Xiaojun die Wu vertegenwoordigt aan The Guardian. “Ze zijn wel vrijgelaten, maar hun activiteiten worden aan banden gelegd en ze moeten nog hun volledige vrijheid terugkrijgen.”
De vrijlating van de vijf vrouwen heeft wereldwijde aandacht gevestigd op repressie in China. Regeringen die graag zaken doen met de Chinese dictatuur hebben het daar niet graag over. De woede kwam van onderuit, van activisten, jongeren en de arbeidersbeweging. Prominente politici vervoegden het protest pas toen dat al breed verspreid was, ze lagen niet zelf aan de basis ervan.
Het feit dat leidinggevende vertegenwoordigers van het VS-kapitalisme zich uitspraken over de vijf, waaronder ook presidentskandidaat Hillary Clinton die de arrestatie “onvergeeflijk” noemde, geeft aan hoe breed de woede rond deze zaak was. Toen Clinton voor het eerst als minister China bezocht in 2009, berichtten alle media over het feit dat Clinton de mensenrechten niet aan bod liet komen. Veel NGO’s en mensenrechtenactivisten waren ontgoocheld. Het door het regome gecontroleerde Global Times was wel enthousiast: “Deze vorm van realistische opstelling is een voorbeeld voor andere Westerse leiders.”
Het standaard antwoord van het Chinese regime is steeds dat buitenlandse regeringen zich niet met interne zaken in China moeten moeien. Dat is moeilijker als argument te gebruiken als de kritiek van onderuit komt. Kritiek van de Amerikaanse regering die zelf niet bepaald een goede reputatie heeft inzake mensenrechten (denk aan Snowden of het politiegeweld tegen zwarten) is gemakkelijker te beantwoorden.
Het bezoek van Xi aan de VS
Velen vragen zich af welke leugens liggen achter de beslissing van de regering om de vijf vrij te laten. De kwestie dreigt in het gezicht van Xi Jingpint te ontploffen aangezien hij in september de VS zal bezoeken. Hij zal er onder meer spreken op een VN conferentie over vrouwen in New York. Bij die gelegenheid zou er wel eens protest kunnen zijn, wat politieke schade zou berokkenen aan het Chinese regime. Dat regime wil zich internationaal voordoen als een rechtsstaat.
Een andere en wellicht de belangrijkste factor is het effect van de zaak in China voor het politiseren van jonge vrouwen. Dat de feministes zo hard aangepakt werden ondanks het feit dat het om erg gematigde activisten ging, sommigen hielpen de autoriteiten bij het opmaken van nieuwe wetgeving over seksueel geweld, zorgde voor een schok op de sociale media. “Deze generatie die de afgelopen 20 tot 30 jaar is opgegroeid was amper betrokken bij politiek. Ze worden nu gepolitiseerd door deze gebeurtenis,” stelde de in de VS gevestigde professor Wang Zheng aan de liberale website ChinaChange.org.
Chinaworker.info feliciteert de vijf vrouwen bij hun vrijlating en bedankt de activisten die de afgelopen weken wereldwijd protesteerden. Deze gedeeltelijke overwinning met de vrijlating van de vijf kan gevolgen hebben voor toekomstige strijd in China tegen de dictatuur, vrouwenonderdrukking en kapitalisme. Dit is geen puur Chinese aangelegenheid, maar een onderdeel van een wereldwijde strijd. Met solidariteit en internationalisme in onze strijd moeten we het ondemocratische kapitalistische systeem omverwerpen.
