Op 8 maart vieren we de Internationale Vrouwendag. De oorsprong hiervan ligt bij de textielarbeiders van New York die in 1908 drie maanden staakten voor de invoering van een achturendag, betere arbeidsvoorwaarden en stemrecht. In 1911 werd deze dag voor het eerst een internationale vrouwendag. Maar het is vooral vanaf 1917 dat de dag inhoud kreeg. Op 8 maart 1917 trokken de Russische vrouwen de straat op voor brood en vrede. Ze trokken de Russische Revolutie op gang.
Artikel door Morgane (Charleroi) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
In 1922 kwam er een oproep van de Communistische Internationale om van 8 maart een vaste Internationale Vrouwendag te maken. Jarenlang was er mobilisatie van de arbeidersbeweging om van 8 maart een dag van strijd te maken. Vandaag doet vrouwendag eerder denken aan ‘moederdag’ waarbij organisaties bloemen aan vrouwen uitdelen op straat.
Wat betekent deze dag vandaag? Moeten we er opnieuw een strijdbare dag van maken, of is de vrouwenstrijd al volledig gestreden?
Beperkingen van burgerlijk feminisme en postfeminisme
In de jaren 1960 en 1970 was het burgerlijk feminisme dominant. Het was een periode waarin bijvoorbeeld het principe van quota van evenveel vrouwen als mannen in verantwoordelijke functies opdook.
Deze feministen dachten onder meer dat vrouwen aan de top plaatsen voordeel zou opleveren voor alle vrouwen. Die stelling werd in de jaren 1980 onderuit gehaald toen Margaret Thatcher een neoliberaal slagveld aanrichtte in Groot-Brittannië. Ondanks het feit dat ze zelf een vrouw was, aarzelde Thatcher niet om vreselijke aanvallen op vrouwen door te voeren, onder meer met drastische besparingen op de middelen voor de openbare diensten.
Vrouwen uit de heersende klasse doen wat van de heersende klasse verwacht wordt, los van hun geslacht. Dit wil niet zeggen dat het niet uitmaakt of een vrouw hogere functies kan innemen, het kan vertrouwen geven aan andere vrouwen. Maar het is nodig dat deze vrouwen strijden voor gemeenschappelijke belangen.
Na het burgerlijke feminisme zagen we in de meeste ontwikkelde kapitalistische landen het postfeminisme van de jaren 1990. Deze stroming ging ervan uit dat vrouwen voldoende rechten hebben afgedwongen om tot een gelijkheid tussen mannen en vrouwen te komen. Als er geen gelijkheid is, komt dit omdat vrouwen zelf hun gedrag en mentaliteit moeten veranderen. Ze moeten de kansen die er zijn grijpen om een geslaagd leven te kunnen leiden.
Het klopt dat we stemrecht bekomen hebben, alsook het recht om te werken, toegang tot onderwijs, recht op echtscheidingen of nog het recht op abortus. Discriminatie is bij wet verboden. Maar we stellen vast dat vrouwen bij iedere periode van economische crisis de eerste slachtoffers van het besparingsbeleid zijn, zowel op directe als indirecte wijze. Het individueel gedrag van vrouwen aanpassen, biedt geen antwoord op het besparingsbeleid.
Hoe treffen de besparingen vrouwen?
De afgelopen 30 jaar werden verworvenheden van vrouwen door het asociale en neoliberale beleid ondermijnd. Sinds de economische crisis vanaf 2008 worden de aanvallen opgevoerd.
Zo besliste de regering-Di Rupo om de inschakelingsuitkering (de vroegere wachtuitkering) in de tijd te beperken. Van de duizenden mensen die vanaf 1 januari hun uitkering verliezen, zijn er 65% vrouwen. Het betekent dat deze vrouwen geen enkele bron van inkomsten meer hebben. De meesten wonen immers samen waardoor ze geen recht hebben op een leefloon van het OCMW. Deze vrouwen worden volledig afhankelijk van de goede wil van hun partner om te overleven.
De besparingen in de openbare diensten treffen vrouwen bijzonder hard. In deze sector zijn vrouwen immers sterk vertegenwoordigd, zowel als werkenden maar ook als gebruikers. Er wordt bespaard op openbare kinderopvang waardoor het aantal beschikbare plaatsen afneemt. In de plaats hiervan moeten vrouwen beroep doen op private kinderopvang, maar daar zijn de prijzen vaak niet betaalbaar voor mensen met een klein inkomen. Het dwingt vrouwen ertoe om minder te werken of om volledig thuis te blijven.
De maatregelen van de rechtse regering van Michel gaan hierop verder. Zo zal er binnenkort pas een volledig pensioen zijn na 45 loopbaanjaren en vanaf de leeftijd van 67 jaar. Deze regel betekent concreet dat driekwart van de vrouwen geen volledig pensioen zal hebben. Dat aantal zal nog verder oplopen als effectief wordt beslist om een aantal gelijkgestelde periodes (bij bevallingsverlof, tijdelijke werkloosheid, ouderschapsverlof, …) niet meer mee te tellen.
Arbeidsduurvermindering en strijden voor socialisme
In Vlaanderen was er een terugkeer van het debat over arbeidsduurvermindering. Dat gebeurde na een uitspraak van toen nog minister van Werk Monica De Coninck (sp.a) die stelde dat vrouwen beter niet deeltijds gaan werken. Werkgeversorganisaties pleitten voor een 40-urenweek. Vrouwenorganisatie Femma reageerde met de eis van een 30-urenweek zodat vrouwen (en mannen) ook voldoende tijd voor ontspanning hebben.
Een arbeidsduurvermindering is een historische eis van de arbeidersbeweging. Wij verdedigen het als antwoord op de massale werkloosheid. Maar we mogen geen illusies hebben, de heersende klasse zal dit niet zomaar aanvaarden omdat het hen raakt in hun winsten.
Het kapitalisme baseert zich op onderdrukking van de werkende bevolking en dat omvat ook de onderdrukking van vrouwen. Enkel een breuk met dit systeem door te strijden voor een echte socialistische samenleving kan tot de bevrijding van vrouwen leiden.
De Internationale Vrouwendag moet een dag van strijd en solidariteit blijven. Vrouwen hebben immers nog veel te winnen vooraleer we over echte emancipatie kunnen spreken. Naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag organiseert LSP een dag van vorming en discussies, onder meer met een debat over de eis van een 30-urenweek. Iedereen welkom!
