De liberale oppositie had vorig weekend een betoging tegen de crisis gepland. Deze betoging in Moskou werd omgevormd tot een politiek protest tegen terreur nadat een van de organisatoren, Boris Nemtsov van de Russische Republikeinse Partij vrijdagavond in de buurt van het Kremlin werd neergeschoten.
Artikel door Rob Jones vanuit Moskou
De politie was binnen de 10 minuten ter plaatse, maar de aangekondigde grootschalige controle om de moordenaar te vatten leverde niets op. Binnen enkele uren kwam er een verklaring van de politie om aan te geven dat de moord het werk was van de oppositie, “Oekraïense agenten” of jaloerse familieleden. Er werd zelfs gesteld dat “de moord mogelijk gepleegd werd als provocatie om de politieke situatie in het land te destabiliseren.” Door enkel op die motieven te wijzen, wilde de politie andere mogelijkheden uitsluiten. Andere opties zijn immers dat Nemtsov op direct bevel van de autoriteiten werd neergeschoten of door een kliek binnen de staat of nog door Poetin-gezinde extreemrechtse militanten.
De moord komt op een ogenblik van verhoogde spanningen tussen het nationalistische kapitalistische regime van Poetin aan de ene kant en de VS en andere westerse imperialistische machten langs de andere kant. Die hebben Rusland ‘gerichte sancties’ opgelegd naar aanleiding van het conflict in Oekraïne.
Gezien het verleden van politieke moorden en bijhorende doofpotoperaties kan niemand van het officieel onderzoek vertrouwd worden. Een openbaar en onafhankelijk onderzoek naar alle bewijsmateriaal en alle mogelijke daders, kan enkel door een commissie van verkozen vertegenwoordigers van verschillende onafhankelijke sociale, politieke en syndicale organisaties.
Het zal wellicht moeilijk zijn om de schutter die Nemstov vermoordde te identificeren (ook al werden in het verleden soms zondebokken opgeofferd zonder dat de opdrachtgevers in gevaar kwamen). Maar het is wel duidelijk dat het politieke klimaat van de afgelopen periode de voorwaarden creëerde waarin een dergelijke ontwikkeling kon verwacht worden. De afgelopen maanden, zeker sinds de afscheiding van de Krim en de retoriek van Poetin over het mogelijke bestaan van een “vijfde colonne van landverraders” in Rusland, werd de door de overheid gecontroleerde media gedomineerd door propaganda tegen de oppositie. Regimegezinde groepen hebben speciale sites opgezet met namen als ‘verrader’ (predatel.ru) om oppositiepolitici op te lijsten met impliciete oproepen om actie tegen hen te ondernemen. De televisie plande een uitzending in de reeks ‘Anatomie van protest’ waarin werd beweerd dat figuren als Nemtsov betaalde agenten van de ‘fascistische’ regering uit Kiev zijn.
Met het gegeven dat Poetin 27 februari had uitgeroepen tot een nieuwe feestdag – de “dag van de speciale operaties” om te herdenken dat de Russische eenheden een jaar geleden het parlement van Krim overnamen en een nieuwe Russisch gezinde premier aan de macht brachten – is het niet denkbeeldig dat een groep ‘patriotten’ besloot om het heft in eigen handen te nemen en de ‘verrader’ Nemtsov aan te pakken. Het is even goed mogelijk dat de moord plaatsvond op bevel vanuit het staatsapparaat in een poging om de oppositiebeweging schrik aan te jagen.
De moord van Nemtsov is een zware slag voor de leiding van het zogenaamde ‘bolotnoi protest’, de beweging die ontstond na de vervalste verkiezingsresultaten van 2011-12. Sommige leiders van dat protest staan onder huisarrest, anderen zijn vrijwillig in ballingschap gegaan. Deze beweging werd geleid door ‘liberalen’ en vormde op zich geen groot gevaar voor het regime van Poetin. Nemtsov bijvoorbeeld was enkel populair onder een laag van stedelijke intellectuelen. Hij verzette zich tegen de oorlogen in Tsjetsjenië en Oekraïne, maar dan wel vanuit het standpunt van een deel van de elite. Nemtsov was een tijdlang vice-premier of regionale gouverneur en was van dichtbij betrokken bij het rampzalige beleid tijdens de ‘kapitalistische schoktherapie’ onder Jeltsin. Dit beleid zorgde ervoor dat miljoenen Russen in ellende terechtkwamen, terwijl een nieuwe oligarchie de vroegere staatseconomie plunderde.
Dit verleden zorgde ervoor dat de steun voor figuren als Nemtsov beperkt was. Om hun protest te verbreden, wilden de organisatoren van de betoging er een anti-crisisoptocht van maken. De eisen gingen evenwel niet verder dan ‘strijd tegen corruptie’.
Het regime wordt veel meer bedreigd door het potentieel van een sociale uitbarsting verbonden met de dieper wordende economische crisis. De inflatie bedraagt meer dan 20%, het aantal werklozen zal dit jaar tot 40% stijgen en de regionale kranten staan vol artikels over afdankingen en loonsverlagingen. Meer dan 20% van de werkgevers geeft toe dat de lonen werden verlaagd. Samen met de werkende klasse komen ook de middengroepen in de problemen.
De situatie in de “Oeral spoorwagonfabriek” in West-Siberië toont het gevaar voor het regime van Poetin. Deze fabriek werd in 2012 bekend toen het regime arbeiders van hieruit met bussen aanvoerde om de afkeer tegenover het ‘bolotnoi protest’ te tonen en steun aan Poetin te betuigen. Een ‘arbeider’ (eigenlijk de directeur) van de fabriek werd voorgesteld als een doorsnee vertegenwoordiger van de werkende bevolking die stelde dat het plein eens zou opgeruimd worden. Nu werden meer dan 5.000 arbeiders afgedankt en andere klagen dat de lonen van 50.000 roebel per maand (ongeveer 700 euro) werden verlaagd tot 20.000 roebel. De arbeiders willen de buikriem wel aanhalen, maar niet op een oneindige wijze.
Op de betoging van afgelopen zondag verspreidde het CWI in Rusland meer dan 4.000 pamfletten waarin werd gewaarschuwd. “Nu werd Nemtsov vermoord, morgen zullen het de werkenden en studenten zijn”. Er werd gesteld dat de protestbeweging een andere koers moet uitgaan, zich moet richten op de arbeidersbeweging en eisen voor politieke democratie moet verbinden met de verdediging van de lonen, jobs, gezondheidszorg en onderwijs. De banken en sleutelsectoren moeten onder publiek bezit komen zodat de samenleving in het belang van de meerderheid van de bevolking kan geplaatst worden in plaats van de winsten van een handvol kapitalisten.
