Exact 5 jaar geleden begonnen de protestacties tegen de EU-top in het Zweedse Göteborg. Voor velen zorgden deze acties ervoor dat de "antiglobaliseringsbeweging" ook in Europa werd ontdekt. 5 jaar na datum worden de acties in de rubriek "vandaag in de geschiedenis" in De Morgen afgedaan als volgt: "De top in Göteborg van de Europese Unie en de Verenigde Staten opent met anti-Bushrellen. Het is een welkome bliksemafleider voor de Europese leiders na het njet van Ierland tegen het verdrag van Nice." Wat was er echt gebeurd 5 jaar geleden?
Begin 2001 was het reeds duidelijk dat de eerdere jongerenprotesten in Seattle (VS) tegen het IMF en de Wereldbank, geen louter Amerikaanse beweging was. Integendeel, na het ideologisch offensief van de burgerij in de jaren 1990 waarin het idee dat er geen alternatief op het kapitalisme mogelijk was, begonnen ook hier steeds meer jongeren zich vragen te stellen over het kapitalisme. Dat kwam tot uiting in de eerste protestacties tegen internationale instellingen zoals de EU en de G8 (die een maand na de EU-top van Göteborg bijeenkwam in het Italiaanse Genua).
Onze organisatie speelde reeds vroeg in op het veranderende bewustzijn onder jongeren. In het voorjaar van 2001 lanceerden we reeds de campagne ‘Internationaal Verzet’ om jongeren te organiseren en de discussie aan te gaan over de strijd tegen het kapitalisme. Het was dan ook logisch dat we een delegatie naar de acties tegen de EU-top in Göteborg stuurden. Dit zorgde voor heel wat media-aandacht. Na de plotse ontdekking van de antiglobaliseringsbeweging in de media, moest dringend gezocht worden naar een aantal Belgische anti-kapitalistische activisten. Door het feit dat wij klaar stonden met onze campagne ‘Internationaal Verzet’ kwamen de media aanvankelijk snel bij ons terecht.
De acties in Göteborg waren vrij groot naar Zweedse normen, maar zeker niet zo massaal als bijvoorbeeld de acties tegen de G8-top in Genua een maand later. Er waren verschillende betogingen met tot 25.000 deelnemers. De eerste dag, 14 juni 2001, stond in het teken van het bezoek van Bush aan de EU-top. Er was een vreedzame betoging, maar nadien waren er problemen toen de politie een school waar betogers overnachtten omsingelde. In tegenstelling tot wat De Morgen vandaag schrijft, waren er geen "anti-Bush rellen". Het feit dat dit vandaag op zo’n manier wordt omschreven, heeft veel te maken met de beeldvorming die naar voor kwam inzake de acties in Göteborg. Op dat ogenblik was de EU het niet gewoon om met radicale tegenacties te kampen te krijgen. De verontwaardiging van het politieke establishment was dan ook erg groot. Premier Verhofstadt omschreef de beweging als een "rondreizend circus". Enkele maanden later zou hij een open brief schrijven aan de antiglobaliseringsbeweging… Het beeld dat van die beweging werd opgehangen veranderde nogal scherp doorheen de maanden!
Bij het bezoek van Bush werd geprotesteerd tegen diens milieubeleid, zijn asociale maatregelen, de militarisering die hij verdedigde,… 5 jaar na deze acties kunnen we enkel maar vaststellen dat de betogers gelijk hadden toen ze wezen op de waanzinnige politiek van Bush en co. Inmiddels zagen we de oorlogen in Afghanistan en Irak, de verdere sociale afbraak in de VS, het falen van de regering om tussen te komen na de ramp met de orkaan Katrina,… 5 jaar later is het duidelijk dat enkel de grote bedrijven en het patronaat hebben kunnen profiteren van het beleid van Bush.
Op de betoging tegen Bush waren er zo’n 15.000 aanwezigen, waaronder ook een sterke delegatie van Rättvisepartiet Socialisterna, onze Zweedse zusterpartij. Een groepje LSP-leden trok mee in deze delegatie op en leerde er zelfs een aantal Zweedse slogans. De betoging verliep volledig vreedzaam en ontbond op de Götaplatsen. Van daaruit trokken we met zo’n 500 betogers verder naar een school die werd omsingeld door de politie. Het stadsbestuur had een aantal scholen ter beschikking gesteld aan de betogers, zodat deze niet op straat zouden moeten overnachten. Deze overnachtingsplaatsen werden toegekend door de autoriteiten, maar vormden blijkbaar toch een doorn in het oog van diezelfde autoriteiten. Eén van de scholen werd omsingeld en overgenomen door de politie. We hielden een vreedzaam protest buiten deze school, maar er waren verschillende politiecharges.
De dag nadien was er een anti-kapitalistische mars, waarna er wel problemen ontstonden met de politie. De betoging kwam amper op gang toen gechargeerd werd door de politie. Dat werd beantwoord door een groep gemaskerde betogers die achteraan de betoging waren aangesloten. 5 jaar na datum blijft het onduidelijk welke krachten allemaal actief waren onder die gemaskerde betogers. Onze vermoedens dat er ook sprake was van politie-infiltratie werden enkel maar versterkt. Onder meer door de mededeling van de politie zelf dat er minstens een 50-tal incognito agenten zich onder de betogers hadden gemengd. Wij weten alvast dat het niet in onze delegatie was, want die was goed georganiseerd met een eigen ordedienst en we wisten heel goed wie bij ons opstapte.
De politie maakte van de gelegenheid gebruik om met brutale repressie te keer te gaan. Er werd zelfs geschoten op betogers! De rellen in de binnenstad waren echter niet het werk van de overgrote meerderheid van de betogers, er lag een grote verantwoordelijkheid bij de politie zelf. Toch gingen net deze beelden heel de wereld rond en werd zelfs even geprobeerd om de Belgische antiglobalisten van Internationaal Verzet daaraan te linken… Op een grote vreedzame betoging dezelfde avond vroeg een Belgische TV-journalist aan een LSP-lid: "Zullen dergelijke acties ook in België plaatsvinden bij het Belgisch voorzitterschap van de EU?". Op een massale vreedzame betoging die de asociale politiek van de EU aankaart, kon natuurlijk enkel "ja" geantwoord worden. Die "ja" werd gemonteerd na beelden van de rellen… Of hoe partijdige media het beeld van het politieke establishment klakkeloos overnam! Na de acties in Göteborg kregen we zelfs een verzoek van het ernstige magazine Ter Zake om gemaskerd in de studio te getuigen over de acties. Alsof wij maskers nodig hebben om uit te leggen dat we vreedzaam betoogden!
De verschillende acties tegen de EU-top vormden zowat het begin van de antiglobaliseringsbeweging in Europa. Het werd gevolgd door massaal verzet tegen de G8-top in Genua en de protestacties tegen de Belgische EU-toppen in het najaar van 2001. Zoals wij toen reeds stelden was de radicalisatie onder jongeren slechts een voorbode van bredere bewegingen van de arbeiders. Wij legden toen reeds nadruk op het asociaal programma van de EU om aansluiting te vinden bij die latere beweging. We legden uit dat de EU opkwam voor een liberalisering van De Post, een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd,… 5 jaar na datum zal de Europese druk rond die punten niet meer ontkend worden. Integendeel, het wordt erkend door bredere lagen. Dat vormde één van de redenen waarom in Frankrijk en Nederland het voorstel tot Europese Grondwet werd weggestemd in 2005.
Het jongerenprotest vormde inderdaad het begin van een meer algemeen verzet tegen het neoliberaal beleid. Sindsdien zagen we massale acties in heel Europa tegen de aanvallen op de lonen, op het onderwijs, de pensioenen,… Ook hier in België zagen we bijvoorbeeld de grootschalige acties tegen het Generatiepact. Voor sommige commentatoren in de burgerlijke media was de omvang van de beweging tegen het Generatiepact een verrassing. Voor 7 oktober werd het ABVV afgedaan als een geïsoleerde conservatieve bende ambraszoekers die wil protesteren tegen de noodzakelijke aanvallen op het brugpensioen. Voor de meerderheid van de bevolking lag dat anders, die steunde het verzet. Ook voor ons kwam die beweging niet als een verrassing. Wij zagen de antiglobaliseringsbeweging als een eerste aanzet, een aanloop naar dit soort brede bewegingen van de arbeidersklasse.
Lees meer
> Bezoek onze pagina met artikels over de acties tegen de EU-top in Göteborg in 2001
