Markten en EU-leiders reageren tegen Athene
Artikel door Niall Mulholland, CWI
De nieuwe Griekse regering onder leiding van Syriza kondigde een reeks maatregelen aan die een verademing vormen na jaren van harde besparingen die vele Grieken tot ellende brachten. De nieuwe maatregelen omvatten het herstel van het minimumloon tot op het niveau van voor de crisis (750 euro per maand), een verhoging van de laagste pensioenen en een 13de maand voor pensioenen (in de kerstperiode) die 700 euro of minder per maand bedragen, afschaffing van de taks op ziekenhuisbezoek en op het voorschrijven van geneesmiddelen, stopzetting van de gedwongen verkoop van huizen van mensen die hun hypotheek niet kunnen afbetalen, schrapping van geplande privatiseringen (waaronder de energiesector, luchthavens en havens), heropname van de ontslagen leerkrachten, afschaffing van het ‘evaluatiestelsel’ in de publieke sector dat enkel was ingesteld om tot afdankingen over te gaan, de heropname van meer dan 10.000 werkenden in de publieke sector die eerder afgedankt waren, de heropstart van ERT als publieke zender waarbij ook het personeel terug aangeworven wordt, papieren voor de kinderen van migranten die in Griekenland geboren en getogen zijn.
Deze maatregelen moeten nog naar het parlement, maar de Griekse werkenden hebben het gevoel dat hun zelfvertrouwen en waardigheid eindelijk hersteld wordt. De symboliek van Alexis Tsipras die premier werd zonder een religieuze eed af te leggen en het feit dat hij nadien een monument bezocht voor de communistische oudstrijders die in de Griekse burgeroorlog omkwamen, is de Grieken evenmin ontgaan.
Deze maatregelen zijn dan wel beperkt en gedeeltelijk, maar ze gaan regelrecht in tegen de decennia van harde neoliberale zogenaamde ‘consensus’ en tegen de besparingsagenda van de eurozone en het Europa van het kapitaal. Deze hervormingen kwamen niet uit de lucht gevallen, het is het resultaat van heldhaftige massastrijd van de Griekse arbeiders de afgelopen jaren, zo waren er meer dan 30 algemene stakingen. Deze acties hebben de besparingen niet gestopt, omwille van de rol van de conservatieve vakbondsleiders, maar het heeft miljoenen mensen politiek geradicaliseerd wat de weg heeft voorbereid voor de enorme electorale opstoot bij de verkiezingen van 25 januari.
De directe aankondigingen van Syriza zijn meteen ook een scherpe weerlegging van de positie van de traditionele partijen doorheen Europa, waaronder ook de voormalige sociaaldemocratische partijen. Die beweren telkens ze aan de macht komen dat ze niet anders kunnen dan een asociaal beleid te voeren met besparingen.
De markten reageren
Het was voorspelbaar dat de markten negatief zouden reageren, de beurs in Athene viel terug op een laagtepunt dat niet meer gezien was sinds het hoogtepunt van de schuldencrisis. Er werd bericht dat de kapitaalstroom uit het land aangroeit, in de week na de verkiezingen was er een versnelling waardoor er in januari alleen tot 11 miljard euro aan kapitaal uit het land zou verdwenen zijn. De regering probeerde de mogelijkheden en kansen van een confrontatie met de crediteurs te minimaliseren.
De Griekse communistische partij KKE probeert haar eigen sectaire benadering (waarbij het een coalitie met Syriza of gedoogsteun aan een minderheidsregering van Syriza afwees) te rechtvaardigen met het argument dat de hervormingen slechts ‘borrelnootjes’ zijn. Het klopt dat de aangekondigde maatregelen geen uitgewerkt socialistisch programma vormen – daarvoor zou een verwerping van de schulden nodig zijn, een zware taks op de rijken, een kapitaalcontrole en staatsmonopolie op buitenlandse handel, de nationalisatie van de sleutelsectoren onder democratisch publiek bezit – maar ook deze hervormingen zullen zowel in Griekenland als in de rest van Europa verwelkomd worden als een verademing. Het zal het verzet tegen de besparingen in Spanje, Portugal, Ierland en andere landen versterken, in sommige landen kan dit zelfs leiden tot vervroegde verkiezingen.
De Europese heersende elite zou verbijsterd zijn omdat ze hoopten op een ‘centrumrechtse’ regering die het beleid van de trojka (ECB, EU en IMF) zou verderzetten. Premier Alexis Tsipras kwam aan de macht op basis van druk van onderuit om de basisbeloften van Syriza te realiseren, meer bepaald het herzien van de Griekse publieke schulden, verhoging van de lonen en een stopzetting van de besparingen. Tsipras beweert dat dit allemaal mogelijk is binnen de eurozone, maar Europese leiders waarschuwen nu al dat Tsipras bij onderhandelingen over de Griekse schulden keuzes zal moeten maken.
Onderhandelingen over schulden
Griekenland heeft ongeveer 320 miljard aan uitstaande schulden. Het moet op 6 februari een herfinanciering ter waarde van ongeveer 1 miljard euro realiseren en op 13 februari nog eens 1,4 miljard euro. Syriza stelt dat het geen confrontatie rond de schulden wil, maar een akkoord over een herziening van de afbetaling. Is het mogelijk dat de Duitse kanselier Merkel toegevingen zal doen aan Athene? Merkel kent in eigen land een grote druk om geen geld te ‘verspillen’ maar anderzijds is de Europese heersende elite steeds meer verdeeld over de beste uitweg. De gouverneur van de Bank of England gaf vorige week kritiek op het beleid van de trojka en waarschuwde voor een nieuw ‘verloren decennium’ in Europa. De stagnatie in de eurozone zorgde er vorige week voor dat de Europese Centrale Bank zich verplicht zag om over te gaan tot een beleid van quantitative easing (geld bijdrukken).
Zelfs indien Merkel bereid is om toegevingen te doen aan Athene inzake de termijn van terugbetaling van de schulden en mogelijk zelfs over de omvang van de schulden, dan nog zal er grote druk van de heersende elite doorheen Europa zijn om niet teveel toe te geven aan de Grieken. Er wordt immers gevreesd dat dit een precedent zou vormen die de volledige ‘consensus’ van besparingen bedreigt en aanleiding zou geven tot een ‘politieke besmetting’ waarbij het verzet tegen de besparingen in Spanje, Portugal, Ierland en elders in Europa zich enorm zou versterken.
Voor de verkiezingen stelde Tsipras dat indien er geen akkoord mogelijk is met Brussel en er een poging is om Griekenland uit de eurozone te zetten om het antibesparingsbeleid van Syriza te stoppen, de regering van Syriza een referendum zou organiseren.
Het is echter niet louter een kwestie van peilingen of parlementaire rekenkunde. De reactie van de markten en de Europese regeringen op de maatregelen van Syriza geven aan dat de heersende elite harde strijd zal leveren tegen elke toegeving of hervorming voor de werkende bevolking. Zelfs indien Merkel en de Europese heersende elite zich genoodzaakt voelen om een aantal toegevingen te doen, dan nog zullen ze nadien proberen om elke hervorming teniet te doen. Ondertussen zullen ze er alles aan doen om de regering van Syriza te destabiliseren, te ondermijnen en te temmen. Het behalen en behouden van zelfs beperkte hervormingen voor de arbeidersklasse, is uiteindelijk enkel mogelijk als onderdeel van de strijd voor een volledig socialistisch programma waarbij de arbeidersklasse wordt gemobiliseerd, zowel op de werkvloer als in de wijken, om in te gaan tegen het kapitalisme en dit samen met een solidariteitsoproep voor steun van de arbeidersbeweging doorheen Europa.
Kom naar onze meetings over Griekenland deze week:
- dinsdag 3 februari in Antwerpen. Facebook evenement voor de meeting in Antwerpen
- woensdag 4 februari in Gent. Facebook evenement voor de meeting in Gent
- woensdag 4 februari in Brussel. Facebook evenement voor de meeting in Brussel
- donderdag 5 februari in Luik. Facebook evenement voor de meeting in Luik
