Artikel van de website van Xekinima, geschreven op 26 januari.
Na de verkiezingen vormde Syriza een coalitieregering met de Onafhankelijke Grieken, een afsplitsing van de conservatieve Nieuwe Democratie en dus een partij die uitdrukkelijk pro-kapitalistisch is en doordrongen van de marktlogica. Samenwerking met een dergelijke partij is gevaarlijk.
Syriza vormde deze coalitie nadat het contact opnam met de KKE, de Griekse Communistische Partij, met het oog op de vorming van een linkse coalitieregering. De KKE weigerde elke vorm van samenwerking met Syriza, zelfs de optie om van buiten de regering het vertrouwen te geven werd verworpen. Deze opstelling om elke samenwerking of zelfs een vertrouwensstem te weigeren, werd meermaals in de verkiezingscampagne herhaald door de KKE-leiding. Binnen Syriza wordt gezegd dat Tsipras op de avond van de verkiezingen telefoneerde naar de algemeen secretaris van de KKE, Koutsoumbas, maar dat die zelfs weigerde om Tsipras te ontmoeten.
Van waar deze weigering van KKE?
De KKE rechtvaardigt de weigering op basis van “ideologische en politieke meningsverschillen.”
Maar wat weerhield de KKE ervan om “ja” te zeggen aan samenwerking “onder bepaalde voorwaarden”? Wat weerhield de partij ervan om een aantal minimumvoorwaarden op te stellen als voorwaarde voor samenwerking of een vertrouwensstem in het parlement? Het had de mogelijkheid geboden om een reeks maatregelen in het belang van de werkende bevolking en tegen de macht van het grote kapitaal voor te stellen.
De KKE had van buiten de regering een vertrouwensstem kunnen geven en aankondigen dat het de regering zou gedogen zo lang deze een beleid in het belang van de werkenden voert. Op deze manier had ze een vertrouwensstem kunnen geven zonder de eigen ideologische, politieke en organisatorische onafhankelijkheid te moeten opgeven. De leiding van Syriza zou dan bovendien geen ‘rechtvaardiging’ hebben om naar de rechtse populistische Onafhankelijke Grieken te kijken voor een meerderheid. Het zou de KKE in staat stellen om banden te smeden met de linkse basis van Syriza en de miljoenen werkenden die voor Syriza stemden om een einde te maken aan de barbarij van de trojka.
Trotse KKE
De KKE-leiding verklaarde na de verkiezingen dat ze “trots” zijn dat ze hun krachten behouden hebben en licht vooruit gingen in vergelijking met de verkiezingen van juni 2012. Daarbij moet opgemerkt worden dat de steun voor de KKE nog steeds 3% lager is dan bij de verkiezingen van mei 2012 en nog slechts de helft bedraagt van de steun in 1981 (ongeveer 11%).
Is het mogelijk dat een “communistische partij” die zichzelf als revolutionaire partij omschrijft om tijdens de diepste economische crisis en tijdens een enorme sociale ramp in de samenleving, zegt ‘blij’ te zijn met 5,4%? Een revolutionaire/communistische partij met een significante basis onder de arbeidersklasse, zoals de KKE, zou in dergelijke omstandigheden een enorme ontwikkeling moeten kennen, net zoals de Bolsjewieken dit kenden in 1917. Maar in plaats van na te gaan waar ze fouten maakten, feliciteren de KKE-leiders elkaar.
Wat betekent ‘samenwerking’?
De KKE had Syriza een voorstel kunnen doen van een minimaal maar duidelijk arbeidersprogramma als voorwaarde voor samenwerking of een vertrouwensstem. De voorstellen van de KKE hadden onder meer volgende elementen kunnen omvatten: een verhoging van het minimumloon en de pensioenen, een intrekking van de deregulering van de arbeidsverhoudingen, massale investeringen in onderwijs en gezondheidszorg, een stopzetting van de privatiseringen en een hernationalisering van alle geprivatiseerde openbare diensten, arbeiderscontrole en –beheer van de banksector, … Een aantal van deze maatregelen worden nu overigens doorgevoerd door de regering van Syriza.
Naast dit ‘minimumakkoord’ had KKE openlijk en vrij alle meningsverschillen met Syriza kunnen naar voor brengen, onder meer over de positie van Syriza om binnen de eurozone te blijven of het feit dat Syriza geen volledige schuldkwijtschelding maar slechts een gedeeltelijke wil.
Wie zou voordeel behalen uit een dergelijke opstelling? Als de Syriza-leiding dit aanbod van de KKE had geweigerd, dan zou dit een probleem vormen binnen Syriza en zou de impact van de KKE op de basis van Syriza enorm groot zijn. Als de leiding van Syriza wel had ingestemd met dit akkoord, dan zou de KKE zich kunnen versterken op basis van een bredere steun onder de bevolking. Een regering met een linkser beleid zou immers de arbeidersklasse enorme voordelen opleveren. De meeste arbeiders zouden de linkse maatregelen zien als het resultaat van de druk van de KKE.
De KKE-leiding beschrijft zich als voorstanders van de revolutie in Griekenland, maar de essentie van een ‘revolutionair beleid’ is de mogelijkheid om de massa’s te overtuigen van een revolutionair socialistisch beleid, niet om zichzelf in een sectaire cocon te isoleren van de massa’s onder het mom van ideologische ‘zuiverheid’.
Instabiele regering met Onafhankelijke Grieken
De leiding van Syriza heeft het ‘slim’ gespeeld en riep de KKE op tot samenwerking. Toen die partij weigerde werd de samenwerking met de Onafhankelijke Grieken aangekondigd. Veel Grieken zagen dit als de enige optie voor Syriza. Maar de KKE-leiding heeft wel een belangrijke bijdrage geleverd om tot deze coalitie te komen.
Ondanks deze elementen moet het onder de basis van Syriza en onder de arbeiders in het algemeen duidelijk zijn dat de regering instabiel zal zijn. Aanvankelijk zullen de Onafhankelijke Grieken wellicht instemmen met een aantal populaire maatregelen en directe hulp – de regering voert al een reeks hervormingen door die verwelkomd worden door de werkende bevolking – maar er zullen onvermijdelijk vroeg of laat grote meningsverschillen opduiken, al was het maar rond het karakter van de kapitalistische economie en de belangen van de rijke elite. Voorstellen om de rijken extra te belasten, de winsten van de grote bedrijven te laten bijdragen of rond nationaliseringen onder arbeiderscontrole, zullen controversieel zijn.
Dit zijn geen abstracte of academische kwesties. Zonder dergelijke maatregelen zal de economie geen herstel kennen in het voordeel van de meerderheid van de bevolking. Zonder economisch herstel kan de crisis niet overkomen worden en zal er onvermijdelijk nieuwe sociale en politieke onrust zijn. Dit zal ook weerspiegeld worden in de nieuwe coalitieregering en het kan tot een politieke crisis in de regering leiden.
Voorbereiding op de komende crisis
Dat is waarom de basis van Syriza zich moet voorbereiden op de komende crisis met de Onafhankelijke Grieken. Er is maar een manier om dat te doen. Er is nood aan strijd binnen Syriza en van de linkerzijde en werkenden erbuiten om Syriza een stoutmoedig programma te laten uitvoeren dat de belangen van de werkende bevolking en de middenlagen dient. Het betekent in essentie een socialistisch programma, iets waar de leiding van Syriza niet tot bereid is, tenzij het ertoe wordt gedwongen door de druk van de linkse basis en de van de samenleving.
Of en wanneer de Onafhankelijke Grieken een regeringsmaatregel weigeren goed te keuren omdat het tegen de belangen van de heersende klasse ingaat, dan moet Syriza bereid zijn om een mandaat van de bevolking te vragen in vervroegde verkiezingen. De Griekse massa’s zullen begrijpen dat de Onafhankelijke Grieken een obstakel zijn in het uitvoeren van een beleid in hun belang. Syriza kan de eigen electorale steun verder uitbreiden en een meerderheidsregering vormen waarbij een consistente breuk met het besparingsbeleid wordt gemaakt. Zal de leiding van Syriza daartoe bereid zijn? De basis ongetwijfeld wel, maar aan de top heerst meer onduidelijkheid.
