Recensie. “De taal van Berbers heeft geen woord voor grenzen.”

berbersHet boek van muzikant Abdelkader Zahnoun is een vlot geschreven en onderhoudend werk dat een inkijk biedt op de voorgeschiedenis van de auteur, met name de levensomstandigheden van zijn ouders en grootouders, maar ook zijn eigen ervaringen als migrant in Antwerpen. Eigenlijk is het opmerkelijk dat er niet meer boeken zijn die het verhaal van migranten brengen.

Door Geert Cool

De grootmoeder van Abdelkader Zahnoun maakte de Rif-oorlog in de jaren 1920 mee. Wat vandaag Marokko is was toen het strijdtoneel tussen Frankrijk en Spanje. De buitenlandse bezetting werd betwist door een vrijheidsstrijd van Berbers onder leiding van El Khattabi, maar die kreeg geen ondersteuning van de Arabische bevolking.  Het isolement van de Berber-strijd en het militaire overwicht van de Fransen, onder leiding van maarschalk Pétain, zorgden ervoor dat het verzet geen stand kon houden. In 1926 gaf El Khattabi zich over.

De droogte en ontbering dreven in de jaren 1940 veel Berbers uit het Rifgebied naar buurland Algerije waar ze aanvankelijk met open armen ontvangen werden. Dat was evident, het concept van grenzen was immers niet aanwezig bij de Berbers die er in hun taal zelfs geen woord voor hadden. Abdelkader doet het vreselijke verhaal van de vlucht van zijn moeder in 1944 toen ze haar gewelddadige man achterliet en naar haar ouders in Algerije trok. De gastvrijheid in Algerije kwam onder druk te staan door de Franse koloniale macht die het daar voor het zeggen had en na de onafhankelijkheid van Algerije in 1962 door allerhande grensconflicten met het in 1956 onafhankelijk geworden Marokko. Heel wat vroegere vluchtelingen keerden terug naar Marokko. Daar was het niet evident om werk te vinden, waardoor er heel wat interesse was voor de voorstellen vanuit West-Europa om daar als gastarbeider aan de slag te gaan.

Vanuit België was er interesse in Marokkaanse gastarbeiders omdat er in dat land een overschot aan goed geschoolde arbeiders was. Abdelakder Zahnoun voegt eraan toe dat de Belgen meenden dat de Marokkaanse arbeiders volgzaam zouden zijn omwille van hun religieuze opvoeding. De eerste Marokkanen in Antwerpen liepen wat verloren en stonden geïsoleerd. Ze hadden moeite om hun draai in de grote stad te vinden. De confrontatie met racisme en discriminatie was hard. De auteur brengt er tal van voorbeelden van maar aarzelt evenmin om te vertellen over incidenten waar hij als niet zo brave jongere bij betrokken was.

Het boek sluit af met elementen uit de actualiteit waarbij Abdelkader Zahnoun, die als muzikant onder meer met Wannes Van de Velde samenwerkte, wijst op de Arabische Lente die voor hem “onverwacht” kwam. De dynamiek van de revolutionaire golf in onder meer Tunesië en Egypte lijkt hem wat te ontgaan, hij beschrijft dit als jongerenopstanden waarbij het internet het enige wapen van de jongeren was. Het massale karakter van de acties en de actieve rol van de arbeidersbeweging in Tunesië en Egypte maakten het verschil, maar dat lijkt Zahnoun niet te zien. Het verklaart mogelijk waarom hij niet kan uitleggen waarom de dictators uit Tunesië en Egypte wel werden verdreven, terwijl er in Syrië een burgeroorlog ontstond.

Over wat er in Marokko gebeurde, is Zahnoun weinig kritisch. Hij stelt dat koning Mohamed VI de dialoog opzocht en democratische hervormingen doorvoerde waarna minister-president Abdelilah Benkirane een “democratische en islamitische politiek voert en de ontwikkeling van een nieuw en modern Marokko nastreeft.” Voor Zahnoun is dit “een toonbeeld voor alle andere Arabische landen.” De ‘beweging van 20 februari’, het massaprotest dat ook in Marokko plaatsvond in 2011, komt er niet aan te pas. De relatieve inperking van de absolute macht van de koning afdoen als een toonbeeld voor andere landen, is gelukkig niet bepaald hoe strijdbare militanten in Marokko hun project zien.

Vreemd genoeg doet de korte analyse van de actuele politieke situatie in Marokko in dit boek erg mainstream westers aan. Voor een politieke analyse van de gebeurtenissen die doorheen dit boek aan bod komen, zijn andere bronnen nodig. Maar als kennismaking met een verleden van mensen van Marokkaanse afkomst, is dit een nuttig boek. Het persoonlijke verhaal brengt elementen van een geschiedenis die vreemd genoeg amper bekend is bij ons.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie