Massale actie van arbeidersbeweging voor socialistisch beleid nodig!
Op 19 januari, zes dagen voor de Griekse verkiezingen, spraken we met Andros Payiatsos van Xekinima, onze Griekse zusterorganisatie.
In ons vorige interview stelde je dat het establishment een angstcampagne voert om mensen ervan te overtuigen om niet op Syriza te stemmen. Hoe is dat verder ontwikkeld?
“Het circus van de heersende klasse en haar politieke vertegenwoordigers lijkt nu gedemoraliseerd. Ze begonnen een grote angstcampagne maar het werd duidelijk dat dit geen significant effect had en dat Syriza in de volgende regering zal zitten. De vraag nu is of dit een minderheidsregering dan wel een meerderheidsregering zal zijn. De heersende klasse probeert nog wat angst te creëren, maar het is zwak en weinig efficiënt. De nadruk is verschoven naar pogingen om Syriza te controleren om zeker te zijn dat het beleid niet buiten de door het establishment opgelegde krijtlijnen treedt.”
Wat is het meest waarschijnlijke resultaat bij de verkiezingen?
“Er wordt zowel in Griekenland als op internationaal vlak uitgegaan van een overwinning van Syriza. De voorbije week ging Syriza nog wat vooruit in de peilingen, met ongeveer 1%. De voorsprong van Syriza stabiliseert. Zonder rekening te houden met ongeldige stemmen en onthoudingen, kan de partij 30 tot 33% halen. Dat is nipt onvoldoende voor een meerderheidsregering.”
Wat zijn de alternatieven op een meerderheidsregering?
“De leiding van Syriza kijkt naar de ‘Onafhankelijke Grieken’, een ‘patriottische’ en populistische afsplitsing van de conservatieve Nieuwe Democratie als de meest haalbare coalitiepartner. Deze partij verzette zich van bij het begin tegen het memorandum en de trojka.
“De meeste linkse krachten willen niet met Syriza samenwerken. De Communistische Partij (KKE) weigert zelfs de optie om in het parlement voor Syriza te stemmen zodat die een regering kan vormen. De KKE heeft een rampzalig sectaire positie.
“Als de ‘Onafhankelijke Grieken’ onvoldoende verkozenen hebben, zal Syriza ertoe gedwongen worden om samen te werken met partijen die als ‘trojka-partijen’ worden gezien (omdat ze het besparingsbeleid van de trojka van IMF, EU en ECB zelf doorgevoerd of ondersteund hebben). Het gaat onder meer om de populistische partij ‘De Rivier’ of de partij van de voormalige PASOK-premier George Papandreou, de ‘Sociaaldemocratische Beweging’.”
Hoe zal de heersende klasse reageren op een overwinning van Syriza?
“Er wordt nu vooral geprobeerd om ervoor te zorgen dat een regering van Syriza een stabiel en voor hen efficiënt beleid zal voeren. Grote delen van de kapitalistische woordvoerders in Griekenland en op internationaal vlak zeggen nu dat het tijd is voor onderhandelingen en dat ze flexibel moeten zijn. Dit is een poging om Syriza mee in het bad van het establishment te trekken en om de gevaren die een Syriza-regering kan vormen voor hun belangen af te remmen. Zo’n regering kan immers de aanzet geven tot sterke massabewegingen en kan maatregelen nemen die tegen het besparingsbeleid ingaan.
“Maar dit is geen eenduidig standpunt. Zo hebben de Duitse heersende klasse en die van landen rond Duitsland nog een harde positie die gekant is tegen elke ernstige onderhandeling. Ze zullen wel toegevingen willen doen aan een Syriza-regering, maar slechts erg beperkte.”
Hoe reageert Syriza op deze druk?
“De leiding reageert zoals de heersende klasse het wil. Het programma is afgezwakt. Zelfs een aantal basishervormingen worden nu in vraag gesteld.
“Zo kreeg Syriza-voorman Tsipras recent een vraag over de belangrijke strijd van de mensen in Halkidiki tegen de komst van goudmijnen. Hij weigerde om een duidelijk standpunt in te nemen en stelde dat de wet zal nageleefd worden en dat de contracten zullen onderzocht worden. Maar wat betekent dat?
“Rond het minimumloon, toch een belangrijk punt in het programma van Syriza, is er nu onduidelijkheid over wanneer het zou verhoogd worden. Er wordt nu gesproken over een geleidelijke verhoging. Met betrekking tot de privatiseringen en de duizenden jobs die verdwenen in de publieke sector, wordt nu gezegd dat de wettelijkheid van deze maatregelen zal bekeken worden.
“Het zorgt ervoor dat er weinig echt enthousiasme is voor Syriza. Er is het gevoel dat we geen keuze hebben en voor Syriza moeten stemmen om indien mogelijk tot een meerderheidsregering van Syriza te komen. Er is ook een gevoel dat zelfs indien Syriza maar een tiende van de beloften nakomt, dit nog steeds beter zal zijn dan wat we nu kennen.”
Hoe neemt Xekinima aan de verkiezingen deel?
“We roepen op om voor Syriza te stemmen en voeren een grote campagne. We produceerden 150.000 bulletins van vier pagina’s en een extra editie van onze krant die uitverkocht is en die we moesten laten bijdrukken. Dat is opmerkelijk gezien deze verkiezingscampagne eigenlijk maar 11 dagen duurt.
“Als deel van het ‘Initiatief van de 1000’ (een alliantie van linkse groepen rond een antikapitalistisch programma) spraken we met Syriza om kandidaten op de lijsten te plaatsen. Dit was spijtig genoeg niet mogelijk. De leiding van Syriza wilde een alliantie met andere linkse krachten, maar louter symbolisch waarbij die andere krachten geen kans maken om verkozen te geraken. Ze wilden niet dat we kandidaten hadden in regio’s waar we een sterke campagne zouden kunnen voeren. Als er linkse samenwerking is, moet Syriza deze krachten de mogelijkheid geven om goede resultaten neer te zetten. Het gaat niet op om deze linkse krachten niet in hun bastions te laten opkomen, maar in plaatsen waar ze amper campagne kunnen voeren en geen kans maken om verkozen te raken. Daarnaast was er weinig tijd voor de campagne. Het maakte dat zowel Xekinima als anderen in het Initiatief van de 1000 besloten om geen kandidaten naar voor te brengen.
“De houding van de leiding van Syriza wijst op een trend. Zo werden 50 individuen die geen lid van Syriza zijn op de lijsten gezet. Hiervan is er maar één die links van Syriza staat. Ze willen een parlementaire groep die door de rechterzijde in de partij wordt gecontroleerd.
“De belangrijkste reden waarom we Syriza steunen, ondanks de beperkingen, is omdat een overwinning van Syriza een bevrijdend effect zou hebben op de arbeidersklasse, de bewegingen en de samenleving in het algemeen. Onder de arbeiders leeft de verwachting dat de aanvallen onder een Syriza-regering zullen stoppen en minstens tot op zekere hoogte zullen teruggedrongen worden. Er wordt gehoopt dat een aantal van de eisen van de massabeweging ingelost zullen worden. Ondanks een gebrek aan duidelijkheid vanwege de partijleiding en de pogingen om aan de eisen van de heersende klasse te voldoen, zou een overwinning van Syriza de krachtsverhoudingen in de Griekse samenleving veranderen. Het kan een catalysator vormen en leiden tot een nieuwe periode van klassenstrijd.
“Misschien zal Syriza de arbeidswetten niet aanpassen, nu is er een volledige deregulering doorgevoerd. Maar wie afgedankt wordt, zal wel naar de regering stappen met de eis om daar iets tegen te doen. Er zullen eisen zijn voor een achturendag, overloon voor overwerk en het recht op collectief overleg. Misschien zal Tsipras de goudmijnen van ‘Eldorado Goud’ niet meteen uit Halkidiki verdrijven, maar de mensen van Halkidiki zullen wel op straat komen om te eisen dat het bedrijf stopt met die goudmijnen. We verwachten dat dergelijke acties overal in Griekenland zullen plaatsvinden. Misschien zal Tsipras niet bereid zijn om TAIPED, het orgaan dat toeziet op de snelle privatiseringen, meteen te ontbinden. Maar de arbeiders die getroffen worden door de privatiseringen zullen wel in actie komen om de uitverkoop te stoppen.
“Welke compromissen de leiding ook bereid is om te maken, de arbeiders zullen zich door de overwinning van Syriza gesterkt voelen om voor hun rechten op te komen. Dat is overigens ook de fundamentele reden waarom we Syriza kritische steun geven in de verkiezingen. We roepen niet gewoon op om voor Syriza te stemmen, we roepen op voor een radicaal, revolutionair socialistisch programma als de enige haalbare weg voor een Syriza-regering.”
Wat moet Syriza doen eens ze in de regering zit?
“Er moet onmiddellijk overgegaan worden tot een bevriezing van de betaling van de schulden en het memorandum met de trojka moet meteen verscheurd worden. Dat is de basis om iets aan de ellende van de Griekse bevolking te kunnen doen.
“De regering moet de arbeidswetten en de wetten voor de universiteiten veranderen (onder meer om campusasiel, vrije meningsuiting en het recht op actie terug in te voeren). Het minimumloon moet terug opgetrokken worden naar wat het voor de komst van de trojka was, 750 euro per maand. De privatiseringen moeten gestopt worden, zowel die van de openbare diensten als van de natuurlijke schoonheid en rijkdom van het land. De privatiseringen van de afgelopen jaren moeten ongedaan gemaakt worden. Controversiële projecten, zoals in Halkidiki, moeten gestopt worden.
“Dit zou leiden tot een reactie van het kapitalistische establishment, zowel in Griekenland als internationaal. Daar kan enkel succesvol op geanticipeerd worden door meteen antikapitalistische maatregelen te nemen, de banken en sleutelsectoren van de economie te nationaliseren zodat een planmatige aanpak mogelijk is op basis van behoefte en niet op basis van de winsten. Dit moet gebeuren op basis van democratische arbeiderscontrole en -beheer.
“En het moet verbonden worden met strijd doorheen Europa. Als Syriza een dergelijk programma zou uitvoeren en breken met het besparingsbeleid, dan zou dit internationaal een grote impact hebben, zeker op de werkende bevolking in het zuiden van Europa. Het zou de basis kunnen leggen voor een internationaal socialistisch alternatief op de kapitalistische EU en het bewind van de trojka.
“In de verkiezingscampagne verwijst Syriza naar internationale aspecten van het beleid en naar Podemos, de nieuwe linkse partij in Spanje, en andere ‘progressieve’ bewegingen. Zelfs indien het programma van Syriza sterk is afgezwakt, heeft de opmars van de partij doorheen Europa een groot effect. Het toont aan wat mogelijk zou zijn indien de partij een radicaler en socialistisch programma had. Nu verdedigt Syriza een neo-Keynesiaanse koers dat zich beperkt tot het beëindigen van de besparingen maar dan wel binnen het kapitalistische systeem.
“Onder de voorwaarden van een kapitalistische crisis is zo’n programma niet echt realiseerbaar. Enkel een programma dat breekt met het kapitalistische systeem kan een uitweg bieden. Dit is enkel mogelijk door een massale tussenkomst van de werkende bevolking die onder bepaalde omstandigheden Syriza een pak verder naar links kan duwen dan wat de leiding nu voor ogen heeft. Dat is waar Xekinima voor zal opkomen eens Syriza verkozen is in de regering.”
