De heersende klasse heeft altijd geprobeerd om alle verwijzingen naar de klassenstrijd uit het verleden te wissen door de symbolen van deze strijd over te nemen. Een dag zoals de eerste mei werd op die manier omgevormd van een Dag van de arbeid naar een feestdag zoals een ander waarin die dag van haar symboliek werd ontdaan. Het wordt tijd dat we van de eerste mei opnieuw een echte Dag van de arbeid maken in plaats van wat het nu geworden is.
Cédric Gérôme
De echte geschiedenis van de eerste mei.
De oorsprong van één mei ligt in de Verenigde Staten. Het is op 1 mei 1886 dat 340.000 Amerikaanse arbeiders in staking gaan om de 8-uren werkdag af te dwingen. Deze staking die meer dan 12.000 bedrijven plat legde was het eindresultaat van een campagne van 2 jaar van een aantal vakbonden die georganiseerd waren binnen de American Federation of labour (AFL) Meer dan 200.000 arbeiders haalden de 8-uren dag binnen maar op andere plaatsten stootten de arbeiders op hevig verzet van de patroons. In Chicago vielen er tijdens een betoging 6 doden onder de stakers. De volgende dag ontplofte er een bom tussen de ordediensten. Ondanks het gebrek aan bewijzen werden er 5 stakingsleiders opgehangen om een voorbeeld te stellen en werden er drie andere tot levenslang veroordeeld.
1889 werd er op het oprichtingscongres van de 2de Internationale naar het voorbeeld van de Amerikaanse arbeiders besloten om overal acties te organiseren op de eerste mei om de 8-uren dag af te dwingen. “Op een vaste dag zal er een grote betoging worden georganiseerd zodat in alle landen en in alle steden de arbeiders hun krachten kunnen bundelen om ten aanzien van de autoriteiten de 8-uren dag af te dwingen.”
De heersende klasse davert op haar grondvesten.
In de daarop volgende jaren krijgt deze oproep steeds meer gehoor en de heersende klasse raakt in paniek. De Duitse patroons richten een soort verdedigingsmacht op die voorziet dat arbeiders die de 1ste mei afwezig zijn op hun werk worden ontslagen. In Rome verlaten de rijken de stad. In België vraagt de minister van justitie aan de rijkswacht om te controleren wie er voor de organisatie van de 1ste mei heeft gestemd. Er worden zelfs speciale schietoefeningen ingericht door de burgerwacht om klaar te zijn voor de 1ste mei.
Op 1 mei 1980 staken 150.000 Belgische arbeiders het werk onder impuls van de Waalse mijnwerkers. In andere landen gebeurt hetzelfde en op die manier wordt de 1ste manier een traditie binnen de arbeidersbeweging over heel de wereld. Dit is uiteraard niet naar de zin van het patronaat en die zullen er dan ook alles aan doen om het strijdbare karakter van deze beweging de kop in te drukken. In 1914 steunen de leiders van de 2de Internationale ondanks hun pacifistisch discours de nationale burgerijen en keuren ze de oorlogskredieten goed. Er werd zelfs voorzichtig voorgesteld aan de arbeiders om de 1ste mei niet meer te vieren! Het is pas in 1919 dat de eerste mei opnieuw gevierd zal worden.
Het is ook pas na de eerste wereldoorlog dat de belangrijkste eis van de 1 mei stakingen zal worden gerealiseerd. De 8-uren dag. De heersende klasse had immers geen andere keuze dan toe te geven. Ze had immers het mes op de keel gekregen. De Sovjetunie die het resultaat was van de oktoberrevolutie in 1917 had immers de 6-uren werkdag ingevoerd en gezorgd voor een schokgolf die in heel Europa voelbaar was. (Eenmaal aan de macht veranderde Stalin de eerste mei echter in een militair defilé om de militaire macht van de Sovjetunie te illustreren.)
De eerste mei is in de eerste plaats een overzicht van de internationale sterkte van het socialisme, van haar vooruitgang en van haar vormen. (Rosa Luxemburg)
De evolutie van de eerste mei doorheen de jaren laat toe om de evolutie van de arbeidersbeweging te volgen inclusief de overwinningen die werden geboekt ten op zichte van de heersende klasse en haar bondgenoten. Sommige mei dagen in de afgelopen eeuw laten echter ook een bittere smaak na. In Duitsland en Italië gebruiken de fascisten die aan de macht waren gekomen met steun van de heersende klasse de 1ste mei om een “nationale” dag van de arbeid te vieren waarin ze de valse antikapitalistische retoriek niet schuwden om arbeiders aan zich te binden.
In Spanje valt de eerste mei 1937 ook samen met een versterking van stalinistische greep op de Spaanse revolutie. De stalinisten treden op tegen de spontane algemene staking die in Barcelona was uitgebroken ondanks het verbod van het “Volksfront” onder het mom dat het hier ging om “een Hitlerachtige staatsgreep georganiseerd door de trotskisten die agenten zijn van het internationaal fascisme.” Dit paste in de strategie van Stalin om alle revolutionaire elementen in de Spaanse revolutie het zwijgen op te leggen.
De eerste mei vandaag.
De eerste mei heeft hoogtes en laagtes gekend en is een reflectie van de evolutie van de strijd en de verhoudingen tussen de verschillende klassen. De val van het Stalinisme maakte de weg vrij voor een ideologisch offensief van de heersende klasse en de verburgerlijking van de klassieke arbeiderspartijen. Dit leidde er toe dat de eerste mei vandaag maar een flauw afkooksel meer is van wat het ooit is geweest. Het feit dat iemand als Boris Jeltsin, de voormalige premier van Rusland het Feest van de arbeid omtoverde tot een “feest van het meiklokje” is uiteraard geen toeval.
Betogingen van de vakbonden en stakingen hebben plaats moeten maken voor speeches van leidinggevenden en een aantal ludieke activiteiten waarin het steeds moeilijker wordt om enige politieke boodschap erin terug te vinden. Het is wellicht ook daarom dat de leiding van het ABVV heeft besloten om het traditionele 1 mei feest op het Rouppeplein in Brussel af te schaffen. Het gaat hier om een doelbewuste poging van de vakbondstop om een einde te maken aan een strijdbare bijeenkomst van allerlei syndicalisten, activisten en linkse organisaties.
Het tij is echter aan het keren. In België heeft de beweging tegen het Generatiepact nog maar eens duidelijk gemaakt dat de SP.a en PS definitief de arbeidersbeweging de rug hebben toegekeerd en dat het steeds moeilijker wordt voor hun pionnen binnen de vakbond om de link met hun “bevoorrechte” politieke partner te rechtvaardigen en tegelijkertijd hun greep te behouden op wat er beweegt binnen de vakbond. De afgelopen maanden hebben er verschillende bijeenkomsten plaatsgevonden in het land met oog op de oprichting van een nieuwe linkse organisatie. De LSP/MAS neemt actief deel aan deze discussies en ijvert voor een nationaal initiatief. Dit jaar biedt de eerste mei een unieke kans om dit initiatief breder bekend te maken en om er met zoveel mogelijk mensen mee over te spreken.
