Indonesië. President van de ‘nieuwe hoop’ meteen onder zware druk

Analyse door Iyan, CWI Maleisië

jokowilang“Een nieuwe hoop”, was de titel op de cover van het magazine ‘Time’. Het beschreef Jokowi Widowo, de nieuw verkozen populistische president als de nieuwe ‘rijzende ster’ in de ‘derde wereld politiek’. Hij wordt gezien als uniek in de geschiedenis van Indonesië omdat hij als president noch van de politieke elite noch van het leger komt. Hij groeide op in een sloppenwijk aan de rivier in de stad Solo en werd exporteur van meubels. In 2005 won hij de burgemeesterverkiezingen in zijn stad.

Twee jaar voor de presidentsverkiezingen werd hij ook de gouverneur van Jakarta, de hoofdstad van Indonesië. In zijn opstelling als burgemeester van Solo en gouverneur van Jakarta liet hij zich opmerken als iemand die dicht bij het volk stond. Deze aanpak staat in een schril contrast met alle andere politici.

Politieke patstelling

De overwinning van Jokowi heeft minstens de terugkeer van een voormalige legerleider onder Soeharto, Prabowo, vermeden. Jokowi won in de spannendste presidentsverkiezingen uit de geschiedenis van het land. Er werd gevreesd dat de verkiezing van Prabowo het land terug zou brengen naar de periode van de ‘Nieuwe Orde’ van 1965-1998.

In 1965 pleegde generaal Soeharto een staatsgreep om de populaire regering-Soekarno aan de kant te schuiven. Het regime ging over tot een bloedbad op meer dan een miljoen leden en aanhangers van de Communistische Partij (meer hierover). De staatsgreep werd gesteund door het Westerse kapitalistische blok en had als doel om de ‘communistische’ invloed terug te dringen. De staatsgreep mondde uit in een dictatuur onder Soeharto. Pas met de ‘reformasi’-beweging in 1998 werd Soeharto omver geworpen. Op dat ogenblik had zijn schoonzoon Prabowo een belangrijke positie in het leger. Hij beval de ontvoering van linkse en pro-democratische activisten. De gerechtszaken naar aanleiding van die brutaliteiten zijn nog steeds hangende.

Een van de beloften van Jokowi tijdens zijn verkiezingscampagne was om het probleem van schendingen van mensenrechten door de overheid aan te pakken, vooral de schendingen die onder Soeharto plaatsvonden. Het verleden van Prabowo inzake mensenrechtenschendingen zorgde ervoor dat veel mensen uit de middenklasse en pro-democratie activisten de campagne van Jokowi steunden. Een week voor de eedaflegging had Jokowi een ontmoeting met Prabowo. Die laatste beloofde de regering te steunen na maanden van onderlinge conflicten en discussies over onregelmatigheden bij de stemming die door Prabowo werden gebruikt om Jokowi te ondermijnen. Het compromis en de aanstelling van een hardleerse voormalige generaal als minister van Defensie botst met de beloften inzake het aanpakken van mensenrechtenschendingen uit het verleden. Jokowi wordt gezien als een populist, maar hij wordt net als de vorige presidenten omringd door de politieke elite en vertegenwoordigers van de grote bedrijven. Dat blijkt ook uit de samenstelling van de nieuwe regering.

Jokowi won de presidentsverkiezingen maar zijn partij, de ‘Grote Indonesische Coalitie’ (KIH), is verzwakt in het parlement. De Rood-Witte Coalitie (KMP) die Prabowo steunde, heeft een meerderheid. Vorige maand toonden ze hun kracht door wetgeving die de directe verkiezing van gouverneurs, burgemeesters en districtsverantwoordelijken tegen hield. Dit werd gezien als een coup van het parlement. Lokale raden hebben de taak om deze functies in te vullen en proberen de opkomst van figuren van buiten het politieke establishment te vermijden. Het is een poging van de elite en de oligarchen rond Prabowo om hun autoriteit en machtspositie te versterken en de democratische rechten van na de ‘reformasi-beweging’ teniet te doen. KMP gebruikte ook zijn parlementaire meerderheid om de regering te verzwakken door de hervormingsplannen tegen te houden.

De vertraging in de vraag naar grondstoffen en de traagste groei van het BBP in vijf jaar tijd, zijn geen goed teken voor de ambitieuze plannen van Jokowi om tegen 2018 een “groei van het BBP met 7% te realiseren door de waarde van Indonesië te vergroten, de logistiek te verbeteren en de grootste eilandengroep ter wereld te positioneren als transport hub.” De president staat onder druk om de wettelijke limiet van het begrotingstekort niet te overschrijden. Er werd al een besparing op de subsidies voor brandstof aangekondigd, de brandstofprijzen zullen de komende weken met bijna 45% stijgen. Deze besparing treft vooral de armen op het platteland, de werkenden maar ook de middenklasse. Ondanks de beloften van Jokowi om de besparing aan te wenden voor sociale zekerheid en projecten van sociale ontwikkeling, is het duidelijk dat de ruimte hiervoor beperkt zal zijn door de vertraging van de economie en de druk van de winstgerichte ‘vrije’ markt.

Voor echte verandering ten voordele van de armen en de werkenden moeten de belangrijkste economische entiteiten zoals multinationals, banken, het financiewezen en andere entiteiten die de economie domineren onder democratische controle en beheer van de arbeidersklasse en de armen op het platteland worden geplaatst zodat een democratische planning gericht op de behoeften van de gewone bevolking mogelijk is. Dat is niet de bedoeling van Jokowi die uitdrukkelijk binnen het kader van de kapitalistische economie blijft.

Hoop op verandering

Op de dag van de eedaflegging van Jokowi als zevende president van Indonesië vierden duizenden mensen feest in de straten van Jakarta. Jokowi wordt al eens vergeleken met Obama omdat hij hoop op verandering bracht voor de mensen die eerst 32 jaar dictatuur onder Soeharto kenden en vervolgens diverse pro-kapitalistische regeringen. Voor de armen op het platteland en de werkenden in het vierde meest bevolkte land ter wereld, waren de afgelopen 16 jaar niet de gemakkelijkste. Er kwam geen echte verandering in hun sociale en economische positie, zelfs indien er een democratiseringsproces was na de ‘reformasi-beweging’ waardoor de mensen meer rechten hebben. Alle regeringen na de val van Soeharto hebben de belangen van de grote bedrijven verdedigd, daarin verschilden ze niet van het regime onder Soeharto. Het verschil was dat Soeharto de kapitalistische belangen verdedigde met een dictatuur, terwijl de leiders na hem dit deden met een democratie. In beide gevallen waren de armen op het platteland, de jongeren en de arbeiders het slachtoffer: hun noden waren nooit van tel.

Zoals Obama de hoop en verwachtingen van de 99% van de Amerikaanse werkende bevolking niet kon inlossen onder druk van de 1% rijksten, wordt verwacht dat ook Jokowi onder druk van de nationale en internationale zakenwereld zal staan om alle hervormingen te beperken naargelang het uitkomt voor het vrijemarktkapitalisme. Het geeft aan dat enkel een andere stijl van leiding en een propere lei niet volstaan om de onderliggende sociale en economische problemen waaronder de gewone mensen gebukt gaan aan te pakken.

Bij de laatste verkiezingen nam de steun voor de elitepartijen van de ‘nieuwe orde’ toe. Dat volgde op het falen van de regeringen na de val van Soeharto. Deze regeringen brachten geen oplossing voor de sociale en economische noden van de armen en arbeiders. Zonder echt politiek alternatief voor de armen op het platteland, de jongeren en de werkenden en met het verdwijnen van de hoop op verandering onder Jokowi, is het niet uitgesloten dat er een nieuw autocratisch regime onder leiding van Prabowo of Golkar (de partij van Soeharto) komt.

Vakbondsmilitanten en socialisten moeten opkomen voor een onafhankelijke massapartij van de werkende bevolking, de armen op het platteland en de jongeren. Zo’n partij kan het vacuüm vullen als alternatief op de kapitalistische partijen. Ze zou tevens de strijd van de gewone bevolking  voor een degelijke levensstandaard verenigen.

Nieuwe strijd

Toen Jokowi gouverneur van Jakarta was, weigerde hij om de eisen van de vakbonden voor een verhoging van het minimumloon in te willigen. Het zorgde ervoor dat de leiding van de vakbondsfederatie KSPI bij de presidentsverkiezingen tegen Jokowi campagne voerde en opriep om voor Prabowo te stemmen. Het toonde de principeloze benadering van de KSPI-leiding die bereid was om steun te geven aan iemand als Prabowo die ingaat tegen democratische rechten .

De verhoging van de brandstofprijs en de slechter wordende economische voorwaarden zullen de druk op de levensstandaard versterken. Dit kan leiden tot nieuwe strijd. De rechterzijde rond Prabowo en Golkar kan de sociale en economische gevolgen van deze strijd gebruiken om de regering te destabiliseren en de macht over te nemen. Zoals vorige ervaringen aantoonden, zal het op basis van een kapitalistische agenda geen verbetering brengen. Voor echte verandering is er nood aan een onafhankelijke massale arbeiderspartij. Een partij die opkomt voor een socialistisch alternatief op de plunderingen en tekorten voor de meerderheid van de bevolking onder het kapitalisme.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie