De verkiezingen van afgelopen dinsdag hebben een flinke aardschok teweeggebracht, waarvan de naschokken nog enkele dagen voelbaar zullen zijn. Na de bekendwording van de definitieve uitslag bleek dat de SP (een radicale links-reformistische partij) haar zetelaantal van ongeveer 170 raadszetels verdubbeld had tot ongeveer 340 raadszetels. Weliswaar deed de SP in ongeveer 50% meer gemeenten mee ten opzichte van de verkiezingen in 2002, feit blijft dat dit niet enkel de oorzaak kan zijn van de geconstateerde stijging, omdat ook forse groei op te tekenen is geweest in de meeste gemeenten waar al een SP-raadsfractie bestond.
Bas de Ruiter, Offensief Noord-Brabant
Terwijl bij de VVD (rechtse liberalen) een leidersschapscrisis is ontstaan na het plots terugtreden van Van Aartsen als fractieleider/lijsttrekker – hoewel inmiddels die al weer enigzins is bekoeld met het naar voren schuiven van Mark Rutte – heerst binnen de gelederen van de SP-leiding een zekere jubelstemming en wordt al gesproken over collegedeelname in meer gemeenten dan voorheen.
In het algemeen gaf de uitslag van de verkiezing een bevestiging van het lage vertrouwen dat nog bestaat in het huidige kabinet. Alle regeringspartijen hebben op lokaal vlak nederlagen te verwerken gekregen: het CDA (christen-democratie) is gemiddeld genomen landelijk gezien 3,5% van haar stemmen kwijt geraakt, voor de VVD is dit percentage 1,6% en D66 heeft een achteruitgang op moeten tekenen van 1%. De grote winnaar van de lokale verkiezingen is toch wel de PvdA (sociaal-democratie) geweest, die van 15,6% naar 23,3% van de stemmen is gegaan; de tweede grote winnaar is de SP die van 2,9% naar 5,6% is gegaan. Hoewel GroenLinks er 0,2% op achteruit is gegaan, kan toch wel worden gezegd dat de verkiezingsuitslag wijst op de behoefte aan een alternatief op dit harde rechtse en neoliberale beleid.
De vraag die zich meteen stelt, is: wat voor alternatief zou dat moeten zijn? De PvdA die zich als de onbetwiste winnaar van deze verkiezingen mag beschouwen, heeft er in het verleden toch geen onduidelijkheid over laten bestaan dat ze haar idealen om te streven naar een fundamentele verandering van de maatschappij, om zodoende een einde te maken aan armoede en ongelijkheid, heeft laten varen. De PvdA, die de grote architect is achter de afbraak van de verzorgingsstaat door de WAO (ziekteverzekering) ten eerste uit te kleden, is niet echt een partij die consequent op de bres staat voor de minderbedeelden en gewone werkenden in de samenleving. Haar opstelling in de aanloop naar het referendum over de Europese grondwet gaf wel aan dat zij geen consequente kritiek meer levert op de neoliberale afbraakpolitiek die de lonen onder druk zet, de sociale zekerheid wenst af te breken en die voor massawerkloosheid zorgt.
Waar GroenLinks eenzelfde houding aan nam als de PvdA in de kwestie van de EU-grondwet is de SP eigenlijk de enige linkse partij in Nederland die een fundamentele kritiek lijkt te hebben op de neoliberale economische politiek. Op de vraag naar het alternatief op deze economische politiek volgt binnen de SP-leiding echter vaak ook een lange stilte. Dit maakt dat de SP op basis van opportunistische motieven besluiten neemt over bijvoorbeeld het deel uitmaken van een coalitie. Het meeregeren lijkt een doel op zichzelf te worden en men is zodanig ingebakken in het parlementair democratische systeem dat men zich bij gelijktijdige groei van SP en VVD genoodzaakt voelt om lokaal bestuursverantwoordelijkheid op te nemen in een coalitie met de VVD, zoals bijvoorbeeld in Boxmeer het geval was voor de verkiezingen.
Het is overigens opvallend dat in Oss, van oudscher een SP-bolwerk en de woonplaats van Jan Marijnissen, de SP een aanzienlijke nederlaag heeft geleden en 4 zetels heeft verloren. Zou de rol van de SP in het lokale bestuur misschien dan toch niet een al te goede indruk hebben achtergelaten bij de Osse bevolking? In Nijmegen heeft de SP weliswaar een zetel winst kunnen halen, maar in de afgelopen collegeperiode heeft de SP daar ingestemd met een bezuinigingsprogramma van 16 miljoen euro vanuit de nationale overheid en is ook akkoord gegaan met de privatisering van een lokaal busbedrijf. Hoewel het alleszins logisch is dat binnen het kapitalistische systeem dit soort maatregelen ook linkse partijen zullen confronteren, is het meegaan in de kapitalistische logica toch niet snel iets wat je van een socialistische partij zou verwachten.
|
Zielige affichecampagne van extreem-rechts in Rotterdam |
White Power vriendje van het Vlaams Belang verliest zijn zetel
De overwinning van de zogenaamd linkse PvdA en de SP heeft in elk geval de opmars van rechts en extreem-rechts tijdelijk nog de kop in kunnen drukken. In Rotterdam heeft het populistisch-rechtse Leefbaar Rotterdam drietal zetels verloren en hebben de PvdA en de SP er 7 respectievelijk 2 gewonnen. Extreem-rechtse partijen als Nieuwrechts en kleine fascistische splinters als NVU, CentrumDemocraten, hebben overal de slag om de kiezers verloren. Hun nationalistische en racistische standpunten hebben de kiezer niet kunnen overtuigen als zijnde een alternatief op de crisis waarmee de werkende bevolking en de minderbedeelden nu worstelen. Nochtans heeft NieuwRechts in haar campagne toch de steun van beroepsfascisten Rob Verreyken en Tanguy Veys van het Vlaams Belang mogen genieten: het heeft niet mogen baten. Niet een zetel kon NieuwRechts eruit slepen. Michiel Smit (Nieuw Rechts) zal voortaan meer tijd hebben om zich met zijn ‘White Power’ vrienden bezig te houden. Zielige posteracties uit extreem-rechtse hoek, waarvan in Rotterdam het volgende voorbeeld werd aangetroffen, hebben geen enkel doel gediend dan het zichzelf verder vervreemden van de massa’s.
Om echter werkelijk een einde te kunnen maken aan de neoliberale afbraak, volstaat een poging om de scherpe kantjes van het huidige economische systeem af te halen niet. De roep om een alternatief dat zal breken met de winstlogica en de schaamteloze verrijking van een kleine groep van bevoorrechte kapitaalbezitters en dat eindelijk eens de behoeften van de meerderheid van de bevolking, zijnde de arbeidersklasse, zal gaan vervullen, klinkt steeds luider.
Voor de SP bestaan twee mogelijke perspectieven, nu na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen en in voorbereiding op (de situatie na de) parlementsverkiezingen in 2007: zij wordt de vertolking van de roep om een programma dat zal breken met de verdeel-en-heers taktieken en het neoliberale programma van de burgerij en de gevestigde politieke partijen en zij zal uitgroeien tot een werkelijk alternatief zowel als strijdmiddel als in electorale zin of de groei van de SP zal stagneren, zoals de laatste tijd in elk geval qua ledenaantal te zien is geweest (zelfs na de strijdbare bewegingen van oktober 2004 en de campagne tegen de Europese Grondwet), en de SP zal langzaamaan in de marges van de burgerlijke democratie belanden.
