Eind december, op het moment dat de meeste studenten bezig waren met hun semesterexamens van januari, lanceerde Frank Vandenbroucke zijn nieuw financieringsplan voor het hoger onderwijs. Waarschijnlijk hoopte de minister dat de examenperiode ervoor zou zorgen dat zijn plan niet al te veel commotie zou veroorzaken in de Vlaamse hoger onderwijsinstellingen. Nochtans is er alle reden om aan de alarmbel te trekken: in het plan worden een aantal dramatische stappen gezet in de vermarkting van het hoger onderwijs, en worden nieuwe besparingsmaatregelen genomen.
Tim Joosten
|
Dit artikel komt uit het nieuwe nummer van ‘Actief Links’, het blad van de Actief Linkse Studenten dat vanaf nu te verkrijgen is bij onze militanten. |
Het plan werd bij de vakbonden en de directies van de meeste onderwijsinstellingen op algemeen protest onthaald. Vandenbroucke besloot dan ook zijn decreet niet langer in 2007, maar in 2008 van kracht te laten worden. Het plan Vandenbroucke is het financiële luik van de implementatie van de Bologna-akkoorden in Vlaanderen.
Onderwijs op twee snelheden
De bedoeling van die akkoorden is om tegen 2012 een Europese onderwijsmarkt tot stand te brengen, waarbij een hoger onderwijs op twee niveaus wordt gecreëerd. Aan de ene kant enkele topuniversiteiten, met veel geld, zodat de beste professoren kunnen worden aangetrokken, de beste laboratoria ingericht, waar enkel de allerbeste studenten mogen studeren, en waar de hoogste inschrijvingsgelden worden gevraagd. En aan de andere kant tweederangsinstellingen voor de meerderheid van de studenten, met lagere inschrijvingsgelden, maar ook minder middelen voor het onderwijs, slechtere arbeidsomstandigheden,…
De voorbije jaren werden de “structurele” hervormingen doorgevoerd die passen in dat Bologna-kader: de “bachelor-master”-structuur, “studiecredits”, de semestrialisering,… Reeds toen stelden wij met de Actief Linkse Studenten dat deze hervormingen slechts de voorbode waren van een neoliberaal proces dat de complete vermarkting van het onderwijs beoogde. We stelden dat wanneer het financiële luik van de Bolognahervorming zou voorgesteld worden, snel duidelijk zou worden waar het hem allemaal om te doen was. Vandaag, met het plan Vandenbroucke, is het zover…
Ten eerste is het plan Vandenbroucke een besparingsplan. Tot en met 2012 wordt het onderwijsbudget bevroren, enkel een indexering is voorzien. Gelet op de jaarlijks stijgende welvaart en kosten die buiten de index vallen (ook schoolgebouwen dienen verwarmd te worden, en mazout telt niet mee in de gezondheidsindex), zal het bedrag dat in 2012 aan onderwijs zal worden uitgegeven dus veel minder waard zijn dan vandaag.
Nog belangrijker echter is de politieke visie die schuilgaat achter het financieringsdecreet. Vandenbroucke zorgt met zijn plan voor een unicum in het Belgische onderwijs: hij introduceert een concurrentie-mechanisme. Onderwijsinstellingen zullen met elkaar moeten concurreren om een deel van de overheidsmiddelen te krijgen. De minister introduceert een aantal parameters waarmee de universiteiten en hogescholen punten kunnen verdienen. Hoe meer punten, hoe groter het percentage van het overheidsgeld dat de instelling zal krijgen.
Vorming van eliteonderwijs
Ten eerste zijn de parameters van de minister gebaseerd op een zogenaamde “outputfinanciering”. Voordien was de financiering van een instelling min of meer gebaseerd op het aantal studenten dat er studeerde. Nu zal het geld dat de universiteit of hogeschool krijgt afhangen van parameters zoals het aantal doctoraten, “succesvolle” studenten enz. Bovendien valt het meteen op dat Vandenbroucke bij de keuze van zijn parameters heel duidelijk voor de vorming van een eliteonderwijs kiest. Zo worden de grotere instellingen consequent bevoordeelt tegenover kleinere instellingen. Grotere klassen worden hoger ingeschat dan kleinere klassen met een directere benadering voor de studenten. Hiermee worden alle rapporten van visitatiecommissies en pedagogische experten genegeerd! Die zijn het er allemaal over eens zijn dat een meer persoonlijke benadering van de student, en kleinere leergroepen, juist positief is voor de kwaliteit van het onderwijs.
Het is dus duidelijk dat de belangen van de studenten, of de zorg voor kwaliteitsvol onderwijs, niet de beweegredenen zijn achter dit financieringsdecreet. Integendeel, de bedoeling is om één universiteit (de KUL) te ontwikkelen tot een topuniversiteit, die op wereldniveau de concurrentie met andere universiteiten aan moet kunnen. Daarnaast zal er een netwerk bestaan van tweederangsuniversiteiten en hogescholen in de rest van Vlaanderen, zwaar ondergefinancierd, en dus van slechtere kwaliteit. De resultaten spreken dan ook voor zich: op basis van verschillende simulaties blijkt dat de universiteit van Leuven tussen de 18 en 23 miljoen euro extra krijgt toegestopt. De Hogeschool Gent verliest 3 miljoen, en de 3 miljoen die de Universiteit Gent erbij krijgt zijn ruim onvoldoende. In Antwerpen zal de Universiteit 9 tot 10 miljoen minder krijgen, de Karel de Grote Hogeschool verliest 3 miljoen. In Brussel verliest iedereen: Erasmus 3 miljoen, de VUB 10-12 miljoen, en de KUB ziet haar budget met 60% dalen, en gaat van 5 naar 2 miljoen!
Uiteindelijk zal het zelfs de bedoeling zijn om ook in de inschrijvingsgelden het kwaliteitsverschil tussen de universiteiten te laten meespelen. Amerikaanse topuniversiteiten zoals Harvard, Yale,… vragen nu reeds tienduizenden dollars inschrijvingsgeld. Als een universiteit als de KUL de intentie wil hebben om op te boksen tegen dit soort elite-universiteiten, zal ze verplicht zijn ook een dergelijk bedrag te vragen. De andere Vlaamse universiteiten zullen zich kunnen beperken tot enkele duizenden euro inschrijvingsgeld, maar daar staat dan een lagere kwaliteit tegenover. Vandenbroucke is slim genoeg om te beseffen dat hij zijn hervormingen niet op alle fronten tegelijkertijd moet doorvoeren. Zo wordt er nog niet gesproken over een verhoging van de inschrijvingsgelden voor de basisopleidingen. Enkel de voortgezette opleidingen (zoals de Master na Master’s = ManaMa’s) worden niet meer door de overheid gefinancierd. Universiteiten krijgen het recht om zelf de inschrijvingsgelden te bepalen. Reeds dit academiejaar besloot de KUL de inschrijvingsgelden voor een aantal ManaMa’s op te trekken naar 5000 tot 9000€. Nu de overheidsfinanciering wegvalt, zullen andere universiteiten verplicht zijn te volgen. Voor veel studenten zijn deze ManaMa’s een broodnodige aanvulling op hun diploma om op de arbeidsmarkt terecht te kunnen. Minder kapitaalkrachtige studenten mogen echter hun hoop op het volgen van een voortgezette opleiding vanaf 2008 laten varen…
Vandenbroucke trekt de kaart van een hoger onderwijs op maat van het bedrijfsleven
Het zullen de grote bedrijven zijn die zullen dicteren wat we morgen gaan studeren, en welk soort onderzoek moet worden gevoerd. In het financieringsdecreet zullen niet alle opleidingen hetzelfde gewicht hebben: voor sommige, economisch interessantere, opleidingen zullen onderwijsinstellingen meer geld krijgen dan voor andere. Het idee achter de dure opleidingen en het hele concurrentiemechanisme is dat het hele onderwijssysteem zou afgestemd worden op de noden van de arbeidsmarkt.
Wij gaan uit van een heel andere visie op onderwijs
Volgens ons moet eenieder zijn/haar studies kunnen kiezen op basis van de eigen interesses. Wij willen een onderwijs dat vrij toegankelijk is voor iedereen, en waar dus voldoende overheidsmiddelen worden voorzien voor het onderwijs en onderzoek zelf, maar ook voor sociale voorzieningen zoals koten, het restaurant, sport- en medische infrastructuur,…
De Actief Linkse Studenten zullen de komende maanden overal campagne voeren om dit neoliberaal plan te doen kelderen. We willen opnieuw aansluiting zoeken met de strijdbare tradities van de studentenbeweging die in de jaren ’90 verloren zijn gegaan. De eerste afspraak is hierbij al vastgelegd: op 16 maart organiseren de vakbonden en studenten van de VUB een eerste betoging tegen dit plan in Halle, het kiesgebied van de minister. ALS zal hiervoor nationaal mobiliseren. We eisen de intrekking van het financieringsdecreet, en een alternatief plan waarin het overheidsbudget voor onderwijs gradueel wordt opgetrokken naar 7% van het BNP! We strijden voor ons recht op democratisch en degelijk onderwijs, en tegen de neoliberale marktlogica die de taak van het onderwijs enkel ziet als het afleveren van kant-en-klare arbeidskrachten. We roepen dan ook iedereen op om actief deel te nemen aan deze beweging, contact op te nemen met onze lokale afdelingen, en aan te sluiten bij de Actief Linkse Studenten!
