Neoliberalisme holt vrouwenemancipatie uit

De grote meerderheid van de vrouwen, onafhankelijk van het werelddeel waarin ze zich bevinden, wordt hard geraakt door de neoliberale aanvallen op de arbeidersklasse. Massale ontslagen, onzekere werkomstandigheden, lage lonen, aanvallen op de welvaartstaat, op pensioenrechten, op kinderopvangfaciliteiten, op de reproductieve rechten van vrouwen,… zullen niet enkel leiden tot een toename van de miserie en het leed van vrouwen, maar hoogst waarschijnlijk ook tot een stijgende politieke radicalisatie van vrouwen en vooral van vrouwen uit de arbeidersklasse.

Dagmar Walgraeve

11 maart: Vormingsdag naar aanleiding van de internationale vrouwendag

Op zaterdag 11 maart organiseert LSP/MAS een nationale vormingsdag met discussies en debat naar aanleiding van de internationale vrouwendag (op 8 maart).

Op het programma staan onder meer:

Discussie: Vrouwenemancipatie na 20 jaar neoliberale aanvallen. Hoe het huidige systeem de vrouwenemancipatie uitholt.

Workshops:

> Geschiedenis van de vrouwenbeweging en van de vrouwen in de arbeidersbeweging

> Geweld binnen het gezin: welk antwoord kunnen we hierop bieden? Met een verslag van de Campaign Against Domestic Violence (CADV)

> Prostitutie: is legalisering een oplossing? Welk standpunt nemen socialisten in?

Meeting: De plaats van de vrouw is in de strijd!

Op de vormingsdag zal onder meer worden gesproken door Sinead Daly, lid van de leiding van de Scottish Socialist Party en lid van onze Schotse zusterorganisatie. Sinead is reeds jarenlang actief in campagnes tegen huishoudelijk geweld (CADV) en andere campagnes voor vrouwenrechten.

De vormingsdag zal plaatsvinden aan de ULB te Brussel. Er wordt begonnen om 13u en de dag duurt tot 20u. Kinderopvang wordt voorzien, laat wel vooraf iets weten.

Voor meer info: contacteer LSP/MAS, telefoon: 02/345 61 81 of e-mail: info@socialisme.be.

Op de vrouwenpagina van onze site vind je meer achtergrondinformatie. Zo staan er verwijzingen naar analyses over seksisme, vrouwen en globalisering, klassieke marxistische teksten over vrouwen en over het gezin,… www.lsp-mas.be/lsp/vrouwen

Vervrouwelijking van de arbeid?

De laatste decennia zagen we wereldwijd een opvallende stijging van het totaal aantal vrouwen op de arbeidsmarkt. Op zich lijkt dat positief. De term “vervrouwelijking van de arbeid” die haar intrede deed, is echter een misleidend gegeven. Dit fenomeen heeft geenszins geleid tot de algemene verbetering van de economische, politieke en sociale status van vrouwen op wereldvlak.

Door de uitbreiding van economische vrijhandelszones, voeren regeringen in voornamelijk Aziatische en Latijns-Amerikaanse landen een agressief beleid om Westerse investeerders aan te trekken. Het is opvallend dat 90% van de 27 miljoen mensen tewerkgesteld in deze vrijhandelszones jonge vrouwen zijn. Ze verdienen 50 tot 80% minder dan de mannen.

Werkgevers in deze landen gaan ervan uit dat deze arbeidsters zich sneller zullen neerleggen bij slechte arbeidsomstandigheden en vooral zullen handelen uit verantwoordelijkheidsgevoel (ruim de helft van deze vrouwen zijn alleenstaande moeders).

Het kapitalisme maakt gebruik van de bestaande patriarchale ideeën dat vrouwen onderdaniger zijn, minder geneigd om zichzelf te organiseren en dat ze gemakkelijker kunnen worden ontslagen omwille van huwelijk en zwangerschap.

De trend van “vervrouwelijking van de arbeid” is dus niet zozeer een positief gegeven, maar eerder een gevolg van de eeuwige zoektocht van de bedrijven naar meer winst op basis van goedkope en flexibele arbeidskrachten. De arbeidsomstandigheden zijn voor veel vrouwen in de neokoloniale wereld erbarmelijk. Hun jobs zijn vaak zeer laag betaald, onveilig en onzeker.

Slechts 38% van de werkende vrouwen is economisch zelfstandig

In de Westerse landen werken veel vrouwen in sectoren die een weerspiegeling vormen van het werk dat ze thuis uitvoeren. 85% van de Belgische arbeidsters werkt in de dienstensector als verpleegster, kuisvrouw, kokkin, kapster,…

Zelfs in landen waar het principe van gelijke betaling in de wet is opgenomen, verdienen vrouwen vaak minder dan mannen die hetzelfde werk doen. In Groot-Brittannië is dat gemiddeld 19% minder, in België is dat nog meer. In de EU wordt ongeveer 80% van de parttime jobs uitgeoefend door vrouwen. Vaak zijn deze jobs laagbetaald en is er een grote werkonzekerheid.

Het systeem van deeltijds werk (en dus ook van “deeltijdse lonen”) maakt dat bijvoorbeeld in Nederland amper 38% van de werkende vrouwen economisch zelfstandig is.

Vrouwen kiezen vaak uit noodzaak voor deeltijds werk. 29% werkt deeltijds om voor de kinderen te zorgen en 25% om andere familiale redenen. Dit toont aan dat er nog altijd een gebrek is aan betaalbare kinderopvang. 20% werkt deeltijds omdat ze geen voltijdse baan vinden. Zo kan je in veel supermarkten enkel maar deeltijds werken.

Vroeger kreeg iemand die op zoek was naar een voltijdse baan, maar ondertussen deeltijds werkte, nog een aanvullende uitkering. Dit verdween aangezien het enkel diende om deeltijds werk in een eerste fase te promoten. Bovendien kampen vrouwen ook met hogere werkloosheidscijfers dan mannen. Door het artikel 143/80 kunnen langdurige werklozen die samenwonen, hun uitkering verliezen. In 1991 waren 91,6% van de geschorsten vrouwen!

Dubbele dagtaak

Nog te vaak wordt het inkomen van vrouwen beschouwd als ‘aanvullend’ op het hoofdinkomen van hun partner en zijn vrouwen verantwoordelijk voor het overgrote aandeel van huishoudelijk werk, zelfs als beide partners fulltime werken. Die dubbele dagtaak maakt dat vrouwen, ook vandaag nog, een pak minder vrije tijd hebben dan mannen.

Bij kinderloze koppels is dat verschil nog relatief beperkt omdat vrouwen meer buitenshuis werken en er ook andere maatschappelijke opvattingen zijn over huishoudelijk werk. Maar zelfs bij kinderloze koppels hebben vrouwen gemiddeld 4 uur per week minder vrije tijd dan mannen.

Eens er kinderen zijn, valt vooral de vrije tijd van vrouwen weg. De vrije tijd voor mannen valt terug van gemiddeld 50,1 uur tot 31,6 uur per week. Voor de moeders is er een achteruitgang van 46,6 uur tot 22,5 uur per week. Dit zijn Britse cijfers, maar onderzoeken in België wijzen in dezelfde richting.

Alleenstaande vrouwen, 73% van alle alleenstaanden met kinderen, staan vaak voor de bijna onmogelijke taak om financieel overeind te blijven en arbeid te combineren met de zorg voor hun gezin. 60% van de bestaansminimumtrekkers in België zijn alleenstaande moeders.

Generatiepact: deeltijdsen betalen de rekening

Door bij de criteria voor brugpensioen sterker de nadruk te leggen op de loopbaanvereiste, worden vrouwen als eersten geraakt door het Generatiepact.

2/3de van de deeltijdse jobs wordt ingevuld door vrouwen, 38% van de actieve vrouwen werkt deeltijds tegenover 5% van de actieve mannen. Zij zullen langer moeten werken om recht te hebben op een brugpensioen. Vrouwen werken vaker deeltijds omwille van hun specifieke situatie, die hen dwingt te kiezen tussen een familieleven en een carrière. Dit is heel duidelijk als je kijkt naar de leeftijd waarop vrouwen deeltijds werken. Tussen de 20-29 jaar is dit slechts 24%. Wanneer de meeste vrouwen kinderen krijgen (of hebben), tussen de 30 en 40 jaar, is dit 41%. De jaren nadien schommelt het rond de 45%. Mannen zitten gedurende heel die periode op 4%, dit stijgt naar 12% tussen de 60 en 64 jaar.

Deeltijds werk is voor veel vrouwen een noodzaak om werk en gezin te combineren. Voor mannen is het in heel wat gevallen bedoeld om het wat rustiger aan te doen en meer vrije tijd te hebben. Dit vindt men ook terug in de cijfers van tijdskrediet en de leeftijd waarop mannen en vrouwen tijdskrediet opnemen.

Mannelijke werknemers die momenteel op pensioen gaan (tussen 60 en 65 jaar) kunnen op 58 jaar gemiddeld een loopbaan van 37 jaar bewijzen. Dit zijn gemiddeld 35 jaar tewerkstelling en 2 jaar gelijkstelling. Vrouwelijke werknemers die op pensioen gaan (tussen 60 en 64 jaar) kunnen op 58 jaar gemiddeld een loopbaan van 34 jaar bewijzen: 26 jaar tewerkstelling en 8 jaar gelijkstelling. Zoals blijkt uit de voorgaande cijfers heeft 38% van de vrouwen een deeltijdse tewerkstelling achter de rug.

71% van de vrouwen zal door het Generatiepact niet meer in aanmerking komen voor brugpensioen omdat niet voldaan is aan de loopbaanvereiste. 30% van de vrouwen met een loopbaan van meer dan 30 jaar geniet bovendien geen minimumpensioen (omdat daartoe 30 jaar voltijdse tewerkstelling vereist is) tegenover 8,5% bij de mannen.

1 op 5 vrouwen in België geconfronteerd met huiselijk geweld

De neoliberale aanvallen op onze sociale verworvenheden leiden tot steeds meer problemen en stress binnen het gezin. Dat uit zich ook op een gewelddadige manier. Vorig jaar lazen we in de kranten een 30-tal berichten over familiedrama’s, maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Er is ook een stijging in het geweld op vrouwen.

In Europa is partnergeweld bij vrouwen tussen 16 en 44 de hoofdoorzaak van invaliditeit en sterfte, voor kanker en verkeersongevallen. In de 15 Europese lidstaten (voor de uitbreiding) sterven jaarlijks meer dan 600 vrouwen door familiaal geweld.

1 op 5 vrouwen in België wordt geconfronteerd met huiselijk geweld. Dagelijks nemen in Vlaanderen 14 vrouwen de moeilijke beslissing om zich te melden bij een vluchthuis, 1 op 2 wordt echter geweigerd wegens plaatsgebrek. Als er nog plaats is voor de vrouw, dan is er vaak geen plaats voor de kinderen. Dit plaatst vrouwen voor de hartverscheurende keuze om hun kinderen achter te laten bij hun gewelddadige partner of om samen met hen terug te keren naar huis. Voor velen is er echter geen weg terug.

11% van de vrouwen, die uiteindelijk een plaats vinden in een vluchthuis, hebben eerst een tijd rondgezworven. Zij die een plaats krijgen, betalen daarvoor 17 euro per dag (12 voor kinderen). Aangezien zelfs werkende vrouwen zelden economisch onafhankelijk zijn (38% van de werkende vrouwen in Nederland), is de financiële afhankelijkheid voor veel vrouwen een extra reden om niet weg te gaan van een gewelddadige partner.

Het duurde tot 1998 vooraleer partnergeweld werd erkend als een misdrijf, maar de wet blijft dode letter. Terwijl er 21 aangiften per dag zijn van slagen en verwondingen tussen (ex-) partners, worden nog altijd 9 op 10 klachten geseponeerd. Er moet voldoende en gratis opvang zijn voor de slachtoffers, maar ook de daders moeten geholpen worden, ze wegstoppen in de gevangenis is geen oplossing. Om huishoudelijk geweld te bestrijden, moeten de maatschappelijke oorzaken aangepakt worden. De doorgedreven flexibiliteit leidt tot veel meer stress. Dat uit zich niet alleen in een toenemend aantal depressies of het stijgend gebruik van slaappillen, maar ook in een stijging van geweld binnen het gezin.

Ook in de woonsituatie moeten maatregelen genomen worden, de hoge huurprijzen maken het voor vrouwen moeilijk om hun partner te verlaten. Een snelle toezegging van een sociale woning aan vrouwen die ontsnappen uit gewelddadige situaties, kan enkel gegarandeerd worden als het aantal sociale woningen fundamenteel stijgt van de huidige 6% tot 40 à 50% van de woningmarkt.

Enkel door de arbeids- en levensomstandigheden van vrouwen en mannen te verbeteren, zullen de sociale relaties verbeteren.

De structurele problemen waar vrouwen vandaag mee geconfronteerd worden zijn inherent aan de economische structuur van het kapitalistische systeem, waar winstbejag voorop staat. De strijd van vrouwen is geen afzonderlijke strijd, maar moet aansluiten bij de strijd van arbeiders, jongeren, vluchtelingen, armen,… overal ter wereld, voor een systeem waarin niet de winsten van enkelen, maar de noden van heel de wereldbevolking centraal staan.

Ons standpunt

> Stop de superflexibileit en de toenemende werkdruk. 32-urenweek zonder loonsverlies en met bijkomende aanwervingen

> Degelijke jobs voor iedereen. Geen nepstatuten, dienstencheques en tijdelijke jobs

> Degelijke openbare diensten die de huishoudelijke taken zoveel mogelijk overnemen

> Stop de afbraak van de (brug) pensioenen

> Voldoende en degelijke sociale woningen

> Gratis en degelijke kinderopvang

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie