Analyse door Philip Stott, Socialist Party Scotland
“De afgelopen vier weken is de steun voor de Britse unie opmerkelijk snel verdwenen. De ja-campagne komt niet alleen op het neen-gebied, het voert een ware blitzkrieg.” Dat is hoe Peter Kellner van YouGov het resultaat van de laatste peiling samenvatte.
Voor het eerst in de campagne was er een peiling waar het ja-kamp voor lag, in deze peiling op 51% tegenover 49% voor het neen-kamp. De peiling in opdracht van de Sunday Times verscheen op 6 september en zorgde voor een schok onder het Britse politieke establishment.
Enkele uren na de peiling kondigde George Osborne al aan dat de Tories, Labour en de LibDems instemden met een “actieplan” dat “meer bevoegdheden aan Schotland” zou overdragen, onder meer inzake belastingen, uitgaven en de sociale zekerheid. De angst in het neen-kamp wordt helemaal duidelijk door het feit dat deze paniekerige toegevingen er komen op een ogenblik dat naar schatting 500.000 mensen al hun stem via de post hebben uitgebracht.
Enorme misrekening
De leiding van de nationalistische SNP stelde in 2012 een referendum met verschillende opties voor, waaronder de mogelijkheid van een hoge graad van autonomie. De gevestigde partijen van zowel de conservatief-liberale regering als de sociaaldemocratische oppositie weigerden dit voorstel. Ze dachten dat ze de SNP een nederlaag konden toebrengen en de dreiging van onafhankelijkheid aan de kant konden schuiven met een referendum rond de vraag van onafhankelijkheid. Dit was een serieuze misrekening die nu in hun gezicht ontploft.
Andrew Rawnsley, een commentator, schreef vorig weekend in ‘The Observer’: “Als de keuze op tafel had gelegen, zou er ongetwijfeld een grote meerderheid voor ‘sterke autonomie’ gestemd hebben. Ik leid daar het volgende uit af. Als Schotland beslist om de unie te stoppen, dan zal een generatie van politici uit Westminster moeten nadenken hun ze hun memoires na hun ontslag zullen uitleggen waarom ze het zo traag zagen komen en te laat erop reageerden.”
Zelfs indien volgende week donderdag het neen-kamp het haalt, dan nog zijn nieuwe uitgebreide bevoegdheden voor Schotland onvermijdelijk. De eis voor een nieuw referendum kan dan heel snel op de agenda komen, net zoals dit in Québec in de jaren 1990 het geval was.
Revolte tegen politieke establishment
Zoals het er nu naar uitziet, is een meerderheid voor onafhankelijkheid een mogelijkheid. Er is zonder enige twijfel een grote vooruitgang voor het ja-kamp, zeker in de arbeidersbuurten van Schotland.
Met Socialist Party Scotland hebben we meermaals herhaald hoe honderdduizenden mensen het referendum zien als een mogelijkheid om de gevestigde politici wandelen te sturen en met hen hun besparingsbeleid in opdracht van de grote bedrijven. De peiling van YouGov bevestigt deze stelling. De afgelopen vier weken ging Ja onder de kiezers van Labour vooruit van 18% tot 35%. Onder de kiezers jonger dan 40 jaar was er een stijging van 39% tot 60%. Onder gewone werkenden van 41% naar 56%. De steun voor onafhankelijkheid is onder vrouwen toegenomen van 33% tot 47%.
De mogelijkheid om ja te stemmen wordt door grote delen van de arbeidersklasse gezien als een kans om de gehate elite uit Westminster te raken, de politici die verantwoordelijk zijn voor de aanvallen op de uitkeringen, de loonstop en de harde besparingen in de openbare sector. Het referendum is omgevormd tot een massale revolte van de slachtoffers van het besparingsbeleid tegen hun klassenvijand.
Er is tijdelijk geen sprake van massale actie van de vakbonden tegen het besparingsbeleid – de Socialist Party ziet dergelijke actie als een essentiële strategie in de strijd tegen de besparingen – waardoor het referendum door velen wordt gezien als een mogelijkheid om alsnog de klassenstrijd te voeren en uitdrukking te geven aan de enorme woede en de roep naar economische en sociale verandering.
Massale deelname
In de aanloop naar de deadline voor de registratie, stonden vorige week duizenden mensen in de rij aan de kantoren van de lokale besturen om er zeker van te zijn dat ze op de kieslijst staan. Zowat 300.000 kiezers hebben zich de afgelopen twee maanden nog geregistreerd. De opkomst zal naar verwachting nooit gezien zijn, meer dan 80% zou gaan stemmen.
De erfenis van het Thatcherisme, de criminele Poll Taks, de mijnwerkersstaking, de massale werkloosheid en de vernietiging van gemeenschappen door de conservatieven, zijn centrale elementen in de steun voor het ja-kamp. “Nu is het aan ons”, is de breed gedragen visie. Het Britse kapitalisme betaalt de prijs voor zijn vroegere en actuele misdaden.
Verwerping van het establishment
De leiders van Labour beloven om hetzelfde conservatieve besparingsbeleid te voeren als ze verkozen worden. Ze worden stilaan even hard gehaat als de Tories. Op de ene na de andere publieke meeting komt de woede en de afkeer tegenover partijleider Ed Miliband, de Schotse verantwoordelijke Alistair Darling en de voormalige premier Tony Blair tot uiting.
De peilingen zijn vernietigend voor Labour. 61% zegt geen vertrouwen te hebben in wat Alistair Darling, de verantwoordelijke voor de campagne ‘Better Together’, te zeggen heeft. 67% heeft geen vertrouwen in Ed Miliband, die hiermee amper beter scoort dan premier David Cameron die kan rekenen op het wantrouwen van 73% van de Schotten.
Dit betekent evenwel niet dat de leiders van de SNP sterk vertrouwd worden. 58% zegt geen vertrouwen te hebben in SNP-leider Alex Salmond. Het politieke platform van de SNP belooft belastingverlagingen voor de grote bedrijven en wil een besparingspact met de Britse nationale bank om uiteindelijk hetzelfde beleid te voeren als de Tories. Dat alles maakt dat het vertrouwen onder de werkende bevolking in de SNP bijzonder beperkt is.
Het zorgt ervoor dat er, zoals de Socialist Party Scotland twee jaar geleden al stelde, een enorme ruimte is links van de SNP en links van de verantwoordelijken van de officiële ja-campagne. Het debat rond het referendum heeft een brede interesse in politieke ideeën losgeweekt. Velen vragen zich af hoe een ‘beter en rechtvaardiger Schotland’ mogelijk is? Of nog hoe de besparingen kunnen gestopt worden, het minimumloon opgetrokken en de openbare diensten verbeterd? 
De reacties op de tour ‘Hoop in plaats van angst’ (Hope over Fear) met Tommy Sheridan en de Socialist Party Scotland wijzen op de roep naar veranderingen. De meetings kregen het karakter van massale bijeenkomsten van een woedende en energieke arbeidersklasse. De veroordeling van het kapitalistische establishment, de roep om van de onafhankelijkheid gebruik te maken om de besparingen te stoppen, het standpunt om de economische rijkdom van de olie en de geprivatiseerde energiebedrijven onder publieke controle en bezit te plaatsen om een leefbaar loon mogelijk te maken, het zijn allemaal standpunten die op enthousiasme konden rekenen.
De wijze waarom Tommy Sheridan in de campagne een referentiepunt is geworden, wijst op het enorme vacuüm en de mogelijkheden voor een nieuwe strijdbare arbeiderspartij. Tommy kon deze rol ook spelen omwille van zijn verleden als leider van het verzet tegen de Poll Taks eind jaren 1980, begin jaren 1990.
Geen oplossing op kapitalistische basis
Socialist Party Scotland komt actief op voor het soort hervormingen en verbeteringen die door Tommy Sheridan geëist worden. We leggen echter ook uit dat een onafhankelijk kapitalistisch Schotland geen einde zal maken aan het besparingsbeleid. Alex Salmond en de SNP zijn bereid om na het referendum en los van het resultaat in dat referendum door te gaan met een besparingsbeleid.
Een socialistisch beleid is noodzakelijk om een einde te maken aan het besparingsbeleid. Dat is de basis van ons programma voor een socialistisch Schotland dat doorheen de campagne breed werd verspreid. Een centraal element in dit programma is de noodzaak van een verenigd antwoord van de arbeidersklasse op het kapitalistisch besparingsbeleid, niet alleen in Schotland, maar ook in Engeland, Wales en Noord-Ierland. De klassensolidariteit van syndicalisten doorheen een gecoördineerde en massale campagne van stakingsacties doorheen Groot-Brittannië is essentieel om de besparingen en privatiseringen te stoppen. Daarnaast is er ook nood aan een nieuwe massale arbeiderspartij die opkomt voor de belangen van de meerderheid.
Velen ter linkerzijde, waaronder ook Tommy Sheridan, denken dat het mogelijk is om een overgang te maken naar een rechtvaardiger vorm van kapitalisme. Daarbij wordt vaak verwezen naar het Scandinavische model van Noorwegen, Denemarken en Zweden als toonbeeld voor een nieuw en rechtvaardiger Schotland. Wij hebben daarop geantwoord dat de schaal van de economische crisis geen ruimte laat voor langdurige en verregaande verbeteringen voor de arbeidersklasse.
Een massabeweging van syndicalisten en van de arbeidersklasse in zijn geheel is nodig om de besparingsagenda te stoppen en deze strijd te verbinden aan het beëindigen van het kapitalisme door de invoering van socialistische maatregelen. Een terugkeer naar de nooit geziene periode van groei na de Tweede Wereldoorlog, de basis waarop het sociaaldemocratische Scandinavische model werd gebouwd, is niet mogelijk. Het kapitalisme maakt nu zelf een einde aan verworvenheden die in het verleden zijn afgedwongen, ook in de Scandinavische landen is dit het geval.
Wat nu?
Op 10 dagen van het referendum [dit artikel werd op maandag 8 september geschreven] is het resultaat niet te voorspellen. De gevolgen van een meerderheid die Ja stemt zouden enorm zijn voor het Britse establishment. Het zou verregaande gevolgen hebben. Cameron zou mogelijk verplicht zijn om ontslag te nemen en de Tories kunnen er een crisis door kennen, mogelijk met een nieuwe afsplitsing in de richting van het rechts-populistische UKIP.
De politieke analist Martin Kettle schreef op 8 september: “Dit weekend heeft het ondenkbare zich centraal op de voorgrond geplaatst in de Britse politiek. Geen enkel ander thema doet er nu toe in de Britse politiek. Dit zijn misschien niet de tien dagen die wereld doen wankelen, zoals John Reed de Russische revolutie omschreef. Maar het zullen 10 dagen zijn die ons leven veranderen, de Britse staat en de bevolking tot op de grondvesten doen beven.”
Om deze ramp te vermijden, zullen er nieuwe toegevingen komen. In de aanloop naar het referendum is het bij de neen-campagne alle hens aan dek. Zelfs de koningin werd boven gehaald om te verklaren dat ze de peilingen ‘verschrikkelijk’ vindt en ‘bezorgd’ is over haar grondwettelijke positie indien er een meerderheid ja stemt. Een militaire interventie in Syrië of Irak is mogelijk voor het referendum plaats vindt en dit kan een impact hebben op het resultaat. Waarschuwingen over de dreiging van een financiële ineenstorting en economische neergang houden ook aan. Labour zou bij een meerderheid van ja-stemmen een crisis kennen.
Commentator Paul Mason stelde: “Als we op 19 september ’s ochtends wakker worden en de onafhankelijkheid het gehaald heeft, dan zal de schok in de officiële kringen extreem zijn. Labour zal des te getraumatiseerder zijn. Het vooruitzicht van een meerderheid voor Labour na de algemene verkiezingen van 2016 zal dan veraf staan.” Als Labour een strijdbaar socialistisch programma met een duidelijk alternatief naar voor zou schuiven, dan zou het gemakkelijk een meerderheid halen, zelfs zonder de Schotse verkozenen. Het is de slaafse neoliberale politiek van Miliband en co die de mogelijkheid van een meerderheid van Labour ondermijnen. Dat is waarom de vakbonden dringend werk moeten maken van de opbouw van een nieuwe massale arbeiderspartij.
Team Schotland
De SNP-leiding probeert al om leidinggevende figuren van Labour, zoals Alister Darling en Johann Lamont, op te nemen in ‘Team Schotland’ waar ook ruimte is voor de Liberaal-Democraten en de Tories. Dit orgaan zou de onderhandelingen met de Britse regering voeren indien er een meerderheid voor onafhankelijkheid is.
Het is onderdeel van de pogingen van SNP om de verwachtingen van brede lagen van de werkende bevolking in echte verandering na het referendum de kop in te drukken. Socialisten en syndicalisten verzetten zich tegen de benadering die dergelijke onderhandelingen over de bevoegdheden van een onafhankelijk Schotland overlaat aan besparingspolitici. In de plaats daarvan eisen we democratische verkiezingen voor een onderhandelingsorgaan dat openstaat voor iedereen, waaronder syndicalisten en socialisten, om de eisen van de werkende bevolking in de onderhandelingen te brengen. Zo zouden we moeten eisen dat de meer dan 4 miljard pond die uit de openbare diensten werd weg gehaald als gevolg van het besparingsbeleid sinds 2010 wordt terug betaald.
Wat ook het resultaat van het referendum zal zijn, de eis om geen cent meer aan besparingen uit Londen te geven zal sterker worden. Tot twee miljoen mensen zullen voor onafhankelijkheid stemmen in een poging om het besparingsbeleid en de daling van de levensstandaard te stoppen. De leiding van de SNP zal echter met de besparingen doorgaan, de komende twee jaar wordt nog eens 3 miljard bespaard. De vakbonden moeten voor het onmiddellijke einde van de besparingen opkomen en dit koppelen aan een massale campagne van algemene en gecoördineerde stakingsacties.
Op het potentieel bouwen
We moeten op het enorme potentieel dat bleek in de referendumcampagne verder bouwen, honderdduizenden werkenden zoeken een uitweg uit de kapitalistische besparingen. De enorme steun voor de campagne ‘Hope over Fear’ en de terugkeer van Tommy Sheridan als centrale publieke figuur moet gebruikt worden om aan een sterke politieke stem voor socialisme te bouwen na het referendum.
Socialist Party Scotland neemt mee het initiatief voor een Schotse conferentie van syndicalisten en socialisten op 1 november. Het doel is om diegenen bijeen te brengen die willen bouwen aan een electorale alliantie die tegen het besparingsbeleid ingaat. Mogelijk zullen er na een ja-overwinning stappen komen in de richting van een nieuwe linkse partij of een alliantie van sommige krachten die voor onafhankelijkheid zijn. Mogelijk zal het initiatief hiervoor komen uit eerder academische kringen waar een oriëntatie op de arbeidersklasse ontbreekt. Het is niet zeker dat elk initiatief in deze richting ook effectief een stap vooruit zal betekenen voor de politieke vertegenwoordiging van de arbeidersklasse.
Wat ook het resultaat op donderdag zal zijn, het politieke toneel in Schotland is veranderd. Het komt er nu op aan om de enorme woede te kanaliseren in massastrijd om de besparingen te stoppen en te bouwen aan een sterke socialistische kracht in Schotland.
Socialist Party Scotland roept op om Ja te stemmen en de bevoegdheden van het onafhankelijke Schotland te gebruiken om:
- De olie-en gassector onder democratische arbeiderscontrole en –beheer te nationaliseren, net als de hernieuwbare energie en andere belangrijke sectoren van de Schotse economie. Dit zou miljarden vrijmaken om te investeren in een massaal programma van jobcreatie en heropbouw van openbare diensten.
- De banken en de financiële sector in publieke handen en democratische arbeiderscontrole te brengen. Gas, elektriciteit, transport en de geprivatiseerde sectoren terug in publieke handen te brengen.
- Belast de rijken en de grote bedrijven. Verhoog het minimumloon en stop de aanvallen op de sociale zekerheid
- Voor een leefbaar loon en stopzetting van de nulurencontracten
- Neen aan de NAVO. De kernwapens en andere massavernietigingswapens moeten weg uit Schotland. Investeer in sociaal nuttige jobs.
- Afschaffing van antivakbondswetten
- Vakbonden moeten breken met Labour om een nieuwe massale arbeiderspartij op te zetten
- Terugdraaien van de besparingen. Voor een Schotse regering die de werkende bevolking, de werklozen en de armen vertegenwoordigt en opkomt voor werk, openbare diensten en pensioenen en dus weigert om te besparen om de crisis van het kapitalisme te betalen.
- Voor een socialistische planning van de productie in een onafhankelijk socialistisch Schotland als onderdeel van een vrijwillige confederatie met Engeland, Wales en Ierland als stap naar een socialistisch Europa.
Reacties zijn gesloten.