Zomerschool van het CWI. Commissie over feminisme en socialisme

Verslag door Emily (Namen)

Femmes_contre_la_criseVeel mensen met diverse standpunten beroepen zich op de term feminisme. Volgens ons is enkel het socialisme in staat om de materiële basis te vormen waarop een einde aan seksisme kan gemaakt worden.

Tien jaar geleden werd nog over post-feminisme gesproken. Vanuit een puur juridisch standpunt hebben vrouwen effectief een wettelijke gelijkheid bekomen. Maar de economische crisis van de afgelopen jaren heeft opnieuw bevestigd dat deze gelijkheid enkel op papier bestaat. De groepen in de samenleving die het hardste onderdrukt worden – zoals vrouwen – voelen de gevolgen van de crisis veel harder. Zelfs indien er vandaag geen brede vrouwenbeweging is, voelen velen zich betrokken door deze kwestie en is er een bereidheid tot actie. Het ontbreekt vooral aan methoden en perspectieven om er richting aan te geven.

Marxisten komen op voor echte gelijkheid die zich niet tot het virtuele domein beperkt. Daartoe is het eerst en vooral belangrijk om vrouwen van revolutionaire socialistische standpunten te overtuigen. Anderzijds is het nodig om de strijd te voeren waarmee een nieuwe samenleving kan uitgebouwd worden, een samenleving waarin de materiële basis voor onderdrukking van vrouwen is verdwenen, kortom een socialistische samenleving.

We kunnen niet ontkennen dat er ook in de arbeidersklasse seksisme aanwezig is. Deze onderdrukking is ouder dan het kapitalistische systeem. Het dateert van de eerste klassensamenlevingen en is sindsdien verder ontwikkeld. Het is dan ook een constante strijd om vrouwen te organiseren en te ontwikkelen als revolutionaire kaders.

Het patriarchaat heeft niet altijd bestaan. In de primitief communistische samenlevingen was er een zekere taakverdeling tussen mannen en vrouwen, maar niet op basis van een hiërarchie tussen de geslachten. Het overleven van de groep was enkel mogelijk op basis van een perfecte samenwerking tussen iedereen. De komst van een productieoverschot legde de materiële basis voor de onderdrukking op klassenbasis en ook de onderdrukking van vrouwen. Het ging samen met de notie van privaat eigendom dat van generatie op generatie overgaat. Dit leidde tot de opkomst van een hiërarchie tussen de rol van productie en deze van reproductie. Er waren verschillende vormen van klassensamenlevingen, maar de onderdrukking van vrouwen was een weerkerend fenomeen in al deze vormen. Enkel door een einde te maken aan de klassensamenleving is het mogelijk om een einde te maken aan seksisme. Daartoe is de eenheid van mannen en vrouwen van onze klasse doorheen onze strijd onmisbaar.

We moeten daarbij opmerken dat niet alleen vrouwen uit de arbeidersklasse onderdrukt worden. Zo is er in alle lagen van de bevolking geweld tegen vrouwen, maar voor vrouwen uit beter begoede lagen is het doorgaans wel gemakkelijker om een gewelddadige situatie te verlaten zonder hierdoor meteen in armoede en ellende terecht te komen. De Amerikaanse presidentsvrouw Michelle Obama mag dan wel een zwarte vrouw zijn, ze wordt uiteraard niet op eenzelfde wijze onderdrukt als een vrouw in de fastfoodsector en ook minder dan een man die in deze sector werkt. Alle vrouwen worden onderdrukt, maar arbeidersvrouwen worden dubbel onderdrukt. Als vrouwen van de heersende klasse echt tegen seksisme willen ingaan, moeten ze breken met hun klasse om samen met de arbeidersklasse tegen het kapitalisme te strijden. Klassenonderdrukking gaat voor andere vormen van onderdrukking. Enkel door de klassensamenlevingen af te schaffen, is het mogelijk om seksisme en andere vormen van onderdrukking aan te pakken.

Wij verwerpen het burgerlijke feminisme dat mannen tegen vrouwen plaatst – en er soms zelfs vanuit gaat dat vrouwen enkel en alleen omwille van hun geslacht wel gelijk moeten hebben. Het volstaat niet om vrouwen hoger in de maatschappelijke hiërarchie te laten doorklimmen, vrouwelijke managers veranderen het karakter van de klassenonderdrukking niet. Verworvenheden die bekomen zijn, kregen we niet door enkele uitzonderlijke vrouwen in de parlementen. Het is geen individuele kwestie, er is nood aan een globale visie. De ervaring van iedereen kan anders zijn, maar een begrip van de verschillende standpunten op basis van solidariteit en eenheid is nodig.

Het algemeen stemrecht, gelijkheid in het burgerlijk huwelijk, het recht om te scheiden, recht op veilige abortus, moederschapsverlof, kinderopvang, collectieve restaurants,… zijn verworvenheden die tijdens periodes van intensieve strijd door de volledige arbeidersklasse zijn afgedwongen. Dat zagen we onder meer met de Russische revolutie van 1917 waarmee enkele decennia voorsprong werden genomen op de rest van de wereld. Het is door massastrijd dat de dubbele taak van vrouwen in een klassensamenleving kan aangepakt worden.  Met die dubbele taak wijzen we op zowel het productieve werk in het kader van het normale arbeidsproces als het werk in het huishouden dat op de kap van vrouwen terecht komt. Vrouwen uit de hogere klassen kunnen daar personeel voor inhuren.

Het is eveneens op basis van massastrijd op syndicaal vlak dat het principe van gelijk loon voor gelijk werk werd gevestigd. Desondanks blijft er tot op vandaag een kloof bestaan tussen de lonen van mannen en vrouwen. Naargelang de krachtsverhoudingen tussen arbeid en kapitaal is die kloof kleiner of groter. De Wereldbank stelt dat de loonkloof varieert tussen 10 en 30%. Er is daarbij overigens geen opmerkelijk verschil tussen de zogenaamde rijke en arme landen, onder de werkenden met de laagste lonen is het verschil wel opmerkelijk groter.

Met de besparingen die momenteel wereldwijd worden doorgevoerd, komt de kwestie van de dubbele dagtaak opnieuw prominenter op de agenda. De eerste aanvallen zijn vaak gericht op de zorgsector (kinderopvang, bejaardenzorg, gezondheidszorg, onderwijs, opvanghuizen voor vrouwen,…). Steeds meer wordt zorg opnieuw overgeheveld naar de familie. Het werk komt vaak bij vrouwen terecht in de vorm van individuele verantwoordelijkheden in plaats van collectieve zorg door de samenleving. Tegelijk worden de arbeidsvoorwaarden onder vuur genomen, werklozen vervolgd,… Het besparingsbeleid werpt een groot aantal vrouwen in onzekerheid en ellende. Het doet de onderdrukking van vrouwen toenemen en zet hun materiële levensvoorwaarden onder druk.

We moeten opkomen voor een socialistische samenleving waarin de basis gelegd wordt voor echte gelijkheid. Zo kan de opvang van kinderen door de gemeenschap georganiseerd worden terwijl een ouder tegelijk het recht heeft om thuis te blijven om kinderen op te voeden en daar niet meteen financieel voor afgestraft wordt. Het is enkel dan dat er een echte vrije keuze mogelijk is. Dat kan echter enkel op basis van een democratisch beheer van de economie.

Tegenover zo een diep gewortelde onderdrukking als seksisme is het nodig om diepgaand te werken. We moeten een constante aandacht hebben voor de integratie van vrouwen in elke strijdbeweging en tegelijk in de arbeidersbeweging de discussie over de strijd tegen seksisme blijven aangaan. Om eenheid te bekomen moeten we onze strategie en methoden uitleggen. Maar zelfs in die omstandigheden zullen we nooit volledig vrij van seksisme zijn.

Als we campagnes voeren rond thema’s die meer specifiek op vrouwen gericht zijn (bvb rond abortus, opvang voor vrouwen die het slachtoffer van geweld binnen het gezin zijn,…) moeten we een flexibele benadering hanteren. We hebben met het CWI in verschillende landen campagnes opgezet, maar wij zijn slechts een beperkte factor die ingaat tegen omvangrijke problemen. Maar onze ‘vrouwenwerking’ staat niet los van de rest van onze werking, het is een integraal en noodzakelijk onderdeel van onze gezamenlijke strijd voor socialisme.

 

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie