ABVV en ACV hadden het aangepaste Generatiepact verworpen. Daarmee vertolkten ze het enorme ongenoegen aan de basis. Als het van die basis afhing, hadden ze het hele Generatiepact, desnoods de regering en als het moest het hele politieke establishment weggestaakt. Zover is het niet gekomen. Waarom? De vakbondsleidingen hebben al het mogelijke gedaan om de beweging te doen landen. Onder hun leiding beschikken de vakbonden noch over een eigen programma om uit de crisis te geraken, noch over een – van patronaat en burgerij onafhankelijk – instrument om hun eisen politiek te vertalen. De strijd tegen het Generatiepact heeft de cruciale zwakheden van de beweging blootgelegd. LSP reikt enkele voorstellen aan om die zwakheden weg te werken.
Eric Byl
De regeringspartijen, inclusief SP.a en PS, houden vast aan hun pact. Alle oppositiepartijen vinden dat het pact nog niet ver genoeg ging. CD&V pleit voor 3 miljard euro lastenverlaging, het Vlaams Belang zelfs voor 6 miljard euro. Geen enkele in het parlement vertegenwoordigde partij, zelfs niet één volksvertegenwoordiger en/of senator, was bereid de vakbondsstandpunten te verdedigen. Tot daar de “proportionele democratie”. Twee vakbonden die samen 2,8 miljoen mensen organiseren, zowat 70% van alle werkenden en bijna 50% van alle kiesgerechtigden, vinden niet één volksvertegenwoordiger bereid hun standpunten zelfs nog maar te overwegen. Democratie? Blijkbaar niet voor ons.
De sociaal-democratie of nieuwe formaties?
SP.a en PS zijn al 18 jaar onafgebroken aan de macht. In die periode is het aantal officiële armen verdubbeld naar 1,5 miljoen mensen! De index werd uitgehold, uitkeringen teruggedreven tot een minimum, de sociale zekerheid geplunderd, arbeidscontracten ondermijnd en openbare bedrijven en gebouwen voor een appel en een ei verlapt aan private investeerders en/of speculanten. Veel arbeiders stemmen nog wel voor die partijen, sommigen hebben nog een lidkaart, maar ze zien die partijen hooguit als het minste kwaad. Niet als een instrument om op een ernstige manier hun belangen te verdedigen. Het politieke personeel wordt er niet geselecteerd op basis van inzet en/of verdienste voor de beweging, maar op basis van afkomst (Freya, Bruno, Peter, Hilde,…) of loyauteit ten aanzien van het apparaat.
Het verhaal van het minste kwaad kent haar grenzen. Steeds meer arbeiders haken af. Sommigen vervallen in fatalisme, anderen belanden bij gebrek aan alternatief ter linkerzijde uiteindelijk bij extreem-rechts. De voorbije 15 jaar hebben aangetoond dat het verhaal van “het minste kwaad” de groei van extreem-rechts mogelijk kon afremmen, maar zeker niet keren. Dat kan enkel als links een consequent geloofwaardig alternatief biedt op het neoliberale afbraakbeleid. Wie daarvoor, zoals SPa-Rood, hoopt op SP.a en PS leeft in een vervlogen tijdperk. In het hypothetische geval dat SP.a en PS ooit nog eens een bocht naar links nemen, zal dat niet meer zijn onder druk van binnenin, maar juist door druk van buitenaf.
Die stelling wordt bevestigd over de grenzen. Het verschijnen van nieuwe formaties die de leemte, achtergelaten door de totale capitulatie van de sociaal-democratie, minstens gedeeltelijk opvullen, is een wereldwijd fenomeen. De concrete invulling is afhankelijk van de specifieke condities. Soms ontstaan ze uit splitsingen van de sociaal-democratie en/of de voormalige communistische partijen (IU-Spanje, RC-Italië, WASG-Duitsland, PSOL Brazilië), doorgaans trekken ze lagen aan die voorheen ongeorganiseerd waren, soms speelt klein links er een dynamiserende rol in. Hun succes is echter vooral gebaseerd op concrete ervaringen in strijd, of dat nu is tegen Agenda 2010 in Duitsland of de afbraak van het publieke pensioenstelsel in Brazilië of de strijd tegen de Poll tax in Schotland,…
Sommigen denken dat klein links het maar moet doen: de onderlinge debatten opgeven, de krachten bijeen kwakken en een massale linkse formatie uit de grond stampen. LSP is niet ongevoelig voor die drang naar eenheid. In ’99 hebben we nog heel klein links uitgenodigd voor een alliantie. De afgelopen 10 jaar nodigden we 3 keer SAP en 1 keer PvdA uit voor overleg. We dienden gezamenlijke lijsten in met Leef, PC, SAP en namen deel aan Debout! Nooit echter hebben we de illusie gekoesterd dat dergelijke initiatieven een nieuwe formatie konden vervangen. Klein links bestaat hoofdzakelijk uit mensen die via een abstract denkproces tot socialistische ideeën zijn gekomen. De massa van de arbeiders en jongeren leert echter uit concrete ervaringen. Dat verklaart waarom massapartijen gevormd worden op basis van massale gebeurtenissen en niet door klein links bijeen te kwakken.
Het is prietpraat dat “wie links kijkt van SP.a en PS, de PVDA ziet”. Alsof de arbeiders uit de strijd tegen het Generatiepact en masse revolutionaire conclusies zouden trekken, laat staan het stalinisme achterna zouden hollen. Heel wat arbeiders hebben begrepen dat SP.a en PS een rem zijn op hun strijd, sommigen zoeken een formatie die dat niet meer is. Een kleine minderheid sluit aan bij de trotskistische LSP of de stalinistische PVDA, maar de overgrote meerderheid van die arbeiders is in dit stadium nog niet bereid te kiezen voor één specifieke stroming. LSP heeft daar begrip voor, wil meehelpen die nieuwe formatie vorm te geven, maar staat tegelijk op het behoud van haar eigenheid. Wij denken dat de arbeiders daarmee het best gediend zijn.
Kansen voor een nieuwe formatie
De capitulatie van de sociaal-democratie en de verdere draai naar nog rechtser van de christen-democratie zijn uiteraard niet nieuw. De vakbondsvertegenwoordigers in de bureaus van SP.a en PS mogen hooguit de vakbondsbasis in de pas doen lopen. De banden van ACV/CSC met CD&V en van ABVV/FGTB met SP.a en PS zijn de enige reden waarom patronaat en regering met hun anti-sociale politiek wegkomen. Een rechtse regering, zonder zogenaamde bevoorrechte partners van de vakbonden, had er al lang gelegen. Breken met de sociaal-democratie en de christen-democratie is vandaag een voorwaarde om onze verworvenheden te behouden en demoralisatie tegen te gaan.
Al sinds ’95 pleit LSP voor een nieuwe arbeiderspartij omdat dit toen al objectief noodzakelijk was. Het bewustzijn loopt doorgaans echter achter op de realiteit en ontwikkelt in sprongen onder druk van concrete gebeurtenissen. Tijdens de strijd tegen het Generatiepact werd de breuk van SP.a, PS en CD&V met de achterban van de vakbonden wel heel concreet. Onze militanten op de piketten op 7 oktober kwamen allemaal met vergelijkbare verhalen aan. Vandaar dat LSP besliste een petitie op te starten (www.arbeiderspartij.be), haar interventie op 28 oktober te concentreren rond drie stands met telkens een 50-tal militanten, versierd met spandoeken die ABVV/FGTB opriepen te breken met SP.a en PS en ACV/CSC met CD&V (en CDh voor zover die breuk er al niet is) en de nood aan een nieuwe arbeiderspartij propageerden.
Uiteraard zal de vorming van zo’n nieuwe formatie én de breuk met de sociaal-democratie niet over een nacht ijs gebeuren. Het was opvallend hoe denigrerend de pers schreef over de vakbondsactie voor het SP.a-congres in Hasselt. De broodschrijvers smulden van de arrogantie van Vande Lanotte, toen die verklaarde dat wie weg kijkt van SP.a naar rechts kijkt. De vakbondsactie aan de SP.a meeting te Antwerpen om het pact aan de “basis” – 120 hoofdzakelijk SP.a-mandatarissen uit heel de provincie Antwerpen – uit te leggen werd in de pers weggehoond. SP.a-Rood daarentegen, nochtans een zeer beperkt initiatief , werd in de pers tot ongeziene proporties opgeblazen om alsnog de vakbondsmilitanten in de SP.a stal te houden.
Aan de basis rommelt het echter. De ABVV-delegatie van Agfa Gevaert stapte naar de pers met een expliciete vraag aan de vakbondstop om uit het bureau van SP.a te treden. In de CMB in Luik woedt de discussie over een breuk met de PS al weken volop, secretarissen en delegaties tekenden de petitie op www.arbeiderspartij.be. In Limburg kwamen enkele delegees van o.m. Ford en Sappi samen met oud SP.a-parlementair Jef Sleeckx om de mogelijkheid van iets nieuws te onderzoeken, idem in Gent. In Antwerpen kwamen delegees uit de chemie samen met Sleeckx. Zij willen een groot debat organiseren over de band van de vakbonden met SP.a en CD&V. Als dat een succes wordt, zullen soortgelijke debatten in Luik, Brussel, Gent en Charleroi nodig zijn.
Volgens Sleeckx, en LSP is het daarmee eens, moet een nieuwe formatie nationaal georganiseerd worden en dus niet op communautaire basis zoals de traditionele partijen. Nog volgens Sleeckx moet ze open staan voor ACV’ers en ABVV’ers, Belgen en migranten, jong en oud,… Terecht hebben de Antwerpse chemiearbeiders ervoor geopteerd om hun debat op neutraal terrein te houden. Zo hopen ze ACV’ers niet af te schrikken. Volgens LSP zal een nieuwe formatie aanvankelijk sowieso een federatieve structuur nodig hebben, met diverse stromingen die werken op basis van consensus. Dat is nodig om een vertrouwensrelatie te creëren en te vermijden dat één of andere stroming zich in haar rechten beknot zou voelen. Vooral naar christelijke arbeiders is het een boodschap dat ze hoe dan ook gehoord zullen worden.
Een consequent links programma dat breekt met het neoliberale beleid
Jef Sleeckx wil een beweging waarin de basis het voor het zeggen heeft. LSP is het daar volledig mee eens. De politieke debatten mogen niet, zoals in de klassieke partijen, beperkt worden tot een kleine groep partijbonzen of Teletubbies. Iedere arbeider moet de kans krijgen er zijn/haar aandeel in te hebben. Volgens LSP moeten we vertrekken vanuit de concrete noden van de arbeiders en hun gezinnen. Dat betekent in de eerste plaats een oplossing voor de structurele werkloosheid. De traditionele partijen pleiten in dat verband telkens weer voor lastenverlaging en extreme flexibiliteit. Dat ondermijnt de sociale zekerheid en de levens en arbeidscondities van de bevolking. Wij zijn integendeel van oordeel dat de beschikbare arbeid best verdeeld wordt onder allen, uiteraard zonder loonverlies omdat anders de koopkracht en daarmee de economie onderuit gehaald wordt.
Liberalisering en privatisering heeft de arbeiders niets opgeleverd. Het zijn de patroons die met de beste brokken gaan lopen zijn. De luchthaven van Zaventem, in wat de Europese hoofdstad moet zijn, is daardoor herleid tot een regionale positie. Bij De Post en de NMBS komt liberalisering neer op minder diensten voor meer geld, met minder personeel, wiens statuut van ambtenaar stilaan afbrokkelt. Het succesverhaal van Belgacom is ten koste gegaan van 10.000 jobs en een vernietigend arbeidsritme voor de gelukkige overblijvers. De winsten zijn fenomenaal, omdat wij als belastingbetalers de sociale kost hebben overgenomen. LSP wil een einde maken aan liberaliseringen en privatiseringen. We eisen de nationalisatie van onze voormalige diensten, maar deze keer onder arbeiderscontrole en niet onder leiding van een management dat de werking van die diensten enkel saboteert in het belang van de privé-sector.
LSP is tegen de regionalisering van de sociale zekerheid, omdat dit zal leiden tot een competitie tussen de gewesten, waarbij diegene die het meest inlevert met de investeringen gaat lopen. Dat zal zowel in Vlaanderen, als Wallonië en Brussel leiden tot een afbraak van onze sociale verworvenheden. Wij zijn wel voor een massaal programma van sociale woningbouw om de moordende prijsstijgingen van huur- en koopwoningen te bestrijden.
LSP is van oordeel dat deze en vergelijkbare maatregelen op weerstand zullen stoten van het patronaat en haar politiek, juridisch en mediaapparaat. Enkel een maatschappij waarin de arbeiders en hun gezinnen deze hefbomen in handen hebben, een socialistische maatschappij, kan tegemoet komen aan de terechte verzuchtingen van arbeiders en hun gezinnen. LSP wil deze en andere programmapunten binnen een nieuwe formatie ter discussie stellen, niet als een ultimatum, maar als bijdrage aan het debat, naast bijdragen van andere stromingen en individuen.
