Artikel door Mametlwe Sebei, vicevoorzitter van de Workers’ and Socialist Party (WASP)
Amper een week na het einde van de vijf maanden durende staking van meer dan 70.000 mijnwerkers in de platinumsector, begon op 1 juli een staking van meer dan 220.000 metaalarbeiders van de vakbond NUMSA. Deze staking is een onderdeel van de aanhoudende revolte van de werkende bevolking tegen het feit dat ze als goedkope arbeidskrachten worden ingezet. De metaalarbeiders eisen een loonsverhoging met 15% doorheen de hele sector. Er waren massale betogingen op 1 juli waarbij in totaal meer dan honderdduizend mensen op straat de vastberadenheid van de militanten toonden in de strijd voor een overwinning.
De lage lonen zijn niet alleen een kenmerk van de metaalsector, het is een algemeen probleem voor alle werkenden. In zekere zin is het een uitdrukking van de neokoloniale slavernij van de zwarte arbeidersklasse waar de Zuid-Afrikaanse kapitalisten gebruik van blijven maken. Dat gebeurt onder meer door bedrijven die als tussenpersoon fungeren en personeel leveren aan de metaalbedrijven.
De werkgevers schreeuwen over de onbetaalbaarheid van de eisen van het personeel. De bazen worden daarin gevolgd door de gevestigde media. Maar de werkgevers in de metaalsector maken net als in de rest van de economie enorme winsten op de kap van de lage lonen voor het personeel.
In 2010 bijvoorbeeld was de volledige industrie goed voor een omzet van 332 miljard Rand en een brutowinst van 134,6 miljard Rand. Een groot staalbedrijf als ArcelorMittal was in 2013 goed voor een omzet van 8 miljard dollar en een stijging van de winst met 23%. Zelfs in vergelijking met werkenden in dezelfde bedrijven maar in andere landen, krijgen de Zuid-Afrikaanse metaalarbeiders bijzonder lage lonen. In Europa krijgen arbeiders tot tien keer zoveel voor hetzelfde werk. NUMSA moet de strijd organiseren om de zwarte klassenslavernij in de sector te stoppen, net zoals de mijnwerkers dit deden in de platinummijnen.
Patronale lock-out
Het patronaat in de sector toonde haar arrogantie en agressieve opstelling. De patroonsorganisatie Steel and Engineering Industries Federation of South Africa (SEISFSA) kondigde een lock-out aan. Dat is een staking door de werkgevers en een oorlogsverklaring aan zowel de stakende als de niet-stakende arbeiders. Het doet denken aan de oude koloniale klassenverhoudingen waarbij misprijzend op de zwarte arbeiders werd neergekeken. Maar tegelijk is het ook een uitdrukking van de gewijzigde klassenverhoudingen na het bloedbad in Marikana in 2012.
De gebeurtenissen in Marikana hebben de klassentegenstellingen in de samenleving op scherp gezet met een hardere opstelling van de zowel de kapitalistische klasse als de arbeidersklasse. De opstand van de mijnwerkers, zowel voor als na Marikana, schokte het evenwicht dat in 1994 tot stand kwam toen het ANC een akkoord sloot met het apartheidsregime om de kapitalistische economische fundamenten van het racistische apartheidsregime over te nemen in ruil voor algemeen stemrecht en politieke macht. De deelname van de twee miljoen leden tellende vakbondsfederatie COSATU aan de tripartiete alliantie met het ANC en de Zuid-Afrikaanse Communistische Partij (SACP) zorgde ervoor dat de meeste COSATU-leiders zich omvormden tot schoothondjes van het patronaat om de zware bataljons van de arbeidersklasse tot kalmte aan te zetten.
Het herwonnen vertrouwen van de werkenden in hun georganiseerde macht heeft geleid tot een furieuze reactie van de kapitalisten. Dat bleek uit de venijnige klassenhaat die hun woordvoerders in de media naar voor brachten. De kapitalisten lijken vastberaden om de nieuwe militante opstelling van de arbeidersklasse de kop in te drukken. De staking in de platinumsector toonde nogmaals het koppige verzet van de mijnbazen die onder meer beroep deden op brutaal politiegeweld om de staking te breken. Ook nu kan de agressieve opstelling van de werkgevers in de metaalsector op de resolute steun van de regering rekenen. De regering wil er alles aan doen om te vermijden dat deze staking succes oplevert.
Als de werkgevers in de metaalsector de bescheiden looneisen van de arbeiders weigeren in te lossen – het gaat overigens om eisen die nog lang geen degelijk minimumloon vormen – dan toont dit het failliet van het kapitalistische systeem en de nood om het te vervangen. Als onderdeel van de staking moet NUMSA opkomen voor de nationalisatie van de grote monopolies in de metaalsector en van alle metaalbedrijven die de legitieme eisen van de arbeiders niet inlossen. Dat moet deel zijn van de strijd voor het publieke bezit van de sleutelsectoren van de economie zodat democratische planning en beheer van de economie in het belang van de werkenden en armen mogelijk wordt.
Voor een algemene staking
De harde opstelling van de werkgevers uit de metaalsector van bij het begin van de strijd toont de bereidheid van deze bazen om in naam van de volledige heersende klasse een harde confrontatie met de arbeiders aan te gaan. Dat werd eerder tevergeefs geprobeerd door de mijnbazen uit de platinumsector. NUMSA en de arbeidersklasse moeten een zelfde vastberadenheid aan de dag leggen. Het idee van eengemaakte strijd van de volledige arbeidersklasse om samen op te komen voor een leefbaar minimumloon doorheen de hele economie werd al naar voor gebracht door de strijd van de mijnwerkers. Een oproep voor een algemene staking door Cosatu – in navolging van de congresresolutie waarin de federatie zich ertoe verbond om voor een leefbaar minimumloon op te komen – zou een enorme steun krijgen en kan een sleutel zijn om te komen tot een beslissende overwinning.
Maar op de rechtse pro-ANC leiding van Cosatu zullen we niet kunnen rekenen. NUMSA moet proberen om een directe oproep te doen aan de basis van de vakbonden van Cosatu. Het nieuwe ‘United Front’ van NUMSA kan een oproep doen voor een nationale conferentie waarop arbeiders en jongeren samengebracht worden om de strijd voor een leefbaar loon van 12500 Rand per maand te organiseren. Dat kan iedere vorm van verdeeldheid onder de werkenden overstijgen. Een campagne voor een degelijk minimumloon moet ook verbonden worden met eisen voor openbare diensten, werkloosheidsuitkeringen, goede jobs en gratis onderwijs voor iedereen.
Met de brede steun die NUMSA al kent onder de werkenden, in de wijken, onder jongeren en bij werkenden van andere sectoren en vakbonden, kan NUMSA onmiddellijk overgaan tot het opzetten van solidariteitscomités en steuncomités voor de staking om zo te kunnen overgaan tot een oplopend actieplan waarbij verschillende grote staalbedrijven worden platgelegd maar ook regeringsdepartementen en dit met gecoördineerde vliegende stakersposten.
De metaalstaking is ook een uitstekende kans voor de leiding van NUMSA om het idee van een nieuwe arbeiderspartij onder de leden en de werkende bevolking in het algemeen te populariseren. Dat kan door in te gaan tegen de steun aan de werkgevers door pro-kapitalistische partijen als ANC en DA. Daar tegenover is er nood aan een arbeiderspartij die voor socialisme opkomt en die de staking ondersteunt, verbindt met andere delen van de werkende bevolking en die de strijdbaarheid van het syndicale terrein overbrengt naar het politieke terrein.
WASP komt op voor:
- Loonsverhoging met 15% doorheen de metaalsector. Stop de arbeidsbemiddeling.
- Voor een algemeen minimumloon van 12.500 Rand voor iedereen en degelijke jobs.
- Verenig de werkende bevolking in een campagne voor een leefbaar loon, onder meer met de voorbereiding van een algemene staking.
- Voor de nationalisatie onder arbeiderscontrole en socialisme.
- Voor een verenigd front en massale arbeiderspartij met een socialistisch programma.
