André Ferrari, LSR (CWI in Brazilië)
In de aanloop naar de Wereldbeker is er een golf van strijd en protest in Brazilië. Op 5 juni begon het personeel van de metro in Sao Paulo aan een staking. Deze staking gaat verder dan een strijd voor betere lonen, het is een strijd voor het recht op publiek transport voor de bevolking. Deze strijd staat in het middelpunt van de nationale belangstelling en gaat gebukt onder harde repressie door de overheid.
De staking begon net op de verjaardag van de massale protestacties van een jaar geleden. Vorige zomer trokken miljoenen mensen de straat op in een revolte die begon na protest tegen een stijging van de tarieven voor het openbaar vervoer. Als gevolg van die sociale uitbarsting moesten verschillende lokale en regionale regeringen de geplande prijsstijgingen intrekken. Het leidde evenwel niet tot het stopzetten van het neoliberale afbraakproces en de privatiseringen van het openbaar vervoer.
Nieuwe fase van klassenstrijd
Sinds de explosie van juni 2013 was er een nieuwe opgang van arbeidersstrijd en dit in de context van een groeiende economische crisis en het doodlopende straatje van het economisch en politiek model van de PT-regeringen (van zowel Lula als Dilma).
Het afgelopen jaar was de strijd doorgaans geïsoleerder dan een jaar geleden, er was geen eengemaakte overkoepelende strijd. Maar er was wel een scherper klassenprofiel. Er waren tal van stakingen in de publieke en private sectoren. Die sectoren met een sterke traditie van strijd (leraars, ambtenaren, banksector, postpersoneel, metaalsector,…) werden vervoegd door sectoren met personeel in onzekere statuten waar het moeilijker is om vakbonden te organiseren.
Dat was onder meer het geval met het schoonmaakpersoneel in Rio de Janeiro die tijdens het carnaval in staking gingen. Er was niet aanval repressie door het stadsbestuur van Rio, maar ook door de regeringsgezinde vakbondsleiding. Ze kregen echter een brede steun onder de bevolking en zo behaalden de “vegers” (zo staan ze bekend) uiteindelijk een overwinning wat aanleiding gaf tot gelijkaardige strijd in andere steden van het land. Dat was ook het geval voor 28.000 arbeiders die diensten verlenen in het Petrochemische complex van Rio. Ook de buschauffeurs van Rio en Sao Paulo gingen in staking, ook al werden die acties niet door hun vakbondsleiders gesteund.
Momenteel zijn er nog verschillende sectoren in actie. Een van de langdurige stakingsbewegingen is die van de staatsuniversiteiten van Sao Paulo, in het bijzonder in USP (Universiteit van Sao Paulo) is er een intensieve mobilisatie van studenten, onderwijzend en ander personeel.
Centrale rol van de MTST
De afgelopen weken lag de nadruk op de betogingen van de beweging van landlozen, de MTST, die vooral in Sao Paulo massaal waren. Op 3 mei was er een massale bezetting van land dat het voorwerp is van speculatie. De grond bevindt zich op amper vier mijl van het stadion dat de openingswedstrijd van de Wereldbeker ontvangt in de buurt Itaquera, in het oosten van Sao Paulo.
Door zo dicht bij het erg dure stadion (400 miljoen dollar!) actie te voeren, werd het contrast getoond tussen de publieke middelen die worden uitgetrokken ten voordele van de winsten van de FIFA, de grote bouwbedrijven en de vastgoedspeculanten aan de ene kant en het gebrek aan middelen voor de gewone werkenden.
De bezetting van Itaquera wordt de ‘Beker van de bevolking’ genoemd. Er zijn momenteel ongeveer 4.000 gezinnen bij betrokken. De Wereldbeker zorgde voor een sterke toename van de vastgoedprijzen, in delen van de stad was er een stijging met 200%, en ook van de huurprijzen. Miljoenen werkenden moeten hun huis verlaten en verder van hun werkplaats gaan wonen, wat het probleem van de mobiliteit in de stad nog erger maakt. De eisen van het recht op betaalbare huisvesting en van openbaar vervoer zijn deel van dezelfde strijd van de werkenden om hun eigen stad in handen te nemen en niet over te laten aan de grote bedrijven.
De MTST hield betogingen met duizenden aanwezigen, zowel landloze werkenden als hun bondgenoten. De laatste betoging was op 4 juni met 25.000 aanwezigen die de toegang tot het nieuwe stadion een week voor de opening van de Wereldbeker blokkeerden. De betoging toonde de kracht van de beweging die ook de opening van de Wereldbeker kan bedreigen.
Enkele dagen eerder werd gedreigd met een bloedige ontruiming van Itaquera, waarbij het duidelijk was dat de beweging koos voor verzet. Kort na 4 juni besloot de federale regering van president Dilma Rousseff (PT) dan toch om onderhandelingen op te starten en werd aangekondigd dat enkele eisen zouden ingewilligd worden. De grond die bezet werd zou gebruikt worden om betaalbare huisvesting te bouwen waarvoor publieke middelen zouden uitgetrokken worden en waarbij het beheer in handen van de protestbeweging komt. Eens deze toegeving van de regering bevestigd wordt, zal deze belangrijke overwinning voor de MTST een aanzet zijn voor nieuwe strijd door verschillende bewegingen.
Personeel van metro in actie
Tegen deze achtergrond zijn ook de personeelsleden van de metro in actie gegaan. Zij richten zich tegen de regionale regering onder leiding van Alckmin (PSDB), een regering van de traditionele neoliberale rechterzijde. Deze deelstaatregering gaat bijzonder hard tekeer tegen de stakers. De politie werd naar stakersposten gestuurd, er werd met ontslag gedreigd en in onderhandelingen toont de regering zich onverzettelijk.
De vakbond van het metropersoneel wordt geleid door de linkerzijde binnen de vakbonden, een linkerzijde die doorgaans verbonden is met de linkse partijen PSTU en PSoL. De acties genieten een brede steun van de bevolking. Het grootste deel van de vakbondsleiding van het metropersoneel heeft banden met de basisvakbond CSP-Conlutas, maar de vakbond zelf is niet verbonden met een federatie. Er zijn dagelijkse algemene personeelsvergaderingen met meer dan 2.000 aanwezigen op een totaal van 9.500 in de sector. De stakersposten blokkeren ook de pogingen van delen van het patronaat om enkele metrolijnen open te krijgen, zelfs indien dit ten koste van de veiligheid gaat omdat personeel wordt ingezet dat niet opgeleid is.
De regering doet er alles aan om de publieke opinie tegen het metropersoneel op te zetten, maar dat lukt niet. De lokale regering van Alckmin en eerdere regeringen van de PSDB waren direct betrokken bij grootschalige corruptieschandalen en de vorming van kartels die smeergeld aan de overheid betalen. Ook grote bedrijven als Siemens en Alstom, die producten en diensten voor de metro van Sao Paulo leveren, zijn daarbij betrokken.
In de aanloop naar de staking stelde de vakbond het beleid van de lokale regering inzake openbaar vervoer aan de kaak. Er werd ook voorgesteld dat de werkonderbreking zou geschorst worden indien de gebruikers gratis toegang zouden krijgen tot het openbaar vervoer. Dat voorstel genoot een brede steun van de bevolking en droeg bij tot een debat over het voorstel van gratis openbaar vervoer, een voorstel dat sinds juni 2013 aan populariteit heeft gewonnen.
De regering heeft steun van de arbeidsrechtbanken die beslisten dat de staking illegaal is omdat de vakbond geen volledige dienstverlening garandeert in de piekuren. Een dergelijke dienstverlening wordt immers gezien als ‘essentieel’. Wat houdt het stakingsrecht eigenlijk in indien een groep arbeiders 100% van de dienstverlening moet garanderen tijdens de staking. De rechtbanken hebben een dwangsom opgelegd van 40.000 dollar per stakingsdag en bovendien werd beslist dat het afdanken van stakers legitiem is.
Er werd op een massale personeelsvergadering op 8 juni beslist om de confrontatie met de regering, de media en de rechtbanken aan te gaan en de staking in stand te houden. Heel wat sectoren van de arbeidersbeweging en de sociale bewegingen, waaronder de MTST en jongerenorganisaties mobiliseren steun voor het metropersoneel. Met hun actiebereidheid en sterke organisatie kan het metropersoneel samen met de georganiseerde steun voor de staking de regering een nederlaag toebrengen.
Actieve solidariteit voor het metropersoneel om tot een overwinning te komen, kan van groot belang zijn voor nieuwe strijd zowel tijdens als na de Wereldbeker.
Strijd eenmaken in opbouw naar algemene 24-urenstaking
LSR (het CWI in Brazilië) komt actief tussen in strijdbewegingen en doet er alles aan om die te verenigen. We zijn mee actief met de MTST en in de CSP-Conlutas (de meest dynamische basisvakbond). We proberen beide strijdbare organisaties tot een gecoördineerd optreden te brengen. Geleidelijk aan begint dat ook te gebeuren.
We hebben ook telkens de noodzaak van een nationale conferentie van strijdbewegingen naar voor geschoven. Zo’n conferentie kan een gemeenschappelijk platform en actieplan uitwerken. Het is nodig om te bouwen aan een 24-urenstaking van onderuit.
Het verenigen van de strijd van metropersoneel, leraars, landlozen en alle werkenden en jongeren die vandaag opstaan of gerevolteerd zijn door de ongelijkheid die zo scherp tot uiting komt in het kader van de Wereldbeker, is een noodzakelijke voorwaarde om de strijdbare arbeidersbeweging en socialistische linkerzijde in Brazilië op de kaart te zetten.
Reacties zijn gesloten.