Vandaag komt voor het Hof van Beroep in Gent de zaak van de aardappelactivisten voor. Bij een actie tegen genetisch gemanipuleerde organismen (ggo’s) werd in mei 2011 een veld met genetisch gemanipuleerde aardappelen bestormd door betogers. Ze werden vervolgd en voor de rechtbank van Dendermonde veroordeeld als leden van een criminele bende.
Deze wel bijzonder repressieve aanpak leidt tot protest en ook juridische vragen. In De Standaard verscheen gisteren een opiniestuk van vijf professoren – Eva Brems (UGent), Paul De Hert (VUB), Serge Gutwirth (VUB), Patrick Humblet (UGent), Dirk Voorhoof (UGent) – die zich scherp over de uitspraak in Dendermonde uitspreken. Ze hebben het over een “gevaarlijk precedent” omdat het “de deur openzet voor criminalisering van de meest uiteenlopende geweldloze acties door milieubewegingen, vakbonden, vrouwenbewegingen, mensenrechtenorganisaties of vredesbewegingen.” Los van de discussie over ggo’s stellen ze dat er tussen de actievoerders en criminele bendes toch “een onmiskenbaar verschil” bestaat. Een verschil dat tegenwoordig niet altijd wordt opgemerkt of toch niet altijd in positieve zin voor de actievoerders.
De professoren nemen de verdediging van het recht op actievoeren op. Ze schrijven: “De ruimte om actie te voeren staat onder druk. Denk aan de GAS-boetes waarmee steeds vaker vreedzame acties worden ontmoedigd en bestraft. Nochtans is actievoeren een cruciaal middel in het arsenaal van sociale bewegingen om onze democratie te blijven voeden en verdiepen. De ‘normale’ politieke en juridische kanalen volstaan vaak niet om sociale verandering te stimuleren. Ook al zijn fundamentele rechten als vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vergadering in onze grondwet ingeschreven, niet alle stemmen wegen even zwaar door. Veel van de sociale verworvenheden die we vandaag vanzelfsprekend vinden, hebben we te danken aan de acties en de ongehoorzaamheid van mensen die zich verenigden om die veranderingen af te dwingen. Of waren de mensen die staakten en op straat kwamen voor algemeen stemrecht ook lid van een criminele bende?”
Het recht om actie te voeren staat inderdaad onder druk en wordt steeds meer onder de noemer “overlast” gecatalogeerd. Er zijn steeds meer beperkingen, zo worden de procedures om acties aan te vragen steeds strenger. Tegenwoordig moet je vaak drie weken op voorhand een aanvraag indienen en gelden er strikte beperkingen over dagen en plaatsen waar je actie mag voeren. Zo wil Brussel acties op zaterdag verbieden. In Antwerpen zijn er pleinen waar wel commerciële activiteiten mogen plaatsvinden maar geen protestacties – zo blijkt een stuk van het Astridplein geen ‘openbaar domein’ te zijn maar privaat bezit van de NMBS. Het uitdelen van pamfletten wordt meer en meer als ‘overlast’ gezien. Toen enkele PVDA-militanten een solidariteitspamflet voor de acties van het personeel van Ford Genk verdeelden aan een voetbalwedstrijd tussen Genk en Standard kregen ze daar een GAS-boete voor die ook door de rechter werd bevestigd. Daarnaast zijn er steeds meer GAS-boetes en andere vormen van repressie tegen actievoerders. Denk maar aan de golf van arrestaties bij een actie tegen de European Business Summit in mei van dit jaar. Het doel is duidelijk: het criminaliseren van protest.
De toenemende repressie vandaag is geen toeval, het is de andere kant van de besparingsmedaille. Besparingen en repressie gaan immers hand in hand. Een asociaal beleid verkocht krijgen, is gemakkelijker als ieder protest ertegen onderdrukt wordt. Het recht op collectieve actie moeten we telkens opnieuw afdwingen. We moeten ons dan ook tegen iedere aanval erop verzetten. Wij steunen het protest tegen de criminalisering van protest, tegen GAS-boetes en tegen de oprukkende repressie die al wie durft te protesteren treft.
