De sociaaldemocratische SP.a heeft het niet gemakkelijk in deze verkiezingscampagne. De partij verdedigt enerzijds het regeringswerk waar het deel van uitmaakte, maar moet zich anderzijds profileren tegenover de coalitiepartners waarmee het dit op federaal en Vlaams niveau deed en tegen krachten die ofwel links van SP.a staan of toch minstens dat imago hebben. Het grootste probleem van SP.a is echter dat de partij geen antwoorden heeft op de problemen waarmee veel werkenden worden geconfronteerd.
SP.a is niet de enige sociaaldemocratische partij in Europa die het moeilijk heeft. Waar deze partijen enkele jaren geleden nog in zowat alle landen de dienst uitmaakten, is dat vandaag niet meer het geval. In de concurrentie om de kleinste sociaaldemocratische partij van Europa te worden, is SP.a daarbij zelfs voorbijgestoken door de Griekse collega’s van PASOK die nog minder stemmen halen. Dat is overigens om dezelfde redenen: pogingen om de scherpste kantjes van het neoliberale beleid af te veilen, volstaan niet om de lawine aan aanvallen op de levensstandaard van de meerderheid van de bevolking te stoppen.
Het eerste punt in het verkiezingsprogramma van SP.a gaat over werk. De partij zegt op te komen voor degelijke jobs met degelijke lonen waarbij niet aan de index wordt geraakt. Uitkeringen moeten boven de armoedegrens en ook de pensioenen moeten omhoog. Klinkt goed, maar het blijft wat vaag. Alleszins vager dan de voorstellen om dit te bereiken: de loopbaanvereiste voor pensionering moet ook voor SP.a stijgen tot 42 jaar, jobs creëren denkt de partij te kunnen doen door “doelgerichte lastenverlagingen.” Hoeveel jobs hebben de vele lastenverlagingen van de afgelopen jaren opgeleverd? Om de koopkracht te beschermen, stelt SP.a: “Als de markt niet werkt, grijpen we opnieuw in om de prijzen onder controle te houden.” Waar is de tijd dat socialisten nog opkwamen voor een uitbreiding van de publieke sector? Nadat ze de energie- en de telecomsector liberaliseerden en aan de grillen van vrije markt overleverden, zijn ze er nu trots op dat ze de prijzen op die vrije markt een beetje aan banden leggen. Zonder hun eigen liberaliseringsbeleid was het niet zo ver gekomen…
SP.a wil een pact voor jobs: “Een pact waarin we vragen aan werkgevers, werknemers, ambtenaren, zelfstandigen en overheid om samen werk te maken van meer jobs. Zodat iedereen die in staat is om te werken, ook een job kan vinden. Een kwaliteitsvolle job aan een eerlijk loon.” Vragen staat vrij, maar het is niet dat de vraag voor degelijke jobs de afgelopen jaren niet aanwezig was. Er zal meer nodig zijn, maar dat heeft SP.a niet te bieden. Het verlagen van ons indirect loon via verlagingen van de bijdragen aan sociale zekerheid en bedrijfsvoorheffing, is een maatregel die al jaren wordt uitgetest en niet kon vermijden dat de werkloosheid de afgelopen jaren is gestegen. Snoeien in de middelen voor sociale zekerheid is bovendien niet bepaald een sociale maatregel.
Als het van SP.a afhangt wordt de werkloosheid niet in de tijd beperkt. Maar er wordt meteen gesteld dat de partij voor rechten en plichten is. De voorstellen om de ‘begeleiding’ uit te breiden, houden ook in dat wie “niet actief op zoek gaat naar werk, geen plaats in de werkloosheid heeft.” SP.a schrijft in het kiesprogramma over de werkloosheidsuitkering: “Om dat risico te verzekeren, betaalt u bijdragen. Daarnaast geven we via een inschakelingsuitkering aan jonge schoolverlaters de kans op het zoeken naar een geschikte job en het uitbouwen van een zelfstandig leven. Tijdens de inschakelingsperiode zullen we de jongeren actief begeleiden naar werk, stage of opleiding.” Enkel voor de werkloosheidsuitkering wordt de beperking in de tijd afgewezen, voor de inschakelingsuitkering dus niet. Deze is nu in de tijd beperkt tot drie jaar waardoor vanaf 1 januari 2015 tot 55.000 werklozen hun uitkering dreigen te verliezen. Er wordt zelfs niet in woorden gezegd dat dit een slechte maatregel is, wat vinden ABVV’ers die voor SP.a opkomen of oproepen daarvan? De ene dag betogen tegen een asociale maatregel en de andere dag diegenen verdedigen die deze asociale maatregel nemen en verdedigen, is een wel erg brede spreidstand.
De uitkeringen mogen wat SP.a betreft omhoog. “Wie voldoende rechten opgebouwd heeft, heeft recht op een menswaardige werkloosheidsuitkering. sp.a verhoogt daarom de minimum werkloosheidsuitkeringen tot boven de armoedegrens.” De armoedegrens gelijkstellen met een ‘menswaardige’ uitkering lijkt ons straf, we zien het de excellenties van de sociaaldemocratie nog niet doen om zelf een ‘menswaardig’ leven te leiden met een inkomen op de armoedegrens. Maar bon, iedere verhoging is uiteraard welkom.
Aan de pensioenleeftijd wordt niet geraakt, maar de loopbaanvereiste wordt op 42 jaar gebracht. En daar blijft het niet bij. “Omdat de levensverwachting blijft toenemen, zal 42 niet blijven volstaan in de verre toekomst. Volgens de huidige verwachtingen inzake langer leven, zal deze 42 jaren ten vroegste in 2030 op 43 jaren moeten gezet worden.” Bovendien wil SP.a sterker inzetten op de tweede pensioenpijler dat het wil veralgemenen voor alle werkenden. “Dit betekent dat we sociale partners oproepen om extra loonmarges te kanaliseren naar de tweede pijler.” Een deel van ons pensioen wordt dus uit handen gegeven aan pensioenkassen en dit komt bovendien in de plaats van ons huidige loon.
Ook de bedrijven moeten een bijdrage leveren aan de gemeenschap. Misbruik van allerhande belastingvoordelen door grote multinationals wil SP.a aan banden leggen, maar in het verkiezingsprogramma komt de term ‘notionele intrestaftrek’ niet voor, laat staan de afschaffing ervan. Er wordt vaag gepleit voor meer regels. Hetzelfde voor de banken. Een voorbeeld uit het SP.a-programma: “sp.a wil een mentaliteitswijziging in de financiële instellingen door het vooropstellen van advies in plaats van verkoop. Correct en eerlijk advies leidt namelijk vanzelf tot verkoop, en vooral tot een duurzamere klantenrelatie op lange termijn.” Iemand nog een open deur op overschot die SP.a mag komen intrappen?
Het vat de beperkingen van SP.a samen. Pleiten voor een alternatief op het huidige systeem zit er niet meer bij. Verder dan een pleidooi voor meer vriendelijkheid, een betere mentaliteit en dergelijke meer komt de partij niet. Maar waarom zou dat kleine kliekje van superrijken op dergelijke vragen ingaan? Omdat Bruno Tobback het vriendelijk vraagt? Het in publieke handen nemen van sleutelsectoren kwam vroeger nog in socialistische programma’s voor – ook al werd er doorgaans niets mee gedaan. Vandaag behoort dit tot het verleden. Wat overblijft is vage nietszeggendheid die meteen duidelijk maakt dat de SP.a het huidige beleid gewoon zal verder zetten met aanvallen op onze levensstandaard en cadeaus voor de grote bedrijven en superrijken.
Natuurlijk wil SP.a goed onderwijs voor iedereen, het tegendeel zou verbazen. Over de nodige middelen hiervoor wordt zedig gezwegen. Wel wordt de deur verder opengelaten voor ‘creatieve’ financiering bij de bouw van nieuwe infrastructuur. De inschrijvingsgelden aan de universiteiten en hogescholen mogen niet omhoog (maar gaan ook niet omlaag) en er moet voldoende huisvesting voor studenten zijn. Dat laatste wil SP.a bereiken door “convenanten af te sluiten met particuliere aanbieders, na controle van de hygiëne en veiligheid van de aangeboden koten.” Publieke huisvesting voor studenten is uiteraard niet aan de orde.
Sociale huisvesting wordt op de lange baan geschoven: tegen 2023 wil SP.a 43.000 bijkomende sociale huurwoningen en 21.000 sociale koopwoningen. Binnen tien jaar zullen heel wat bestaande wooneenheden ongetwijfeld aan vernieuwing toe zijn. Eind 2012 stonden in Vlaanderen alleen 107.351 unieke kandidaat-huurders ingeschreven op de wachtlijsten. Het programma van SP.a is dan ook te weinig en te laat.
De tijd dat sociaaldemocraten tenminste in woorden voor progressieve hervormingen opkwamen, ligt steeds meer achter ons. Vandaag wordt uitdrukkelijk meegestapt in de heersende logica. Dat wordt ondergedompeld in vaag woordgebruik dat zonder problemen door andere gevestigde partijen kan overgenomen worden, zelfs Bart De Wever himself verklaart dat de SP.a in het N-VA-model zit (De Standaard, 19 mei). Voor de verdediging van de belangen van de werkenden en uitkeringstrekkers volstaat het programma van SP.a absoluut niet. De tekorten waarmee wij geconfronteerd worden, zijn niet vaag maar concreet. Die vereisten radicale antwoorden die vertrekken van onze belangen.
Reacties zijn gesloten.