Artikel door Hassan Taiwo Soweto, Democratic Socialist Movement, Lagos (Nigeria).
Op 14 april werden meer dan 200 meisjes van een middelbare school in Chibok, een kleine stad in de staat Borno, ontvoerd door Boko Haram. Dat leidde wereldwijd tot woede. De veroordelingen van de ontvoering kwamen uit de hele wereld en er is een grote aandacht voor de verschrikkelijke situatie in Nigeria met dagelijkse berichten in de internationale media. Er kwam een grote campagne op de sociale media (twitter en facebook) onder de hashtag #BringBackOurGirls en er waren protestacties en betogingen in diverse steden in en buiten Nigeria.
De meest gehoorde eis is uiteraard de terugkeer van de ontvoerde meisjes, maar velen zijn ook woedend en willen een einde van de opstand door Boko Haram. De dodelijke aanvallen door die groep zijn sinds 14 april niet meer gestopt.
De Democratic Socialist Movement steunt de eis om de ontvoerde meisjes terug vrij te laten. De angst en het lijden van de ouders en families van de meisjes zijn onvoorstelbaar. Bovendien is er geen garantie dat de regering iets zal doen om de meisjes vrij te krijgen.
Enkele foto’s van een protestactie in Lagos
De oorsprong van Boko Haram
De crisis heeft eens te meer gewezen op het falen, de zwakheid en het gebrek aan efficiëntie van de regering van president Jonathan. De werkende bevolking en de jongeren moeten echter niet denken dat de opstand door Boko Haram kan beantwoord worden door een sterke president in de plaats te stellen. Het falen en de zwakte van de president zijn in feite uitdrukkingen van de zwakte en het falen van het neokoloniale kapitalisme in Nigeria. De opstand van Boko Haram is een gevolg van de door het kapitalisme gecreëerde voorwaarden van breed verspreide miserie, wanhoop, werkloosheid en armoede.
De meeste Nigerianen vernamen in 2009 iets van het bestaan van Boko Haram toen de leider van deze groep, Yusuf Muhammed, door het leger werd opgepakt en overgedragen aan de politie. Hij werd op televisie opgevoerd en de politie executeerde hem zonder enig proces. Voorheen bestond de groep als fundamentalistische religieuze sekte, die door de rest van de moslimgemeenschap en de bevolking grotendeels getolereerd werd. De officiële naam van de groep is: ‘Jama’atu Ahlis Sunna Lidda’awati wal-Jihad’, wat in het Arabisch betekent: ‘Volk toegewijd aan de verspreiding van de leer van de profeet en de Jihad’. Zoals de geschiedenis van de meeste fundamentalistische religieuze groepen, ging Boko Haram over tot meer dan enkel religieuze vitriool. De groep veroordeelde de sociale en economische onrechtvaardigheid en de corruptie die welig tiert onder de leden van de heersende oligarchie in het noorden van Nigeria. Die worden door Boko Haram vaak afgedaan als afvalligen.
De corrupte kapitalistische heersende elite van Nigeria wordt gesteund door westerse imperialistische landen, onder meer door de VS en Europese machten. Hun globale financiële instellingen, het IMF en de Wereldbank, steunen corrupte regimes in Nigeria, Afrika, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. Ze doen dat voor hun eigen strategische en economische belangen. De westerse machten zijn nu bezorgd dat de combinatie van sociale crisis en een corrupte incompetente regering de volledige regio kan destabiliseren. Ze gebruiken Chibok als excuus om tussen te komen. Er is al een klein aantal Amerikaanse troepen ter plaatse in Abuja en in Borno. Sommigen zullen deze soldaten verwelkomen als efficiënter dan de Nigeriaanse troepen. Maar ondanks de propaganda is het duidelijk dat de buitenlandse troepen niet voor een humanitaire missie naar Nigeria komen. De humanitaire bekommernissen van de westerse machten zijn altijd verbonden met hun strategische belangen. Als deze machten voorheen president Obasanjo steunden, werd niet geklaagd over het bloedbad dat deze dictatuur onder de dorpsbewoners van Odi in Bayelsa aanrichtte in 1999. Maar nu zien ze dat Nigeria een onzekere toestand kent.
De afgelopen jaren nam de vrees van de VS-regeringen over de onstabiliteit in Nigeria toe. De Britse krant The Guardian merkte op 9 mei op dat de VS-regeringen dachten “dat de Nigeriaanse regeringen inherent onstabiel zijn door de economische en religieuze verdeeldheid in het land. In 2008 hield de legeropleiding in Pennsylvania een oorlogsspel waarbij de Nigeriaanse regering op instorten stond en de VS tussenkwam om de olietoevoer te beschermen. “ De crisis heeft eens te meer de zwakheid aangetoond van zowel de heersende Peoples Democratic Party als de lokale regerin in Borno onder leiding van All Progressives Congress. Tegen deze achtergrond willen de westerse machten hun aanwezigheid in Nigeria opvoeren. Dat is waarom er al verslagen zijn dat de Amerikanen en andere buitenlandse troepen mogelijk tot na de verkiezingen van 2015 in het land zullen blijven (Punch, Lagos, 10 mei).
Het antwoord van Boko Haram op de vervolging bestond uit het invoeren van de sharia. Zonder een alternatief vanuit de arbeidersbeweging kan dit soort religieuze fundamentalistische leer, met het imago van een radicalisme, steun vinden onder de grote groep van armen en voornamelijk ongeschoolde jongeren in het noorden van Nigeria. Die jongeren voelen zich in de steek gelaten en geen deel van de welvaart en rijkdom in het land waar steeds over wordt gesproken. De sekte voorzag in onderdak, voedsel en onderhoud van de armen en in de steek gelaten jongeren die hierop de rangen van de sekte vervoegden. De groep werd al gauw een grote sekte met een brede aanhang onder de jongeren van Borno. De politici in de deelstaat konden deze groep niet meer links laten liggen als ze politieke macht wilden verwerven of behouden.
In 2002 benaderde de toenmalige gouverneur van Borno, Ali Modu Sheriff, de sekte Boko Haram om electorale steun te krijgen in ruil voor de invoering van de islamitische sharia-wetgeving in de deelstaat. Dit verhaal werd nadien ten stelligste ontkend, maar in werkelijkheid is het de overheid die bijna letterlijk de opstand van Boko Haram heeft uitgelokt. In 2009 begon de overheid een operatie tegen de sekte in een poging om deze te kortwieken. De moord op Yusuf Muhammed en de arrestatie en gevangenzetting van de vrouwen en familieleden van leden van Boko Haram die aan de politie konden ontsnappen, werden het centrale mobilisatiepunt voor de jihad. De groep kwam onder leiding van nog hardere fundamentalisten zoals Shekau en verspreidde zich nadien in Ansaru en verschillende cellen die een zekere onafhankelijkheid behouden.
Kapitalisme zorgt voor massale miserie
Boko Haram bevestigt het falen van het kapitalisme om Nigeria te ontwikkelen en de jongeren een toekomst aan te bieden. De heersende elites van het noorden hebben Nigeria gedurende meer dan de helft van de geschiedenis na de onafhankelijkheid gedomineerd. Er werd weinig ondernomen om het onderwijs, de gezondheidszorg en de jobcreatie in Nigeria te ontwikkelen, in het noorden werd zelfs nog minder gedaan. Het is tegen deze achtergrond dat een beweging kon opkomen in het noorden. Die beweging betwist de legitimiteit van het westerse onderwijs, zowel vanuit een religieus standpunt als vanuit de vaststelling dat de corrupte elite zelf grotendeels een opleiding in het westen heeft genoten. Deze tegenstelling is enkel mogelijk als gevolg van de decennialange plundering van de rijkdom van Nigeria door de lokale heersende elite van de kapitalisten, los van de etnische of religieuze groepen waar die elite deel van uitmaakt.
Nigeria kent een grote natuurlijke en menselijke rijkdom, maar het kapitalistische winstsysteem zorgt ervoor dat meer dan 80% van de natuurlijke rijkdommen in handen zijn van een kleine minderheid van de bevolking terwijl de overgrote meerderheid moet vechten voor de overblijvende 20%. Volgens de laatste statistieken is Nigeria nu de grootste Afrikaanse economie. De rijkste Afrikaan is een Nigeriaan. Er zijn enkele honderden private vliegtuigen van superrijken in het land. Tegelijk leven meer dan 100 miljoen Nigerianen (ongeveer 70%) in armoede. Meer dan 50 miljoen jongeren zijn werkloos en het aantal daklozen is onbekend. Op 15 maart van dit jaar kwamen meer dan een half miljoen afgestudeerde jongeren naar examens doorheen het land voor minder dan 5.000 openstaande jobs in de Nigeria Immigration Service (NIS). Bij de drukte die hiermee gepaard ging, verloren 20 mensen het leven.
Vervreemding en massale miserie hebben de omstandigheden gecreëerd waarin Boko Haram en andere gewelddadige groepen steun kunnen vinden. Opstanden en geweld, zoals we zagen met Boko Haram, zullen niet verdwijnen tenzij de oorsprong ervan wordt aangepakt. En dat is het systeem van uitbuiting onder het kapitalisme en de enorme wanhoop die voortkomt uit de armoede en werkloosheid van de meerderheid van de bevolking.
Geen oplossing onder het kapitalisme
Tegen deze achtergrond zijn de antwoorden van de zogenaamde oppositiepartijen in Nigeria en van de arbeidersbeweging totaal onvoldoende. Deze antwoorden geven aan dat de dreiging van Boko Haram nog groter kan worden, het ontbreekt immers aan duidelijke alternatieven van zowel de burgerlijke oppositie als de arbeidersbeweging. Na een tweede bomaanslag in Nyanya kwam het Nigeria Labour Congress (NLC) niet verder dan een fatalistische verklaring waarin de regering werd gevraagd om voor meer veiligheid te zorgen. Zonder alternatief vanuit de arbeidersklasse en bijhorende leiding, lijken de vakbondsleiders van het NLC even radeloos als de heersende elite. Het NLC weigert voorlopig zelfs nog een duidelijk verzet tegen een imperialistische militaire interventie en het steunt een toename van de militaire uitgaven in het noordoosten van het land.
Het is begrijpelijk dat veel Nigerianen en anderen doorheen de wereld vanuit wanhoop steun geven aan een militaire interventie met de hoop dat dit tenminste kan leiden tot een veilige terugkeer van de schoolmeisjes uit Chibok en dat het een einde kan maken aan het geweld. Toegenomen militarisering zal het probleem echter niet oplossen. Ook een interventie van veiligheidsexperten en troepen uit westerse imperialistische landen als de VS, Verenigd Koninkrijk of Frankrijk zullen dat niet doen.
Ondanks de noodtoestand in drie noordoostelijke staten en de miljarden aan defensie-uitgaven is de opstand van Boko Haram in eerste instantie enkel sterker geworden. De aanvallen en moorden door de sekte gingen door en Boko Haram is er ook in geslaagd om aanvallen uit te voeren buiten het territorium van het noordoosten. Checkpoints, patrouilles en veiligheidsteams in de stad Abuja konden niet vermijden dat Boko Haram overging tot succesvolle aanslagen in de federale hoofdstad.
Dat komt omdat de militaire acties geen steun genieten van de bevolking. Op die manier is het onmogelijk om de oorzaken voor de opstand weg te nemen. De brutaliteit en de misdaden door het leger in het noordoosten van het land maken dat de regering niet moet rekenen op enige sympathie van de bevolking om de nodige informatie te leveren waarmee Boko Haram kan bestreden worden. Veel mensen in het noordoosten voelen zich geklemd tussen het geweld van zowel het leger als Boko Haram en verzetten zich tegen beiden. In maart beweerde Amnesty International dat 600 voornamelijk ongewapende gevangenen door het leger werden geëxecuteerd en dit zonder enige vorm van proces. Zelfs in situaties waar de bevolking het leger en de veiligheidstroepen waarschuwde voor operaties van Boko Haram die bezig waren, reageerden de veiligheidstroepen niet of amper. De grote woorden van president Jonathan in de media gaan niet gepaard met daden op het terrein.
De militarisering heeft vooral de repressieve mogelijkheden van de overheid versterkt. Dat kan tegen de democratische rechten van de volledige werkende bevolking ingezet worden. Onder het mom van de strijd tegen het terrorisme wordt regelmatig overgegaan tot een verbod op protestacties en “ongeoorloofde samenscholingen.” De vakbondsleiding roept op tot verdere militarisering, ook al heeft dit verschrikkelijke gevolgen voor de arbeidersbeweging en de werkende bevolking.
Imperialistische interventie
De VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en andere imperialistische machten zijn mee verantwoordelijk voor de groei en verspreiding van het fundamentalistisch terrorisme in de wereld. De brutale oorlogen die ze voeren voor de controle op olie en natuurlijke rijkdommen in het Midden-Oosten en voor andere geostrategische doeleinden, hebben daaraan bijgedragen. Na de aanslagen van 11 september 2001 werd Afghanistan binnen gevallen om het ‘terrorisme’ de kop in te drukken. Daarna volgde Irak onder het mom van massavernietigingswapens. De imperialistische agressie heeft geleid tot een groeiend gevoel van repressie onder moslims doorheen de wereld. Dit heeft Al Qaeda versterkt en heeft geleid tot de verspreiding van islamitische fundamentalisten en splinterbewegingen van Al Qaeda en dit tot ver buiten het Midden-Oosten in Afrika. De moord op Osama Bin Laden door de Amerikaanse regering in 2012 heeft de kettingreactie niet gestopt. Als de imperialistische machten deel van het probleem zijn bij de opkomst van fundamentalistisch terrorisme, dan is het niet logisch dat ze deel van de oplossing zouden zijn.
De geschiedenis van interventies van westerse imperialistische machten in andere landen is leerrijk voor Nigeria. Van Irak tot Afghanistan, van Somalië tot Libië, overal heeft het imperialisme de binnenlandse problemen enkel groter gemaakt. In geen enkele van deze landen kwam er stabiliteit op basis van de imperialistische interventies die zogenaamd gericht waren op ‘orde en stabiliteit.’ Dat komt omdat de imperialistische interventies enkel gericht waren op hun eigen economische belangen en de winsten van hun multinationale bedrijven. Zoals een journalist van de Britse krant The Guardian schreef, zal “een westerse interventie van Nigeria een Afrikaans Afghanistan maken.”
De enige steun die de werkende bevolking van Nigeria kan aanvaarden in de strijd tegen de opstand van Boko Haram is de internationale solidariteit van de werkende bevolking en de jongeren uit andere landen. Het aanvaarden van zogenaamde ‘hulp’ van buitenlandse kapitalistische regeringen zal eerder vroeger dan later bijdragen aan een escalatie van de crisis.
Voor een socialistische oplossing
Diegenen die hoop stellen in een militaire oplossing met steun van buitenlandse machten, begrijpen niet dat de opstand van Boko Haram kan blijven aanhouden zolang de massale miserie en wanhoop van het kapitalisme kunnen standhouden. Zelfs indien Boko Haram ondergronds wordt gedreven of zelfs wordt uitgeschakeld, zullen nieuwe vormen van dodelijke religieuze opstanden of stammenbarbarij kunnen ontwikkelen. Als de uitbuiting en armoede verder toenemen en de arbeidersbeweging geen socialistisch alternatief aanbiedt, kunnen verschillende vormen van barbarij een opgang kennen.
We zien daar al tekenen van. De afgelopen weken waren er in de staten Plateau en Zamfara honderden doden in stammentwisten. In het zuidwesten van Nigeria is er een nieuwe opkomst van ontvoeringen en rituele moorden. In Ibadan in de staat Oyo, werd een groep ontvoerders en rituele moordenaars opgedoekt. Er werden niet alleen verminkte lijken gevonden, maar er werden ook enkele zwaar toegetakelde nog levende slachtoffers bevrijd. De kranten en televisiejournaals brengen bijna dagelijks berichten van moorden, ontvoeringen en rituele moorden door bendes.
Ontvoeringen voor geld kennen een opmars als onderdeel van de wanhopige pogingen om snel rijk te worden in het kapitalistische systeem. Als vermeende ontvoerders op klaarlichte dag op straat worden neergeschoten, toont dit het afbrokkelen van iedere autoriteit van de staat maar ook dat barbaarse handelingen worden overgenomen door steeds wanhopiger mensen. Dit moet als waarschuwing dienen voor de brutaliteit en het barbarisme dat snel kan ontwikkelen doorheen Nigeria of toch in grote delen van het land indien de miserabele omstandigheden voor de massa’s aanhouden.
Deze ervaring bevestigt dat enkel het omverwerpen van het kapitalisme en het vestigen van een democratisch socialistisch systeem in Nigeria waarbij de enorme rijkdom wordt ingezet om armoede te stoppen en jobs te creëren, de basis voor Boko Haram en andere vormen van barbarij kan ondermijnen.
De enige effectieve strategie die de arbeidersbeweging kan aanbieden is om de arbeiders en onderdrukte massa’s te mobiliseren om hun eigen lot in handen te nemen. Er is geen leger of terroristische groep die machtiger is dan de georganiseerde en gemobiliseerde werkende massa’s. Om te beginnen is er nood aan een algemene 24-urenstaking met massabetogingen om de corrupte kapitalistische elite en Boko Haram duidelijk te maken dat de georganiseerde arbeidersbeweging bereid is om zich te verdedigen tegen aanvallen van zowel de overheid als Boko Haram. Een algemene staking en massaprotest moeten de arbeidersbeweging toelaten om aan te tonen dat ze in staat is om armoede, werkloosheid en dakloosheid te bestrijden. Dat zijn elementen die sommige jongeren nu in de handen van Boko Haram en andere reactionarie krachten duwen. We moeten de steun voor Boko Haram ondermijnen. Tijdens de algemene staking van januari 2012 en het massaprotest dat hiermee gepaard ging, kwam geen enkele bom tot ontploffen in Nigeria.
In de noordoostelijke staten waar Boko Haram toeslaat, maar ook in andere regio’s, is er voldoende reden om nieuwe aanslagen te vrezen. De arbeidersbeweging moet daar de werkenden en jongeren mobiliseren om de veiligheid van de eigen wijken en buurten in handen te nemen. Dat kan enkel door te bouwen aan democratische zelfverdedigingscomités boven religieuze en stammengrenzen heen. Deze comités moeten aan de controle van de volledige gemeenschap onderworpen worden en instaan voor het patrouilleren, verzamelen van informatie en verdedigen van de wijken. Dat kan in samenwerking met veiligheidsinstellingen indien die onder democratische controle worden geplaatst. Om blijvend effect te hebben, moet dit gekoppeld worden aan een verenigde campagne van de werkenden, armen en jongeren doorheen Nigeria om een einde te maken aan de economische en sociale crisis die eigen is aan het kapitalisme.
De huidige arbeidersleiders zijn daar niet tot bereid, ze hebben immers geen visie van een betere samenleving buiten het kapitalisme. Velen denken eraan om Jonathan te steunen bij de nieuwe verkiezingen volgend jaar. De leiders van de zogenaamde ‘Labour Party’ hebben dat al aangekondigd. Deze bureaucraten genieten van een geprivilegieerde levensstijl en weigeren om acties te ondernemen die ingaan tegen de heersende corrupte elite. Ze vrezen dat de werkende massa’s en jongeren hun eigen lot in handen zouden nemen en een einde stellen aan het kapitalisme. Dat is waarom de arbeidersleiders zo schrokken van de brede steun voor de algemene staking van 2012.
In tegenstelling tot de huidige arbeidersleiders steunen we met de Democratic Socialist Movement (DSM) de noodzaak van een sociale revolutie om het kapitalisme te beëindigen in Nigeria. Het is immers het kapitalisme dat verantwoordelijk is voor de omstandigheden van miserie en wanhoop waarop Boko Haram kan groeien. Enkel een nieuwe regering onder leiding van de arbeidersklasse en bewapend met een socialistisch programma kan ervoor zorgen dat de enorme rijkdom in het land wordt ingezet voor het verbeteren van het lot van de meerderheid.
Daartoe roepen we al langer op voor een massale arbeiderspartij met een socialistisch programma. Als stap in die richting hebben we de ‘Socialist Party of Nigeria’ (SPN) geregistreerd. Het doel is om de Nigeriaanse werkende bevolking en jongeren een platform aan te bieden waarmee ze zich kunnen organiseren. Het biedt hen een instrument om de strijd te voeren op het politieke toneel om daar de corrupte kapitalistische elite te bestrijden.
