Hieronder publiceren we een verslag van de discussie op de bijeenkomst van de internationale leiding van het CWI over de wereldsituatie. Eerder publiceerden we de inleiding door Peter Taaffe. Nu publiceren we een verslag van een aantal tussenkomsten in de discussie en van de afronding door Lynn Walsh.
Discussie
VS-imperialisme overspannen
Een Zweeds lid van de internationale leiding, Per Olsson, benadrukte dat er sprake is van een versnelling in de gebeurtenissen. Het aantal aanvallen op VS-troepen in Irak neemt toe in intensiteit. We zien hoe het VS-imperialisme meer en meer overspannen raakt, zowel op economisch, politiek als militair vlak. De dominostrategie voor het Midden-Oosten is compleet mislukt en de bereidheid om de wapens op te nemen tegen de bezettingstroepen neemt dagelijks toe.
De donorconferentie om steun op te halen voor de heropbouw van Irak was een fiasco, na de val het stalinisme is de lijm tussen de verschillende imperialistische krachten verdwenen.
In 1991 werd de oorlog niet tot zijn conclusie doorgetrokken, wellicht om te vermijden wat we vandaag zien ontwikkelen: een onzekere toekomst voor gelijk welk regime er ook komt in Irak, een lage moraal onder de VS-soldaten,…
Petr Jinda uit Tsjechië voegde daar aan toe dat de VS het middel van een bezetting niet zou nodig gehad hebben, moest het kunnen rekenen op een vorm van lokale steun.
Andros uit Griekenland stelde dat hij niet inziet hoe een exitstrategie mogelijk zou zijn. Indien er al een regering komt, is het geen stabiele regering. Een pro-Amerikaanse regering zal ook geen stabiliteit verwerven en kan de situatie niet omkeren. De VS is tussengekomen en kan niet zomaar terug, daarvoor was het element van prestige te belangrijk in deze oorlog.
Per-Ake Westerlund uit Zweden haalde het rechtse weekblad ‘The Economist’ aan waarin een recente titel was: "failure becomes possible for Irak". Met meer dan 10.000 burgerslachtoffers, een vervierdubbeling van de prijs voor brood, 60% van de gezinnen die afhankelijk zijn van voedselprogramma’s,… zal geen stabiliteit tot stand gebracht worden.
De imperialisten proberen de verdeeldheid over de oorlog op te lossen en tot een eensgezind standpunt te komen, maar er staat veel op het spel in deze olierijke regio waardoor er snel een nieuwe en versterke verdeeldheid kan groeien.
Midden-Oosten: explosieve situatie
Juval uit Israël legde uit hoe de oorlog van Israël de basis vormt voor de steun aan Sharon. Als het wat te rustig wordt, vermoordt Israël de één of andere Hamasleider om reactie van Hamas uit te lokken en daarop te kunnen reageren.
De regering probeert de aanslag op een Joodse synagoge in Turkije te gebruiken om de joodse gevoelens te versterken. Ze proberen het idee te populariseren dat al wie geen jood is, quasi automatisch anti-semiet zou zijn.
Het nationale vraagstuk wordt gebruikt om het asociale beleid te verbergen. Het privatiseringsprogramma van de regering-Sharon is immens: de post, spoorwegen, havenarbeid, ziekenhuizen en zelfs een deel van de militaire activiteiten worden geprivatiseerd. De vakbondsleiding komt onder druk en moest reeds 3 dagen algemene staking in de openbare diensten organiseren. Ook de dokwerkers gingen reeds 2 keer in staking, en dat tegen beslissingen van de rechtbanken en de vakbondsleiding in.
Kevin Simpson van de dagelijkse leiding van het CWI stelde dat de processen die samengingen met de periode na de Tweede Wereldoorlog ten einde komen, wat enorme gevolgen heeft op wereldwijde veranderingen. Dat is zeer duidelijk in het Midden-Oosten. Er is de mogelijkheid van het opbreken van een aantal landen, tegenstellingen die leiden tot conflicten,…
In Israël zijn er beperkte veranderingen in het bewustzijn, geleidelijk aan begint een bewustzijn te ontwikkelen tegen het establishment en tegelijk is er een afbrokkeling van het zelfvertrouwen van de heersende klasse. Een krantenartikel had het over de "laatste zionistische" generatie waarmee het zionisme, de heersende ideologie in Israël, in vraag werd gesteld. Vanuit de militaire top kwam er kritiek op Sharon omwille van het bestendigen van de bezetting van Palestina.
De sociale tegenstellingen in Israël zijn enorm en werden zelfs uitgedrukt in de lokale verkiezingen: niet alleen Likoed verloor zetels, maar de Arbeiderspartij verloor. Er was slechts een opkomst van 41%, het laagste ooit. Uit recente peilingen blijkt dat een meerderheid van de Israëli van oordeel is dat zij in de recente oorlog meer verloren hebben dan de Palestijnen. Er is m.a.w. een schrik dat Sharon het land naar de afgrond brengt.
De wegenkaart voor vrede in Israël/Palestina is mislukt en de polarisatie neemt toe in zowel Israël als Palestina. Dat zal ook een regionale impact hebben. Anderzijds is het belangrijk om na te gaan waarom de VS nadruk legde op die wegenkaart. Dat was niet enkel een element om een "democratisch" imago aan te meten bij de invasie van Irak. Het wijst erop dat de VS probeert een groter aantal landen onder controle te krijgen.
In verschillende landen in het Midden-Oosten groeit de druk op de regimes door de bewegingen van onderuit. In Jordanië en Syrië werden de regeringen licht aangepast, in Egypte en Saoedie-Arabië zijn er onderhandelingen met oppositiekrachten. In Egypte zijn de gesprekken met de oppositiegroepen het resultaat vande massale betogingen eerder dit jaar (de grootste betogingen sinds de broodrellen in 1977). De anti-oorlogsbetogingen gingen samen met sociale en economische bewegingen. De regering besliste om de munt te devalueren, wat catastrofaal is voor de levensstandaard (72% van de primaire goederen wordt ingevoerd).
In Saoedie-Arabië lijken de veranderingen het grootst, wat eigenlijk vooral wijst op de diepgang van de crisis in dat land. In zekere zin zijn de prinsen van Saoedie-Arabië vergelijkbaar met de Russische tsaar: ze realiseren dat er iets fout loopt en dus beloven ze verkiezingen. Ze hebben 2 oppositiegroepen gecoöpteerd: een groep intellectuelen die opkomt voor burgerlijke en democratische rechten en een groep van de sjietische minderheid. Deze hervormingen hebben een dubbele bedoeling: enerzijds een poging om de meest extreme Wahabi-religieuzen terug te dringen, maar ook bedoeling om de twee oppositiegroepen dichter aan het regime te linken en hun bewegingsruimte zo wat in te perken. Dit heeft echter weinig effect, bredere lagen raken vervreemd van het politieke establishment. Dat leidt tot een versterking van het islamfundamentalisme, wat de situatie kan destabiliseren.
De VS bereikt vandaag in het Midden-Oosten net het tegengestelde van wat het wil bereiken. In plaats van meer stabiliteit en steun voor de VS zien we het tegenovergestelde.
Crisis in de wereldeconomie
Aron Amm uit Duitsland ging in op de wereldeconomie. Hij stelde dat de "heropleving" in de VS-economie louter het gevolg is van kredieten. De industriële productie blijft intussen op een laag niveau en er zal gedurende 2 à 3 jaar een groei nodig zijn van gemiddeld 4% om de overcapaciteit te boven te komen. De fundamentele problemen van de economie zijn niet opgelost. De kapitalisten proberen de winsten te herstellen door de levensstandaard van de massa’s aan te pakken, wat echter de consumptie ondermijnt.
Ook in Europa zien we economische problemen. Duitsland en Frankrijk zijn de cruciale landen in de Eurozone. Duitsland wordt economisch gezien de "zieke man" van Europa genoemd: er worden 40.000 faillissementen verwacht dit jaar (wat gelijk staat aan 300.000 jobs die verloren gaan), veel banken hebben slechte schulden (schulden die wellicht niet terug betaald worden), er zijn 5,5 miljoen werklozen in het land,…
Zowel Duitsland als Frankrijk halen systematisch de Maastrichtnormen niet. Bovendien kan een heropleving van de klassenstrijd in Duitsland het Europees project in gevaar brengen. De betoging van 1 november met 100.000 deelnemers kan een keerpunt betekenen aangezien de crisis een enorm effect heeft op het inkomen van de bevolking. Het bewustzijn hierrond is aan het ontwikkelen en kan de mogelijkheid van strijd versterken. Op termijn zal hier echter een linkse politieke kracht noodzakelijk zijn om een hernieuwde opgang van extreem-rechts te voorkomen.
Kazachstan: gewrongen tussen de VS, China en Rusland
Een kameraad uit Kazachstan gaf weer hoe Kazachstan van een agro-industrieel land in 1989 geëvolueerd is tot een agro-mineraal land. De officiële regeringspropaganda stelt dat er dankzij het neo-liberaal beleid een groei van 3% was en een stabiele munt. Maar de groei is er enkel in die sectoren die gelieerd zijn aan de grondstoffen: olie en gas. Al de rest is in diepe crisis.
De olie- en gaswinning zorgen voor regionale tegenstellingen. Het olierijke westen en zuiden staat onder grote invloed van de VS. Het noorden van Kazachstan is nauw verbonden met Rusland terwijl China probeert voet aan grond te krijgen in zowel het westen als het oosten van het land. Kazachstan zit gewrongen tussen China, Rusland en de VS die elk hun eigen agenda hebben.
Ondanks de officiële groei van de economie is er een sterke daling van de levensstandaard. De desindustrialisatie na de val van het stalinisme leidt tot een werkloosheidsgraad van rond de 50% in grote delen van het land. Het semi-koloniale karakter van het land werd duidelijk bij acties van multinationals als Samsung. Toen die een fabriek sloot, werd onmiddellijk een volledige stad afgesloten.
In heel de regio probeert het establishment een neo-liberaal beleid op te leggen. In Oezbekistan werd het regime beloond voor haar steun aan de oorlog met miljoenen dollars steun, waarbij vooral uitgekeken wordt naar de ontwikkeling van de ontginning van het goud, de gas en de olie. Intussen zijn er politiek weinig veranderingen, er zijn in Oezbekistan nog steeds 10.000 politieke gevangenen!
In Kirgizië is de situatie anders omdat dit land geen grondstoffen heeft. De neo-liberale hervormingen komen er vooral de heersende familie ten goede. Er zijn al twee militaire basissen van de VS in Kirgizië, maar is er daartegen oppositie zowel van de linkerzijde als van de islamitische krachten. De linkerzijde staat sterk in het geïndustrialiseerde noorden, de islamitische krachten vooral in het landelijke zuiden.
Latijns-Amerika: crisis van het neo-liberalisme
(Er was een aparte discussie over Latijns-Amerika, waarvan het verslag later volgt.)
André Ferrari uit Brazilië stelde dat Latijns-Amerika een voorbeeld vormt van de crisis van het neo-liberalisme en verzet van de massa’s ertegen. De burgerij wordt gedwongen om rekening te houden met de bevolking. In Bolivië moest de regering een nieuw masker opzetten, dat van een centrum-links gezicht. In Argentinië kan de burgerij zichzelf enkel aanvaardbaar maken vanuit een radicale populistische positie.
Het aan de macht komen van Lula in Brazilië leidde tot een nieuwe situatie op het continent. Ondanks de kritieken die wij op populistische regimes moeten geven en het feit dat we de limieten ervan moeten uitleggen, moeten we begrijpen dat ze een nieuwe periode uitdrukken. Lula probeert een onafhankelijke positie in te nemen. Maar intussen gaat hij door met het sluiten van akkoorden met het IMF. Op die manier speelt hij een belangrijke rol in het behouden van de burgerlijke kapitalistische instellingen op het continent.
Afronding van de discussie door Lynn Walsh
Irak: het Vietnam van Bush?
Onze perspectieven over Irak zijn sneller en exacter uitgekomen dan wat we zelf hadden kunnen denken. Zelfs in de New York Times stond een editoriaal met als titel: "Het Iraakse moeras". Het woord ‘moeras’ wordt tegenwoordig veel gebruikt als het gaat over de VS-bezetting van Irak…
Ook de vergelijking met Vietnam wordt meer en meer gemaakt. Ondanks de vele verschillen zijn er inderdaad heel wat gelijkaardige stadia van ontwikkeling aanwezig. De oorlog werd gestart op basis van een veronderstelling: de aanwezigheid van massavernietigingswapens en een band met Al Qaida. Dat doet denken aan het Tonkin-incident in Vietnam waarmee een interventie werd verantwoord.
In Irak werd er prematuur over een overwinning gesproken door het regime van Bush. De Amerikaanse gezant Bremer stelde dat het nodig was om de ‘harten en het verstand’ te winnen, een frase die ook gebruikt werd in Vietnam. De volgende dag werd die frase overigens beantwoord met aanslagen tegen de bezettingstroepen.
Vandaag wordt gesproken over een ‘Irak-izering’, een proces dat moet leiden tot de overdracht van de macht aan een lokale regering. Zowel de aanhangers van Bush als de oppositie discussiëren over een exit-strategie. Maar de taktiek van ‘Irak-izering’ zal niet meer succesvol zijn dan de poging tot Vietnamisering in het verleden…
Ook indien de VS-troepen officieel "op uitnodiging" van de "verkozen Iraakse regering" actief zouden zijn, zal dit nog steeds als een bezetting beschouwd worden.
Neo-conservatieven gediscrediteerd
De neo-conservatieven zijn gediscrediteerd door de enorme wanorde die ze in Irak veroorzaakt hebben. Voor de oorlog waren zelfs leidinggevende Republikeinen kritisch over de militaire strategie van Rumsfeld, Wolfowitz,… Die kritieken verstomden toen de oorlog begon, maar komen vandaag opnieuw naar boven.
Als we kijken naar de doelstellingen van Bush en co bij de aanvang van de oorlog, zien we waarom ze politiek in de problemen komen:
- ze zouden het Saddam-regime verslaan, wat effectief gebeurde, en dit met een minimum aantal troepen: 150.000 volgens Rumsfeld, wat na een aantal maanden tot 10.000 à 20.000 zou kunnen afnemen.
- er zou een democratisch Irak georganiseerd worden en dit zou als voorbeeld dienen in heel de regio.
- de politiek van ‘pre-emptive strikes’ zou ertoe leiden dat alle zogenaamde schurkenstaten zich zouden verplicht zien om te voldoen aan de eisen van de VS.
- in een document over de nationale veiligheidsstrategie werd zelfs gesteld dat die strategie er ook op gericht was om kritische bondgenoten de leiding door de VS op te leggen.
Die doelstellingen staan in een schil contrast met de realiteit vandaag. Bush moest intussen vermijden dat hij verantwoording moet afleggen aan het parlement en kan een aanzienlijke som geld gebruiken zonder enige rekenschap te moeten afleggen.
Recent stelde een voormalige buitenlands adviseur van Carter dat er een enorme paradox aanwezig is: de militaire kracht van de VS is nog nooit zo groot geweest, maar de politieke kracht nog nooit zo beperkt…
Biedt de VN een uitweg?
De VS wil zo dringend mogelijk de bezetting van Irak internationaliseren. De VN zou echter geen fundamenteel verschil maken. Het is zelfs betwistbaar of de VN wel iets kan doen gezien haar interne verdeeldheid. Net als de VN, zijn ook de NAVO en de EU verdeeld. Op de donorconferentie bleek dat niemand de rekening voor de bezetting wil betalen.
Kortom: de VS zit in een zwakkere positie en heeft steeds minder maneuvreerruimte.
Oppositie in Irak
Het is niet evident om een correcte inschatting te maken van de oppositie in Irak. Er is beperkte informatie van de Communistische Partij over nieuwe vakbonden en organisaties, maar het karakter en de sterke van nieuwe organisaties en bewegingen is moeilijk in te schatten. Alleszins is het duidelijk dat de Communistische Partij niets te maken heeft met het marxisme en communisme. Het zijn burgerlijke democraten die zelfs in de voorlopige raad zetelen en meewerken aan de bezetting.
Wel zeker is dat de islamitische krachten een zekere steun genieten en goed georganiseerd zijn. Tot nu toe zijn de Sjietische krachten nog niet zo sterk betrokken bij het verzet, het verzet laait vooral op in de Soennitische driehoek. Maar in de toekomst is het mogelijk/waarschijnlijk dat ook onder de Sjieten het verzet zal toenemen.
Er is een element van Iraaks nationalisme dat een rol speelt in het Iraakse verzet. Dit nationalisme is echter niet te vergelijken met het linkse nationalisme van Nasser in Egypte indertijd, Nasser stond immers onder invloed van het stalinisme.
Op het eerste zicht slaat de balans over in het voordeel van de islamitische krachten in de Iraakse oppositie.
Wereldeconomie
Het effect van krantenkoppen en propaganda in het nieuws op het bewustzijn is niet te onderschatten. Het heeft zelfs een effect onder linkse militanten. De groei van 7% op jaarbasis (in het derde kwartaal) in de VS, lijkt een enorme verandering. Wellicht zal er in 2003 over heel het jaar een groei zijn van rond de 4%. In 2002 was er een groei van 2,4% en in 2001 van 0,3%.
Waarop is deze zogenaamde heropleving gebaseerd? We kunnen een analogie maken met het gebruik van doping in de atletiek. Er waren in de jaren 1990 enorme kapitaalinjecties in de VS. Het succes in de VS ging ten koste van de rest van de wereld en leidde tot een toename van de uitbuiting. De injectie van buitenlands kapitaal maakte het gebruik van krediet mogelijk waardoor gezinnen een schuld hebben van gemiddeld 130% van hun jaarinkomen. Er is een zeepbel op de huizenmarkt en op de kredietmarkt. De overheidsuitgaven voor defensie zijn met 27% toegenomen in het laatste fiscale jaar (van september tot september). Op hetzelfde ogenblik zijn de nieuwe jobs in vergelijking met diegene die verloren gaan, jobs aan lagere lonen en met meer flexibiliteit. Er zijn in de VS 9 miljoen werklozen, 45 miljoen mensen werken deeltijds en het aantal armen is onder Bush gestegen met 3 miljoen.
Welke politieke oppositie in de VS?
De stijging van de werkloosheid en daling van de levensstandaard heeft enorme gevolgen. Er is echter geen politieke uitdrukking van de impact ervan op het bewustzijn. De vakbonden blijven verbonden aan de Democraten. Nochtans zijn de voorwaarden voor de ontwikkeling van massale beweginen van de arbeidersklasse meer en meer aanwezig.
Over de presidentsverkiezingen van volgend jaar moeten we voorzichtig zijn inzake voorspellingen, er kan immers nog veel veranderen. Howard Dean is erin geslaagd zichzelf een imago aan te meten van tegenstander van de oorlog en het establishment. Maar het verleden van Dean als gouverneur van Vermont en zijn standpunten over tal van thema’s staan in een sterk contrast met dat imago. Wij kunnen geen Democratische kandidaten ondersteunen, zelfs niet indien Kucinich de nominatie zou winnen. Wij moeten de noodzaak van een onafhankelijke arbeiderspartij benadrukken buiten het kader van een big business partij als de Democraten.
Op dit ogenblik is het nog niet duidelijk of Nader zal opkomen, maar er zijn indicaties die ons doen vermoeden dat hij zal opkomen. De vraag die wij ons moeten stellen is of een deelname van Nader een voordeel kan bieden voor de arbeidersklasse en voor de tussenkomst van onze organisatie. Het antwoord is tweemaal ja. Het zou ons de mogelijkheid bieden om onafhankelijk tussen te komen in de verkiezingscampagne om de noodzaak naar voor te brengen voor een breuk met de Democraten. We kennen de enorme beperkingen van Nader, maar toch zou een deelname van Nader kansen bieden.
Dalende dollar
De afgelopen periode is de waarde van de dollar sterk gedaald. In de jaren 1990 was de dollar minstens 20% overgewaardeerd. Dat was belangrijk om kapitaal aan te trekken, en het subsidieerde de levensstandaard van de Amerikaanse bevolking die goedkoper buitenlandse producten kon kopen.
Het handelstekort neemt zo’n omvang aan dat de VS verplicht is om van politiek te veranderen ook al zullen ze dit nog niet openlijk toegeven. Bovendien wordt door de transfer van productie naar China het handelstekort enkel maar groter.
Een verdere daling van de dollar, wat erg waarschijnlijk is, zal enorme gevolgen hebben voor de VS, maar ook voor de wereldeconomie. Het zal de export naar de VS duurder maken. Een stijging van de euro en de yen tegenover de dollar maken een heropleving van de Europese of Japanse economie moeilijk. In de VS betekent een zwakkere dollar een stijging van de levenskosten.
Dit zal leiden tot een daling van de netto-invoer van kapitaal in de VS. Er bestaat daar nog discussie over onder economen, maar zoals één van hen stelde: "onhoudbare netto-kapitaalinvoer blijft altijd langer duren dan economen mogelijk achten." In augustus was er nog een totale kapitaalinvoer van 50 miljard dollar wat leidde tot reacties alsof dit het bewijs was van een vertrouwen in de VS-economie. De beurskoersen stegen opnieuw en dan werd dat op zijn beurt gezien als een bewijs van de herlopleving van de economie. In september bleek er slechts een netto kapitaalinvoer van 4,5 miljard dollar te zijn. Het is niet zeker of dit zal verdergezet worden in oktober en november, maar het lijkt erop dat er een keerpunt ontwikkelt.
Het tekort in de VS bedraagt vandaag 46 miljard dollar per maand. De VS zal er alles aan doen om de crisis over te hevelen naar Europa, Japan en de neo-koloniale wereld. Een scherpe van de dollar met 20% tot 30% (nodig om de dollar opnieuw in balans te brengen) zou vernietigend zijn voor de economie en leiden tot stagnatie en recessie.
De daling van de dollar heeft ook gevolgen voor de economie in Europa. Een sterke Euro gecombineerd met het stabiliteitspact en het beperken van de uitgaven, houdt iedere mogelijke heropleving in Duitsland en andere Euro-landen tegen.
De wereldprocessen die we vandaag zien ontwikkelen leggen de basis voor massale opstanden. In de jaren 1990 daalde de levensstandaard in Latijns-Amerika, Azië en Afrika. Vandaag wordt de levensstandaard ook in de VS en Europa aangepakt. Dit leidt tot verzet, er zullen massale opstanden en sociale onrust plaatsvinden. Daar moeten wij ons op voorbereiden.
