De neoliberale strafstaat aangeklaagd

door Geert Cool

de neoliberale strafstaat kaft .inddDe Brusselse jeugdwerker en filosoof Bleri Lleshi beschrijft in dit boek op krachtige wijze hoe het systeem fout loopt. Hij doet dit op een betrokken wijze, niet als commentator vanop afstand. In zekere zin legt dit boek ook uit hoe de auteur zelf is gaan radicaliseren op basis van wat hij meemaakt in zijn job als Brusselse jeugdwerker.

Het boek bevat heel wat cijfers en argumenten inzake armoede, onderwijs, werkloosheid,…Bleri Lleshi legt ook terecht het verband tussen de afbouw van de sociale zekerheid en openbare diensten aan de ene kant en de opmars van wat hij de neoliberale strafstaat noemt: het kluwen van repressieve maatregelen dat van uitsluiting een individuele verantwoordelijkheid maakt.

De cijfers in het boek zijn hallucinant. Bijna 37% van alle kinderen in eenoudergezinnen leeft in armoede, maar ook grote gezinnen worden getroffen: 37% van de gezinnen met meer dan drie kinderen kent armoede. In een aantal Brusselse gemeenten loop de jongerenwerkloosheid op tot 45% en over heel de stad bedraagt het ongeveer 35%. Bijna 50% van de Brusselse gezinnen komt in aanmerking voor een sociale woning terwijl het aandeel sociale woningen slechts 8% van het totale woonbestand bedraagt (waar het in Amsterdam bijvoorbeeld 55% is). De afgelopen jaren is de kindersterfte in Brussel met 36,5% toegenomen. Het zijn maar enkele cijfers en gegevens die Bleri Lleshi aanhaalt in deze vernietigende analyse van wat het neoliberalisme betekent voor gewone gezinnen in een stad als Brussel.

Wij zijn het op veel vlakken eens met de analyses van Bleri Lleshi en delen zijn verontwaardiging over de vele sociale tekorten en de opmars van willekeur en repressie. De auteur verwijst naar de campagne TegenGAS en de acties tegen de GAS-boetes waar wij mee een actieve voortrekkersrol in speelden.

Maar verontwaardiging volstaat niet, de vraag is welke alternatieven we naar voor brengen. Daartoe is een stevig uitgewerkte analyse van de huidige gang van zaken nodig om van daaruit antwoorden en alternatieven te formuleren. Op dat vlak blijft Bleri Lleshi wat steken. Hij wil enkele constructieve aanzetten geven, maar de scherpte van de verontwaardiging stemt niet overeen met de beperkingen van de antwoorden.

In zijn analyse van het systeem is verontwaardiging het centrale uitgangspunt, soms ten koste van een meer onderbouwde analyse. Zo meent Bleri Lleshi dat de middenklasse vandaag de grootste groep in de samenleving is, ook al geeft hij toe dat de definities ervan uiteenlopen (al waagt hij zich niet aan een eigen definitie). Hierdoor zouden middenklassenidealen dominant zijn in de media en bij politici. Wij zijn het daar niet mee eens. In de kapitalistische klassensamenleving is de arbeidersklasse de grootste groep, een meerderheid van de bevolking verkoopt zijn of haar arbeidskracht in ruil voor een steeds kleiner loon. De dominante ideologie is deze van de heersende klasse, de burgerij.

In de aanzetten tot alternatieven komt Bleri Lleshi niet verder dan zaken als coöperatieven, meertalig onderwijs en een Tobintaks om het te financieren. Een massaal programma van publieke investeringen in onderwijs, huisvesting en tewerkstelling betaald door het niet-afbetalen van de overheidsschulden en door het geld te halen waar het zit, wordt jammer genoeg niet voorgesteld.

Na enkele concrete voorstellen zoals coöperatieven gaat Lleshi een stap verder, er moet buiten het kapitalisme gedacht worden, stelt hij terecht, en meteen verwijst hij naar Marx. Het is wat vreemd om de concrete eisen niet te verbinden met een breuk met het huidige vernietigende systeem. En het boek blijft vaag over wat een alternatief op het kapitalisme kan vormen, laat staan hoe we tot dat alternatief zullen komen. De aanzetten tot een alternatief op het kapitalisme zijn interessant: arbeidsherverdeling in de vorm van een 30-urenweek, een economie gericht op de noden en behoeften van de bevolking, zelfbeheer, meer democratie,… Maar waarom niet meteen een stap verder gaan en pleiten voor een socialistisch alternatief, een samenleving waarin de gemeenschap de controle en het beheer over de productiemiddelen in handen neemt teneinde de behoeften en noden van de meerderheid van de bevolking effectief centraal te stellen?

De aanklacht van de neoliberale strafstaat met dit boek is krachtig. Laat het ons, zoals de auteur aangeeft, effectief aangrijpen om een constructieve discussie aan te gaan over alternatieven erop.

LLESHI, Bleri, “De neoliberale strafstaat”, EPO, 2014, 319 pagina’s, 22,5 euro

Delen:
Printen:
Voorpagina van De Linkse Socialist