Alle schijnwerpers hebben zich woensdag op het bezoek van de Amerikaanse president Obama aan België gericht. Behalve eentje. In samenwerking met Victoria Deluxe en het Masereelfonds hield LSP Gent in Dok Noord een debatavond met iets meer dan 45 aanwezigen over de sociale en politieke ontwikkelingen in de Verenigde Staten.
Door Thomas
“Onder het mom ‘stem liever op het minste kwaad’, zijn de Democraten een kerkhof van sociale bewegingen. Die situatie is aan het veranderen: de activisten weken zich los.”
Bart Vandersteene (LSP) was onlangs in Seattle in de Verenigde Staten om er Socialist Alternative te ondersteunen, de partij van gemeenteraadslid Kshama Sawant. De aantreding van een Amerikaanse socialiste in de gemeenteraad van Seattle vormde de aanleiding voor deze bijeenkomst waarin redacteur Lode Vanoost (Dewereldmorgen) mee debatteerde.
Het was een kleine anekdote over een vakbondsman die voor de Democraten had gestemd, die Bart Vandersteene gaf, om te illustreren hoe delen van de Amerikaanse linkerzijde gerationaliseerd hadden dat zelfs maar één zetel binnenhalen in een gemeenteraad zo goed als onmogelijk was voor socialisten en men dus bleef oproepen om voor de Democraten te stemmen.
Er hebben zich heel wat drempels en obstakels in het politieke systeem opgehoopt, zo verklaarde Lode Vanoost de houding van veel van die ontgoochelde linkse Amerikanen. De ondemocratische gevolgen van deze belemmeringen, zo zei hij, zijn geen ‘collateral damage’ maar bedoelde gevolgen.
Lode Vanoost neemt nog heel wat grassroots-activisme in de Amerikaanse samenleving waar, en hij stond erop dat er altijd pogingen zijn geweest om een derde partij tegen de partijen van ‘big business’ te stichten, maar deze tendensen hebben vaak in het zand moeten bijten.
De Verenigde Staten bevinden zich volgens hem in een tweespalt tussen vrijheid aan de ene kant en allerhande vormen van repressie en belemmeringen aan de andere kant. Steden en staten die zelfs maar een soort Europees sociaaldemocratisch model nastreven, zien zich bijvoorbeeld gemarginaliseerd door de grote mediabedrijven en de politici die zij opvoeren.
Het is daardoor gemakkelijk om ten opzichte van de Verenigde Staten een haat-liefdeverhouding te ontwikkelen, vervolgde Bart Vandersteene. Er zijn heel wat mogelijkheden voor verandering en de sociale strijd is duidelijk aanwezig, maar de conservatieve reactie van grote bedrijven en politici is overweldigend.
De hoop op verandering
Even gemakkelijk is het om vanuit Europa het vooroordeel te ontwikkelen dat men in de Verenigde Staten geen verandering wil, terwijl het land een hele geschiedenis kent van sociale strijd. Lode Vanoost verwees naar de oorsprong van de Dag van de Arbeid op 1 mei. Bart Vandersteene verwees onder meer naar het protest in Seattle in 1999 tegen de WTO-top. Dit was startsignaal voor het andersglobalisme wereldwijd: ‘the battle for Seattle’.
Op het moment dat de bijeenkomst plaatsvond, was de Amerikaanse president Barack Obama al op het vliegtuig na zijn kortstondig bezoek aan België. Bart Vandersteene zei kort naar enkele fragmenten van diens toespraak in Bozar te Brussel gekeken te hebben. Een toespraak die hij heel ideologisch noemde. Hij onderscheidde ook subtiele verwijzingen naar de zucht om verandering die zowel in de Verenigde Staten als in Europa nooit is ingelost. In 2008 hadden miljoenen mensen voor Obama gestemd in de hoop dat het voortaan anders zou zijn.
Het ongenoegen over het uitblijven van verandering, over het feit dat van het economisch herstel van de afgelopen jaren 95 procent direct naar de rijkste 1 procent van de Amerikaanse bevolking is gegaan, zo stelde Bart Vandersteene, heeft ertoe bijgedragen dat steeds meer mensen zich losweken van Obama en de Democraten en een onafhankelijke politieke lijn zoeken.
Het verklaart ook de steun voor de verkiezingscampagne van Kshama Sawant tegen de lijn van ‘het minste kwaad’. Toch was volgens Bart Vandersteene de grootste hindernis de apathie die ontstaan is, wat zich uitte in een lage opkomst aan het stemhokje. Het vergde een combinatie van een expliciet socialistische boodschap en het grassroots-activisme om de mensen te overwegen te gaan stemmen.
Sinds ze haar zetel in de gemeenteraad van Seattle heeft kunnen innemen, zo vertelde hij, hebben vakbondsleden en anderen die tegen de slechte loon- en arbeidsvoorwaarden vechten geregeld met Sawant contact opgenomen. Ze vraagt hen zelf het gevecht te blijven aangaan, maar haar ook te vragen waar ze hen kan steunen.
Een socialistisch gemeenteraadslid vervangt de sociale strijd niet, maar kan ze enkel kracht bijzetten. Bart Vandersteene vertelde hoe de inauguratie van Sawant, waar duizenden mensen naar hebben gekeken, het startsein was voor de volgende campagne van Sawant: een verhoging van het minimumloon, van een schamele 9 naar 15 dollar per uur: ‘15 now’.
Alle ogen zijn gericht op Seattle
“All eyes are on you Seattle. Give ‘em hell.” Het is de manier waarop Tom Morello (Rage Against The Machine) zijn solidariteit met de campagne voor de verhoging van het minimumloon heeft betuigd. Lode Vanoost wees op de aanwezigheid van het bedrijf Boeing in Seattle, waar Sawant de stakende werknemers ooit had toegesproken over de houding van de bedrijfsleiding ten opzichte van hun looneisen en de miljarden aan belastingvoordelen die ze krijgt.
Volgens Lode Vanoost gaat het hier om grote bedrijven die eigenlijk een vorm van staatssubsidie krijgen. De bedrijfsleiding ontkent dat, en zet de ideologische middelen in, opdat het idee zich niet zou verspreiden dat de Amerikaanse industrie in belangrijke mate op publieke middelen draait.
Verschillende vragen waren er vanuit de zaal, onder meer over wat de verkiezing van Sawant voor de toekomst zal betekenen en wat de gevolgen zijn van de Occupy-beweging. Lode Vanoost antwoordde dat wij, maar ook veel Amerikanen, weinig horen van de campagne van Sawant en van de ontwikkeling van Occupy als gevolg van de houding van de Amerikaanse mainstreammedia. Op korte termijn verandert er volgens hem niet zo veel.
De televisiejournalen promoten dan indirect het idee dat je het allemaal voor de buis kunt zien. Je hoeft niet naar de acties te gaan. Maar verandering, zo zegt hij, is iets voor lange termijn, en verwijzend naar een uitspraak van Howard Zinn, de auteur van “A people’s history of the United States” zei hij: “sociale actie werkt wel, maar met vallen en opstaan”.
Sawant en de campagne ‘15 now’ zijn een grote slag aan het voorbereiden, zei Bart Vandersteene. De dominante positie op de politieke agenda van de eis voor een verhoging van het minimumloon zet politici die zich door Sawant in de schaduw gesteld voelen en bedrijven ertoe aan een tegencampagne voor te bereiden.
‘Big business’ schuilt zich, zo vertelt Bart Vandersteene, achter de kleine bedrijfjes zoals de horeca. Zo overhalen ze inwoners van Seattle om van een hoger minimumloon af te zien. Want zo gaat het argument: het is voor bedrijven onbetaalbaar en het kan zelfs tot faillissementen en het verlies van banen leiden.
Een mooi voorbeeld van de kleinschalige voorbereidingen die Sawant neemt voor verandering en sociale strijd op langere termijn, is volgens Bart Vandersteene haar houding in de gemeenteraad. Ze ziet af van het grootste deel van haar loon, waarvan ze een deel van aan de campagne schenkt. Ze noemt zich ook openlijk socialist en noemt het kapitalisme bij naam.
Op die manier is ze een voorbeeld voor socialistische en Occupy-kandidaten in de toekomst, wie weet zelfs een presidentskandidaat. Volgens Bart Vandersteene helpt deze houding om de essentiële waarden en begrippen voor de toekomstige sociale strijd in de samenleving in te planten en de activisten in binnen en buitenland een gevoel van zelfvertrouwen en vertrouwen in de sociale strijd in de Verenigde Staten terug te schenken.
