Het potentieel voor strijd tegen de Oosterweelverbinding in Antwerpen is groot. Dat bleek de afgelopen dagen uit verschillende activiteiten en meer algemeen uit discussies in het Antwerpse. De verontwaardiging over het feit dat het BAM-tracé in de strot van de Antwerpenaren wordt gejaagd is groot.
Vorige week was er een druk bijgewoonde bijeenkomst van de actiegroepen Ademloos en Straten-Generaal. Met zowat 600 aanwezigen overtrof het de verwachtingen van de actiegroepen. Een actie van Rood! afgelopen zaterdag telde enkele tientallen aanwezigen. Het zijn uitdrukkingen van de mogelijkheden rond dit thema.
Een succesvolle strijd tegen het BAM-tracé is mogelijk. Het zal erop aankomen om het bestaande ongenoegen actief te organiseren. Lokale wijkcomités die opgezet worden in de aanloop naar lokale acties, te beginnen in de hardst getroffen wijken als Merksem, Deurne, Borgerhout en Linkeroever. Vanuit de lokale acties kan naar een grote massale actie toegewerkt worden en op die basis kan eventueel het perspectief van directe actie gesteld worden om de bouw van het ongewenste BAM-tracé effectief tegen te houden. Als de beweging voldoende uitgebouwd is om met honderden mensen de terreinen waar de werken zouden beginnen te bezetten, dan zal repressie daartegenover niet volstaan.
Om zoiets mogelijk te maken zal het nodig zijn om zowel de reeds overtuigden democratisch te organiseren in actiecomités waar het zwaartepunt onderaan ligt met het oog op zo massaal mogelijke betrokkenheid, als om de niet overtuigden op andere gedachten te brengen. Het centrale argument van de BAM-woordvoerders is dat van het fileleed. Het is een terechte vaststelling dat de Antwerpse Ring meer dan eens vast slibt. Doorgaans twee keer per dag met de ochtend- en de avondspits, soms lopen beiden vlekkeloos in elkaar over.
De vraag is of het BAM-tracé met een toltunnel het fileleed zal verzachten. Sommigen opperen het idee van een bijkomende taks in de vorm van rekeningrijden voor vrachtwagens. Beide maatregelen bieden onvoldoende antwoord op de reële mobiliteitsvraag, zowel wat personenvervoer als goederentransport betreft. De afbouw van het goederentransport per spoor vormt een belangrijke factor in het opvoeren van het aantal vrachtwagens, zeker in en rond de Antwerpse haven. Het centrale argument bij de afbouw van het goederentransport per spoor is het financiële aspect: dit transport zou verlieslatend zijn. En dus starten we maar miljardenprojecten om het hieruit voortvloeiende vrachtverkeer over de weg aan te kunnen?
Investeringen in een uitbouw in plaats van afbouw van goederentransport over het spoor – uiteraard in publieke handen zodat de dienstverlening aan de gemeenschap centraal staat (en zeg nu zelf: duizenden vrachtwagens per dag van de weg houden, is dat geen dienst aan de gemeenschap?) – moeten hand in hand gaan met een drastische uitbreiding van het openbaar vervoer in en naar de stad, maar ook naar en van andere steden.
Het feit dat we vandaag per spoor langer onderweg zijn van en naar Brussel dan pakweg 50 jaar geleden, zet velen ertoe aan om de auto te nemen. De afgelopen jaren werd bespaard op De Lijn, ook in Antwerpen. Het enige waar niet op bespaard lijkt te worden, is op de aanleg van private betaalparkings in de binnenstad. In De Standaard werpt Yasmine Kherbache van SP.a in haar verdediging van het BAM-tracé op dat het doortrekken van bepaalde tramlijnen de druk op de ring kan verminderen. Het is een terechte opmerking die we niet aan de voorstanders van het BAM-tracé mogen overlaten en al helemaal niet aan een partij die de afgelopen jaren zelf in de cockpit van de besparingstrein zat.
De eis van meer openbaar vervoer en waarom niet van gratis en degelijk openbaar vervoer wordt vandaag niet of amper opgenomen door de actiegroepen of de linkse partijen die het verzet tegen het BAM-tracé voeren. De affichecampagne van PVDA is een goede zet om het brede verzet tegen het BAM-tracé zichtbaar te maken, maar het bijhorende pamflet op 150.000 exemplaren zwijgt jammer genoeg over het openbaar vervoer. Dat is een gemiste kans omdat het een belangrijk argument is om niet-overtuigden over de streep te halen en de kwestie van mobiliteit open te trekken.
Tot nu toe ging de meeste aandacht naar de door de actiegroepen uitgewerkte alternatieven (Meccanotracé en overkapping van de ring) en snelle oplossingen als het tolvrij maken van de Liefkenshoektunnel. Dat zijn nuttige opties en zeker de afschaffing van de tol aan de Liefkenshoektunnel zou de verkeersdruk rond de Kennedytunnel onmiddellijk afbouwen. Maar we mogen het niet bij deze eisen laten. Vandaag zeggen sommige voortrekkers van de actiegroepen dat er drie partijen zijn die het protest steunen: PVDA, Groen en Vlaams Belang. Hoe kan een partij die vindt dat openbaar vervoer een “linkse hobby” (dixit Dewinter) is een partner zijn in een discussie over mobiliteit?
Met een uitgewerkt pleidooi voor meer en gratis openbaar vervoer, uiteraard met meer personeel en niet door het opvoeren van de werkdruk, en publieke investeringen in goederentransport per spoor is het mogelijk om echte oplossingen inzake mobiliteit naar voor te schuiven. Het gratis openbaar vervoer in de Estse hoofdstad Tallinn zorgde voor een drastische daling van het autoverkeer, een daling met 15% van het aantal ernstige ongevallen op de weg en een toename van het aantal gebruikers van het openbaar vervoer met 14%. En dat in de eerste vier maanden dat het stelsel in werking trad. Het is niet verwonderlijk dat 75% van de bevolking van Tallinn enthousiast is over het project van gratis openbaar vervoer. Ongetwijfeld zou dat percentage in een stad als Antwerpen niet anders zijn indien er een campagne rond wordt opgezet.
