Oekraïne. Spanningen tussen Westerse machten en Moskou op kookpunt

Door onze correspondenten

Minstens 6.000 Russische troepen hebben posities ingenomen doorheen het schiereiland van de Krim, formeel een autonome republiek van de Oekraïne. Het Russische regime beweert dat het deze actie ondernam na een vraag van de regering van de Krim om de rechten van de Russische inwoners te verdedigen. Het Kremlin stelde dat het mogelijk ook naar andere delen van de Oekraïne troepen zal sturen om de rechten indien de rechten van de etnische Russen bedreigd zijn. Poetin voegde er wel aan toe dat dit het “laatste middel” zou zijn.

Het regime van Poetin kon deze acties gemakkelijk rechtvaardigen door de provocaties van de nieuwe regering in Kiev die onder meer besliste om de taalrechten van de Russisch sprekende bevolking en andere minderheden aan banden te leggen.

Het extreemrechtse antisemitische Svoboda heeft vier ministerposten in Kiev waaronder een vicepremier. Een medeoprichter van Svoboda staat aan het hoofd van de Nationale Veiligheidsraad, één van zijn naaste medewerkers is het hoofd van de fascistische paramilitaire groep Rechtse Sector. De minister van Binnenlandse Zaken stelde dat de militie van de fascistische Rechtse Sector in de politie zal geïntegreerd worden.

De Russische Doema (het parlement) was er snel bij om een wet te stemmen die toelaat om Russische paspoorten te geven aan etnische Russen in Oekraïne. Er kwam ook een wet die toelaat om gelijk welke regio van een ander land te annexeren bij Rusland indien de regering van het betrokken land ‘onstabiel’ wordt geacht.

De militaire stappen van het regime van Poetin komen er na de val van president Janoekovitsj en de vorming van een pro-Westers regime in Kiev. De onverantwoorde bemoeienissen van de Westerse machten in de Oekraïne en het Russische antwoord hebben geleid tot de ernstigste militaire crisis in Europa sinds de oorlog tussen Rusland en Georgië.

De afgelopen weken zagen we aanvankelijk een massabeweging tegen het corrupte en autoritaire regime van Janoekovitsj en de oligarchen. De beweging had elementen van revolutie, het toonde de macht van de massa’s en leidde tot de desintegratie van het regime en het staatsapparaat. Maar bij afwezigheid van sterke arbeidersorganisaties konden reactionaire politici uit de oppositie, Oekraïense nationalisten van de harde lijn en het extreemrechtse Svoboda en de Rechtse Sector de oppositie domineren. Dat creëerde wantrouwen en angst onder de etnisch Russische bevolking.

Amerikaanse hypocrisie

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry verborg amper zijn hypocrisie toen hij de Russische “inbreuk op de Oekraïense soevereiniteit en territoriale integriteit” veroordeelde. De VS aarzelt niet om zijn imperialistische belangen te verdedigen met militaire interventies in andere ‘soevereine’ gebieden. De militaire supermacht viel Irak en Afghanistan binnen. Beide landen betaalden daar een zware menselijke tol voor. Ondanks de Westerse woedekreten over Russische troepen die de controle over de Krim overnemen, waren het dezelfde Westerse machten die Kosovo in 1999 bezet hielden nadat ze eerst het Kosovaarse Bevrijdingsleger hadden bewapend en gesteund in de strijd tegen het Servische regime.

Het Westerse imperialisme is militair verlamd en verdeeld over het antwoord op de Russische troepen in de Krim. Europese regeringen houden ernstige sancties tegen. Veel Europese landen hebben immers belangrijke handelsrelaties met Rusland. Zo haalt Duitsland 40% van zijn gas en olie uit Rusland. Er is een aarzeling omdat acties de Europese economie zouden schaden. Een foto van een geheim document dat de discussies in de Britse regering weergaf, maakte duidelijk dat de Britten “voorlopig geen steun aan handelssancties” willen verlenen en al zeker niet willen overgaan tot “het afsluiten van het Londense financiële centrum voor Russen.”

De nieuwe regering in Kiev kent grote problemen die niet alleen de rechten van de Russisch sprekende bevolking zullen treffen, maar alle werkenden in het land. De economie staat aan de rand van het bankroet en de regering kondigde grote besparingen op de overheidsuitgaven aan. Gelijk welk financieel pakket dat het van het Westen krijgt, zal meteen gekoppeld worden aan eisen voor harde besparingsmaatregelen.

Om de steun voor de Russische militaire interventie op te bouwen, waren er betogingen in verschillende Russische steden. In Moskou waren er 20.000 tot 30.000 betogers. Het regime van Poetin gebruikt de bekommernissen van de Russische bevolking gecombineerd met een ruw “patriottisme” dat wordt aangevuld met anti-Westerse gevoelens om zo steun te krijgen voor de interventie. Veel Russen zijn natuurlijk oprecht bezorgd over het lot van de etnische Russen in de Oekraïne, wat gezien het reactionaire karakter van het nieuwe regime in Kiev niet verwonderlijk is.

De militaire interventie van het Russische regime is niet ingegeven door het welzijn van de etnische Russische werkenden, net zomin als de cynische manoeuvres van de Westerse machten gericht zijn op het helpen van de Oekraïens sprekende werkende bevolking. Het Kremlin onderneemt militaire actie omdat het bezorgd is dat een pro-Westers, pro-NAVO regime de lakens in Kiev uitdeelt, aan de westelijke grens van Rusland. Dat vormt een bedreiging voor de geostrategische en economische belangen van het Russische imperialisme. De interventie van Poetin op de Krim is erop gericht om het ‘nabije buitenland’ van Rusland aan zijn kant te houden en vormt onderdeel van de ambitie om de macht en invloed van de Russische elite te herstellen. Die elite heeft zich na de val van de vroegere Sovjetunie omgevormd tot kapitalisten.

Als antwoord hierop dreigen de EU en de VS met economische sancties en een NAVO-interventie. Het Westerse regime in de Oekraïne heeft een volledige mobilisatie afgekondigd om de interventie te beantwoorden. De werkende bevolking van het land zal een zware prijs betalen indien het conflict escaleert.

Etnische en nationale conflicten

Socialisten eisen het einde van de imperialistische inmengingen en militaire interventies in de Oekraïne. Deze reactionaire krachten dreigen de crisis tot een oorlog te laten escaleren. Dat leidt tot het verschrikkelijke vooruitzicht van de etnische en nationale conflicten die de regio eerder teisterden, denk maar aan de bloedige oorlogen in Joegoslavië in de jaren 1990.

Het CWI roept op tot de vorming van anti-oorlogscomités in zowel Rusland als de Oekraïne, waaronder ook in de Krim. Democratisch georganiseerde comités kunnen over de etnische grenzen de verdediging organiseren tegen aanvallen van extreemrechts of van Russische chauvinisten.

Een week geleden was er nog een peiling die aangaf dat 73% van de Russische bevolking tegen een militaire interventie was. Op zondag 3 maart waren er acties tegen de oorlog waarbij honderden activisten, waaronder CWI-leden, werden opgepakt. Het chauvinistische beleid van Poetin om de “etnische Russen te beschermen” in de Oekraïne kan echter tijdelijk een zekere steun in Rusland genieten.

Met de val van president Janoekovitsj kreeg de Russische elite een zware slag te verwerken. Rusland verloor belangrijke economische belangen en haar invloed op de regering in Kiev. Net zoals eerder in Zuid-Ossetië voor de oorlog met Georgië, werd daarom terug gegrepen naar het argument van de ‘verdediging’ van de etnische Russen in de Oekraïne.

Vorig weekend waren er tienduizenden aanwezigen op pro-Russische protesten in de havenstad Sevastopol, de uitvalbasis van de Russische Zwarte Zee vloot, en andere steden in de Krim en in het oosten van de Oekraïne, waaronder Donetsk. Er werden met Russische steun ‘zelfverdedigingscomités’ opgezet die regeringsgebouwen bezet hielden. Lokale en regionale leiders werden snel vervangen door pro-Russische figuren en er werden data naar voor geschoven voor referenda over afscheiding. De mobilisatie van tot 130.000 Russische troepen aan de grens tussen Rusland en de Oekraïne liet niet lang op zich wachten.

Zonder onafhankelijke arbeidersbeweging is er een reëel gevaar dat er meer massaprotesten doorheen de Oekraïne zullen komen rond verdelende etnische eisen. De werkende bevolking in het oosten is bang van het beleid van het nieuwe bewind in Kiev en van de extreemrechtse betrokkenheid, maar velen vrezen ook dat een Russische interventie in de Krim kan leiden tot een oorlog doorheen de Oekraïne en zelfs in de hele regio. In verschillende oostelijke steden waren er kleine maar belangrijke betogingen tegen een uitbreiding van het conflict. De Russische autoriteiten stellen dat de etnische Russen de regio ontvluchten en dat meer dan 140.000 mensen asiel in Rusland aanvroegen.

De Krim moet het recht op zelfbeschikking hebben. De regio werd lang gebruikt door verschillende heersende elites en in machtsspelletjes van grootmachten. In 1944 ging Stalin over tot de gedwongen deportatie van de Tataarse bevolking van het schiereiland. In 1954 gaf Kroetsjov de Krim en de bevolking ervan aan de Oekraïne, zonder enige voorafgaande raadpleging van de bevolking. De bevolking van de voormalige Sovjetunie werd evenmin geraadpleegd toen de regionale leiders beslisten om het land begin jaren 1990 op te delen en elk in hun eigen republieken de macht te grijpen.

Wij verdedigen het recht van de bevolking van de Krim om vrij en zonder enige inmenging over hun toekomst te beslissen, zowel indien dit uitgebreide autonomie of onafhankelijkheid omvat. Een democratisch bijeengeroepen grondwetgevende vergadering die alle delen van de werkende bevolking vertegenwoordigt zou ervoor zorgen dat een referendum over de toekomst van de Krim wordt gecontroleerd door verkozen comités van de werkende bevolking. De rechten van de 300.000 Tataren in de regio en van alle andere minderheden zou volledig moeten gegarandeerd worden, met inbegrip van taal- en religieuze rechten. Dat is niet mogelijk onder het kapitalisme dat enkel armoede, werkloosheid en uitbuiting te bieden heeft als gevolg van de competitie tussen elites die de ‘verdeel-en-heers’-kaart trekken. Enkel een arbeidersregering die komaf maakt aan het kapitalisme met een samenleving in het belang van de werkende massa’s kan de rechten van alle nationaliteiten en minderheden beschermen als onderdeel van een federatie van socialistische staten in de regio.

Wat nu gebeurt, zal niet leiden tot echte zelfbeschikking. Het betekent dat de Krim een Russisch protectoraat wordt net zoals Zuid-Ossetië dat werd, of erger nog, een bezette regio met een dictatoriale heerser zoals Kadirov in Tsjetsjenië. De ervaringen van Kosovo en Zuid-Ossetië geven aan dat noch het Russische noch het Westerse imperialisme economische veiligheid of eenheid tussen verschillende etnische groepen kan bewerkstelligen.

Er is onder de etnische Russen op de Krim ongetwijfeld een sterk verzet tegen het nieuwe regime in Kiev. Maar het referendum dat de pro-Russische regering van de Krim voorstelt, gesteund door het Russische leger dat meekijkt, zal niet plaatsvinden in een sfeer van oprecht vrij debat. Het zal opgedrongen worden tegen de wil in van andere etnische groepen op het schiereiland, waaronder de 300.000 Tataren.

Werkende bevolking heeft meer gemeen dan wat hen verdeelt

De werkende bevolking doorheen de Oekraïne en Rusland heeft meer gemeen dan wat het verdeelt. Armoede, werkloosheid, uitbuiting en devaluaties van de munt treffen iedereen. De heersende elite van beide landen zijn bereid om etnische verschillen uit te spelen om verenigde strijd van de werkende bevolking tegen te gaan. Het ziet er nu naar uit dat ze zelfs bereid zijn om oorlog te voeren om de eigen belangen te verdedigen. De werkende bevolking doorheen de Oekraïne moet zich verzetten tegen de economische en sociale aanvallen van de nieuwe regering. Die strijd kan enkel succesvol zijn indien de werkende bevolking verenigd in actie komt tegen de oligarchen en hun extreemrechtse vrienden die nu de dienst uitmaken in de regering in Kiev.

Een verenigde strijd van de werkende bevolking heeft nood aan een eigen massapartij met een socialistisch en internationalistisch programma. Door de sleutelsectoren van de economie in publieke handen te nemen en de rijkdom van de oligarchen en topbureaucraten in gemeenschapshanden te brengen, kan de werkende bevolking in heel de Oekraïne een degelijke levensstandaard genieten alsook pensioenrechten, gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting. In een socialistische democratisch geplande economie is dat mogelijk.

De pro-Westerse ‘democratische revolutie’ heeft geleid tot het herstel van de grondwet van 2004 waarbij een deel van de macht van de president terug naar het parlement gaat. Socialisten roepen op tot een grondwetgevende vergadering van alle delen van de werkende bevolking. Een arbeidersregering kan het rotte kapitalisme vervangen door een samenleving waarin de belangen van de werkende massa’s centraal staan. Dat zou een brede steun onder de werkende bevolking van de hele regio vinden.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie