De orkaan Katrina in New Orleans en Mississippi zou wel eens de ergste natuurramp ooit in de VS kunnen zijn met wellicht meer dan 10.000 doden en grootste vluchtelingencrisis sinds de Amerikaanse Burgeroorlog. Het is bovendien een ramp voor de regering-Bush en het systeem dat het verdedigt, het VS-kapitalisme als belangrijke speler in het wereldkapitalisme.
Tegelijk met de enorme horror – die doet denken aan de ‘Mad Max’ films – worden de realiteit van de klassensamenleving in de VS en de prioriteiten en waarden van de kliek rond Bush in het Witte Huis naar voor gebracht voor het verwonderde oog van heel de wereld. In de week na Katrina is wellicht meer schade toegebracht aan de regering-Bush dan gedurende de volledige oorlog en bezetting in Irak de afgelopen drie jaar.
Maar Irak speelt ook een rol in de discussie over Katrina en de gevolgen ervan. Maandelijks wordt meer dan 5 miljard dollar overheidsgeld, dus geld van de gewone Amerikanen, besteed aan een oorlog in Irak die de VS niet kan winnen. Het budget voor de preventie van natuurrampen is gedaald tot slechts 187 miljoen dollar per jaar, terwijl de uitgaven voor de bescherming van het land tegen terrorisme gestegen is tot 1 miljard per jaar. De gevolgen van de ramp werden versterkt door de vernielingen aangebracht door immobiliënmakelaars, vaak rijke vrienden van Bush en de Republikeinse partij. Daarbij zijn overstromingsgebieden volgebouwd waardoor er geen bescherming meer was tegen overstromingen en orkanen.
Het was niet zozeer verrassend dat er een orkaan plaatsvond, maar wel dat die zo lang op voorhand was aangekondigd. Het is wellicht de meest aangekondigde ramp in de geschiedenis. En toch sloot het zwakke, corrupte en incompetente regime in Washington de ogen voor deze ramp en werden alle waarschuwingen in de wind geslaan.
Zelfs de media in de VS en Groot-Brittannië die normaal niet veel kritiek brengt op het regime, brengt dit standpunt nu naar voor. Voor 11 september stelde het Federal Emergency Management Agency (FEMA) dat een belangrijke storm in New Orleans en de kust in die buurt één van de drie meest waarschijnlijke rampen zou zijn waarmee rekening moet worden gehouden, naast de mogelijkheden van een aardbeving aan de Westkust en een terroristische aanval op New York.
Na 11 september werd het budget van FEMA verminderd. Het hoofd van FEMA, Michael Brown, een aanhanger van Bush, stelde tijdens de ramp dat hij “niet wist” dat er mensen moesten gered worden in New Orleans. Hij kwam op zijn positie terecht na een functie voor de International Arabian Horse Association (de internationale Arabische paardenvereniging) en had geen enkele ervaring met rampen! Toch was hij voor het Amerikaanse establishment blijkbaar de meest geschikte figuur voor de leiding van FEMA.
De ramp op zich was al erg genoeg voor de bevolking van New Orleans, Louisiana, Mississippi en Alabama – de armste deelstaten van de VS – maar het werd bovendien nog eens versterkt door de foute aanpak van Bush en diens regering. Zoals een moderne Nero haalde hij zijn gitaar boven op een benefiet in Californië onder zijn rijke Republikeinse vrienden, terwijl het enorme lijden van de armen overal op de televisieschermen kwam in de VS en internationaal.
Terwijl de rijken erin slaagden om de hel van New Orleans te ontvluchten, moesten de armen (één vijfde van de bevolking en vooral zwarten) de horror van de Superdome in New Orleans ondergaan. De wereldwijde solidariteit na de Tsoenami in Zuidoost-Azië zorgde ervoor dat er binnen de 48 uur voedselhulp was waarbij dit vanuit vliegtuigen werd gedropt boven bijvoorbeeld Atjeh in Indonesië. Maar de rijkste en militair sterkste macht ter wereld lijkt er niet in te slagen haar eigen bevolking te helpen. Jesse Jackson jr stelde: “De VS kon een oorlog voeren om het regime af te schrikken, maar wat we hier zien is schokkend angstaanjagend.”
Eén derde van de National Guard in Mississippi, deze dienst heeft het meest ervaring en is getraind voor natuurrampen, wordt ingezet in Irak. Diegenen die achterbleven werden meer als politiemacht ingezet tegen de hopeloze, hongerige mensen die vastzaten in New Orleans. De scènes deden denken aan Mogadishu, de hoofdstad van Somalië, en niet zozeer aan een stad in het rijkste land ter wereld. Er waren ongetwijfeld rellen en misbruiken door onder meer de hongerige en dorstige bevolking, maar dat is op zich vooral een uitdrukking van hoe het eraan toegaat in de Amerikaanse samenleving zoals dit gestimuleerd werd onder het beleid van de huidige president en diens voorgangers. Het creëren van een zelfzuchtige maatschappij heeft gevolgen op ogenblikken dat er een crisis is.
Er was de afgelopen periode een nooit geziene toename van de kloof tussen rijk en arm in de VS. In 2004 steeg het aantal Amerikanen dat in armoede leeft voor het vierde jaar op rij, van 35,9 tot 37 miljoen armen. De armen van New Orleans zijn vooral zwarten, de grootste toename van armen vond echter plaats onder mensen van Spaanstalige afkomst waar nu 8,6% onder de armoedegrens leeft tegenover 8,2% in 2003.
De orkaan heeft de enorme tegenstellingen tussen de verschillende klassen en rassen in de VS-samenleving bloot gelegd. In The Observer stelde een zwarte predikant: “Ras en klasse zijn belangrijke thema’s sinds de conservatieve machtsovername in de VS-politiek… [Er was] een conservatieve stap achteruit zoals we die niet meer zagen sinds Nixon of Reagan. Deze president is de sterkste uitdrukking van al die conservatieven.”
Dit werd bijzonder duidelijk toen de vluchtelingen in New Orleans naar eigen zeggen “als beesten” werden behandeld. Het gevoel van woede is aanwezig in New Orleans maar ook elders in de VS. Het heeft er zelfs toe geleid dat loyale aanhangers van Bush, waaronder diens propagandazender Fox News, kritiek hebben geleverd op de president en diens regime.
Soms kan een ramp een katalysator vormen waarbij de latente problemen van het systeem allemaal naar voor komen en een diepe, zelfs revolutionaire, crisis veroorzaken. Lenin stelde dat de Dreyfus-affaire in Frankrijk op het begin van de 20ste eeuw (toen de legerleiding een onschuldige Joodse officier beschuldigde van spionage) leidde tot een revolutionaire crisis in Frankrijk waarbij de arbeiders mogelijks de macht konden overnmen. Het Franse kapitalisme werd toen gered door de leider van de Socialistische Partij, Millerand, die toetrad tot de regering. Ook nu waren er elementen van die situatie aanwezig in de VS, maar uiteraard nog niet op eenzelfde schaal als destijds in Frankrijk.
Er was een gelijkaardige situatie ten tijde van de oorlog in Vietnam. Het Vs-kapitalisme leerde toen dat het geen beleid van “geweren en boter” kon voeren, het uitvechten van een oorlog en tegelijk de levensstandaard van de eigen burgers in stand houden en verbeteren. Het gevolg was dat er een oorlog moest gevoerd worden op twee fronten: in Vietnam en in eigen land, met een opstand van de armsten en vooral van de Afro-Amerikanen.
Bush dacht dat het VS-kapitalisme in tegenstelling tot wat ten tijde van Vietnam gebeurde, nu ongestraft een beleid kon voeren van zowel oorlog als belastingsverlagingen voor de rijken. De orkaan leidde tot een enorme verwoesting van de infrastructuur en heeft die illusie doorprikt.
Moest er een ernstige massale arbeidersorganisatie bestaan voor de arbeiders en de armen in de VS, zou het gevoel van woede mogelijks niet alleen geleid hebben tot een val van Bush maar ook tot het in vraag stellen van het systeem waar Bush voor staat. De Democraten bieden dat alternatief niet. Zij bleven stil terwijl de ramp zich voltrok. Deze gebeurtenissen zullen echter veel vragen oproepen, niet enkel in de VS en in het bijzonder onder de nieuwe generatie die zoekt naar een verklaring waarom deze catastrofe plaatsvond en waarom de kapitalisten zo lamlendig reageerden.
Daarbij zal ook het thema van de globale opwarming van de aarde een rol spelen. Die opwarming heeft volgens bepaalde wetenschappers de kans op orkanen enorm doen toenemen, zelfs met 50% sinds midden jaren 1970. Bush, als vertegenwoordiger van de olielobby, ontkent dit. Hij belooft nu om New Orleans herop te bouwen. Het klopt dat er na de Vietnamoorlog een enorm programma kwam van stedelijke vernieuwing in steden als Chicago, maar dit was met wisselend succes. Vandaag is de VS een economische reus op lemen voeten, met een enorm begrotingstekort. Dat maakt het moeilijk om te voorzien in de middelen die nodig zijn voor de heropbouw. De kosten daarvan worden geschat op 9 tot 50 miljard dollar.
Tegelijk zijn de olie-installaties en in het bijzonders de raffinage-capaciteit verzwakt door de ramp. Hierdoor moest de VS om steun verzoeken bij Europa. De toestand in de VS is dermate erg dat zelfs Hugo Chavez en Fidel Castro aanboden om hulp te sturen (naast landen als Sri Lanka en Afghanistan) waaronder olie – om zo de arme slachtoffers van de catastrofe te helpen.
Het is alvast duidelijk dat de VS niet enkel een economische prijs zal moeten betalen, maar ook een sociale en politieke prijs. Miljoenen mensen zullen vragen stellen over een ongepland anarchistisch systeem dat buitenlandse veroveringsoorlogen voert maar tegelijk niet in staat is het hoofd te bieden aan natuurrampen in eigen land. Er zal uitgekeken worden naar een alternatief, een socialistisch systeem en menselijke solidariteit waarbij de belangen van de meerderheid van de bevolking boven die van een kleine groep rijken worden geplaatst.
