Vorige week hielden we onze jaarlijkse zomerschool georganiseerd door de Actief Linkse Studenten in Gent waarbij 300 linkse socialisten uit heel de wereld bijeenkwamen voor intensieve politieke discussie. Het was een bijzonder boeiende week en we willen van een aantal discussies ook verslagen publiceren. De eerste plenaire discussie handelde over de wereldsituatie toegespitst op Europa. Er waren specifieke discussies over Latijns-Amerika en Azië waarvan we later verslagen zullen publiceren.
Ritme van veranderingen
Op internationaal vlak is het belangrijkste kenmerk van de huidige situatie de snelheid waarmee zaken veranderen. Het ritme van veranderingen is niet enkel in Latijns-Amerika en Azië van belang, maar ook in Europa zelf. Dat kwam bijvoorbeeld tot uiting bij de referenda over de Europese grondwet in Frankrijk en Nederland. In Nederland voerde het volledige establishment en de vakbondsleiding campagne om voor de grondwet te stemmen. In de campagne tegen de grondwet waren er wel nationalistische en racistische elementen aanwezig, maar dit speelde een secundaire rol. De hoofdoorzaak voor het afwijzen van de grondwet was het verzet tegen het neoliberaal model.
In Frankrijk was het afwijzen van de Europese grondwet duidelijk een antwoord op de aanvallen op de arbeiders, de werkloosheid, de privatiseringen en de besparingen. Veel arbeiders en jongeren wilden Chirac een slag toebrengen door tegen te stemmen. Volgens raadgevers deed Chirac er beter aan niet op televisie te komen tijdens de campagne omdat iedere publieke verschijning van de president leidde tot een versterking van de tegenstanders…
De illusie dat een sterke eengemaakte Europese staat kan opgebouwd worden vanuit de huidige EU is doorbroken. Nu is er discussie over hoe de EU verder kan ontwikkelen. In Italië stelde Berlusconi al dat de EU enkel leidt tot een verscherping van de crisis in zijn land. En die crisis is erg duidelijk voor de bevolking: de afgelopen 5 jaar is de voedselconsumptie in het land met 10% gedaald, 6 miljoen Italianen ging niet meer op reis, 70% vindt dat ze onvoldoende verdienen om menswaardig te leven,… In zo’n situatie kan Berlusconi uiteraard iedere terroristische actie in het land missen als kiespijn. Na Londen zag hij zich ook genoodzaakt om snel aan te kondigen dat Italië op termijn haar troepen zal terugtrekken uit Irak.
In de discussie over de EU zal rekening moeten worden gehouden met het feit dat de traditionele partijen over weinig steun beschikken bij de bevolking. Bij zowat alle recente verkiezingen kregen de regeringspartijen klappen. Zelfs indien ze herverkozen werden, zoals het geval was met Blair, is dit met een laag stemmenaantal. Blair kreeg de steun van minder dan 25% van de Britten, onder meer door een lage opkomst en een lager percentage voor new Labour.
EU in economische crisis
De EU wordt getroffen door een overproductiecrisis wat onder meer leidt tot het wegsnoeien van jobs. Zeker in de automobielsector is dat een element dat sterk op de voorgrond komt. Ook op sociaal vlak zijn de gevolgen duidelijk. De Duitse werkloosheid bereikt recordhoogtes en het aantal jobs dat omgezet wordt in deeltijdse flexibele jobs is immens, in Duitsland wordt geschat dat het vorig jaar ging om 400.000 jobs.
23% van de Grieken leeft onder de armoedegrens die al laag is (750 euro voor een gezin met 4, dus minder dan 200 euro per persoon). 45% van de arbeiders verdient minder dan 500 euro per maand en 54% van de nieuwe jobs zijn deeltijds. In Oost-Europa is de situatie nog schrijnender. In Polen leeft 56% in armoede, 11% zelfs in extreme armoede en er is zo goed als geen openbare gezondheidszorg.
De beperkte groei die er vandaag nog is in een aantal Europese landen komt er enkel door de export, maar de wereldeconomie is absoluut niet stabiel waardoor de crisis snel verder kan ontwikkelen en dieper worden. De onstabiliteit komt er onder meer door de schuldenlast in de VS, maar ook door de bijzonder hoge olieprijzen.
Internationale rol van de VS
De VS probeert op de economische crisis in te spelen door een grotere internationale rol te spelen. Daarbij wordt gezocht naar bondgenoten en wordt gewerkt met wisselende partners. Totnutoe heeft de VS steeds steun verleend aan het regime in Pakistan, maar omwille van de goede banden tussen China en Pakistan zoekt de VS een tegengewicht bij India.
Dat de internationale tussenkomsten van de VS niet bepaald succesvol zijn, is nu wel voor iedereen duidelijk als gekeken wordt naar de situatie in Irak. Zowat alle burgelijke commentatoren zijn het erover eens dat de situatie in Irak momenteel bijzonder moeilijk is zonder enige uitzicht op stabiliteit. De redenen voor de oorlog zijn onderuit gehaald en het imperialisme zit nu in zware moeilijkheden zonder een uitzicht op een echte strategie om uit het Iraakse moeras te raken.
Bewegingen tegen miserie
Het aantal bewegingen tegen de gevolgen van het huidig systeem neemt toe. De bewegingen in de voormalige Sovjetunie zijn daar een voorbeeld van. Maar die bewegingen maken ook duidelijk dat het imperialisme op langere termijn in de problemen komt. Tijdelijk kunnen nieuwe regimes gevestigd worden, zoals het geval was in de Oekraïne, maar op langere termijn worden ook die nieuwe regimes in vraag gesteld. Dit is het geval in de Oekraïne waar het huidige bewind onder vuur ligt omwille van corruptie en zelfverrijking.
De sleutel om tot verandering te komen ligt bij de arbeidersbeweging. Er zijn de afgelopen maanden bijzonder veel acties geweest in Europa. Zo waren er in juli nog grote betogingen tegen de ‘socialistische’ regering in Portugal die sinds ze afgelopen februari aan de macht kwam reeds een hard besparingsbeleid heeft opgelegd. In Portugal verdubbelde de werkloosheid de afgelopen 4 jaar en met het huidig beleid zal dit verder blijven toenemen.
Er waren ook acties tegen Berlusconi in Italië, betogingen van de Poolse mijnwerkers,… In Griekenland wordt de rechtse regering geconfronteerd met protest tegen haar beleid waarbij onder meer gepland wordt om één derde van de telecomarbeiders op straat te zetten, de lonen te laten dalen en meer mogelijkheden te creëren voor laagbetaalde flexibele arbeidsstatuten.
Voor marxisten is het van cruciaal belang na te gaan hoe bewegingen tot overwinningen kunnen leiden. Daarbij zal het van belang zijn om strijd te verenigen in grotere bewegingen en tegelijk na te gaan op welke manier politieke alternatieven kunnen ontwikkelen.
Terrorisme in Europa
De ontwikkeling van het bewustzijn zal niet rechtlijnig verlopen. Zo kan dit worden doorkruist door reactionaire daden, zoals de aanslagen die we recent zagen in Londen. Die wekken de afschuw van de bevolking op, maar het effect in Londen was anders dan in New York na 11 september (toen de bevolking massaal Bush ging steunen) of na Madrid (toen de regering werd weggestemd). Blair probeerde te profiteren van het idee van eenheid tegen het terrorisme, maar dat is slechts deels gelukt. Hij heeft immers moeite om te ontkennen dat de aanslagen iets te maken hebben met de oorlog in Irak. Volgens peilingen zag 85% van de Britten na de mislukte aanslagen van 21 juli dat er een verband is tussen de aanslagen en Irak.
De aanslagen zijn gericht tegen gewone mensen op weg naar hun werk, zowel allochtonen als autochtonen. Daarnaast is er een toename van racistisch geweld, bijvoorbeeld met de moord op een jonge zwarte man in Liverpool enkele dagen geleden. Jonge migranten worden steeds meer het mikpunt van racisme en repressie, wat bleek bij het neerschieten van een jonge Braziliaan in Londen omdat hij door de politie ten onrechte verdacht werd van terrorisme.
Nieuwe politieke formaties
Eén van de nieuwe politieke formaties die onze aandacht trekt is de WASG in Duitsland. Dit initiatief werd opgezet vanuit het middenkader in de vakbonden en heeft een enorm potentieel. Samen met de voormalige PDS (thans de ‘Linkse Partij’) haalt de WASG in de peilingen nationaal 11%, volgens bepaalde peilingen zelfs 17%. In Oost-Duitsland zou het de grootste partij worden. Dit betekent dat 4,5 miljoen Duitsers eraan denkt om voor deze partij te stemmen!
Het zal belangrijk zijn dat dit nieuw initiatief een consequente rol speelt in strijdbewegingen en een programma ontwikkelt waarmee stappen vooruit kunnen gezet worden. Onze kameraden zijn actief bezig met de uitbouw van deze partij en brengen er een socialistisch programma naar voor. We willen de bredere lagen die geïnteresseerd zijn in dit initiatief bereiken en met hen de discussie aangaan over een politiek alternatief. De ontwikkeling van de WASG is samengegaan met een strijdbeweging met verschillende grote betogingen, onder meer de betoging van 200.000 man die van onderuit werd georganiseerd in het najaar van 2003. Sindsdien waren er onder meer de maandagbetogingen en actiedagen. Het is onder deze druk dat er vervroegde verkiezingen zullen komen in Duitsland, het wordt immers duidelijk dat de regering in crisis is en zowat iedere regionale verkiezing zwaar verloren heeft.
Het potentieel van bewegingen komt ook elders tot uiting. Zo was er de immens grote betoging tegen de G8 in Schotland. Die betoging begin juli had een gemengd karakter, maar het was de grootste betoging in de Schotse geschiedenis met 250.000 deelnemers. Zelfs het establishment probeerde zich te profileren op deze betoging en werden daarbij bijgestaan door figuren als Bob Geldof en Bono. Het was alvast belangrijk dat wij sterk zijn tussengekomen in deze betoging met een socialistische programma.
