Toespraak van Rogelio M. Díaz Moreno van Observatorio Critico op een internationale bijeenkomst van het CWI
In december was er een bijeenkomst van het Internationaal Uitvoerend Bureau van het Comittee for a Workers’ International, de internationale organisatie waar LSP de Belgische afdeling van is. Voor het eerst was er een Cubaanse vertegenwoordiger aanwezig, een waarnemer van de groepering Observatorio Critico. We publiceren de interventie die hij maakte over de situatie in Cuba.
Verworvenheden van de revolutie
“Zoals algemeen geweten, is het moeilijk om de complexe en interessante realiteit in Cuba uit te leggen. Het einde van het zogenaamde ‘socialistische kamp’ heeft het land meer dan 80% van haar afzetmarkt en de Sovjetsubsidies gekost. Daarbovenop nam de imperialistische agressie van de Amerikaanse regering toe, werd de economische blokkade opgevoerd net als de financiering van rechtse oppositiegroepen die miljoenen dollars kregen. Activiteiten van groepen die voorstander zijn van terreurdaden in mijn land worden nog steeds probleemloos toegelaten in de VS. De imperialistische interventies van de VS zijn en blijven een belangrijke factor. Het voedt ook de reactionaire en conservatieve tendens van de huidige Cubaanse regering die het als excuus gebruikt om linkse krachten en socialisten die onafhankelijk van de bureaucratie staan aan te pakken.
“Toen de revolutie overwon, kwamen de overwinnende krachten samen in een eengemaakte partij op basis van bewegingen die de strijd hadden geleid. In essentie waren dat bewegingen over de klassen heen zoals de Beweging van 26 juli en het Revolutionair Directoir alsook de Communistische Partij die een stalinistisch karakter had en ten slotte de beslissende steun van de boeren.
“Het aanvankelijke programma van deze partij was niet socialistisch, maar wel progressief vanuit burgerlijk nationalistisch oogpunt. De landbouwhervorming was het belangrijkste element. Maar de klassenstrijd die losbarstte, heeft destijds geleid tot een radicalisering en polarisering van het beleid. De landbouwhervorming, de nationalisatie van bedrijven, de alfabetiseringscampagne, de integratie van de bevolking in organen ter verdediging van de revolutie, de overgang naar een geplande economie door de markteconomie aan de kant te schuiven en de forse sociale investeringen lieten de omvorming van de staat toe, zelfs indien het aan controle en arbeidersdemocratie ontbrak. De steun vanuit de Sovjetunie liet toe om een einde te maken aan de enorme armoede die voorheen bestond. Er ontstond een samenleving met een grotere menselijke ontwikkeling. Maar 30 jaar later, toen de Muur van Berlijn viel, stond het socialisme in Cuba voor haar grootste uitdaging ooit.
Na de val van de Berlijnse Muur
“In de jaren na de val van de Muur kon de regering trots blijven wijzen op een enorme mobilisatiecapaciteit voor betogingen om de regering te ondersteunen. Maar er werd wel steeds meer druk gezet op de betogers en er was corruptie onder de organisatoren.
“We kunnen ook niet ontkennen dat de afgelopen twintig jaar bijna een half miljoen Cubanen het land verlaten hebben. Na decennia van beleid zonder controle erop en zonder democratische maatregelen om deel te nemen aan de nationale beslissingen, is er bovendien een bijzonder grote kloof tussen de leiding en de gewone werkenden. Het diskrediet van de sovjetideologie heeft een groot vacuüm gecreëerd, waar al snel op werd ingespeeld door de filosofie die gesymboliseerd werd door de stad Miami.
“Deze filosofie is gebaseerd op het feit dat welvaart wordt gelijkgesteld met consumptie en persoonlijk en sociaal prestige wordt herleid tot de mogelijkheid om een hoge levensstandaard te laten zien. Dat leidt bij velen tot een grote frustratie met ook een toename van misdaad om in de behoeften te voorzien. Dit alles werd ook gevoed door een corrupte bureaucratische elite die openlijk deze levenswijze aannam, ook al staat deze mijlenver van de sobere socialistische opstelling waar zeker de figuur van Ernesto Che Guevara voor bekend stond.
“Het economische beleid van de regering heeft die consumptiementaliteit enkel nog versterkt, onder meer in de wanhopige pogingen om meer buitenlands geld aan te trekken. De belangrijkste sociale maatregelen zijn echter wel gebleven met onder meer werkzekerheid, het behoud van het onderwijs, de gezondheidszorg en de algemene sociale zekerheid. Dat heeft het regime toegelaten om de macht te behouden, zelfs indien de Cubanen heel wat tekorten kenden op vlak van voedingsproducten maar ook industriële producten en tevens regelmatig geconfronteerd werden met stroomonderbrekingen.
Chinese model?
“We zien vandaag de geleidelijke maar tegelijk beslissende ontwikkeling naar een overgang die aan het Chinese model doet denken: een economisch marktsysteem onder de strikte controle van een bureaucratische en autoritaire politieke kracht. We zijn nog niet zo ver, maar de openingen voor het kleine nationale kapitalisme en voor het grote internationale kapitaal zijn vandaag wel aanwezig. Bovendien wordt bespaard op sociale maatregelen en op de rechten van arbeiders. Dat maakt dat we zo’n ontwikkeling als in China wel verwachten.
“Toen aangekondigd werd dat Cuba bijna een miljoen werkenden zou afdanken, zorgde dat aanvankelijk voor geen enkel verzet van de leiding van de CTC, de Cubaanse vakbondsfederatie. Maar aan de basis was er wel een grote woede. Zonder bewuste organisatie bleef het ongenoegen doorgaans tot het individuele niveau beperkt, zelfs indien het om heel veel individuen ging. Het was overigens de enorme woede die de regering ertoe aanzette om toegevingen te doen en het ritme van de aanval te herzien.
Nieuwe arbeidswet
“De ongelijkheden en het ongenoegen nemen toe, net zoals individualistische tendensen en vervreemding. De nieuwste etappe in dit proces kwam er met een nieuw voorstel van Arbeidswet waarbij een aantal ‘achterhaalde’ principes uit de oude wet werden aangepast. Het gaat onder meer om het recht en de plicht van iedere burger om een job uit te oefenen. Er komt dus een einde aan de werkzekerheid, ontslag wordt gemakkelijker als gewoon beloofd wordt om een alternatief te zoeken voor de afgedankte werknemer. De vakbond behoudt wel het recht om in bepaalde gevallen een standpunt naar voor te brengen bij afdankingen.
“Dat is de situatie in de publieke sector. In de private sector krijgt de nieuwe opkomende klasse van kapitalisten enorme mogelijkheden om het personeel uit te buiten. Er is geen efficiënte bescherming van werkenden, zelfs niet op het vlak van de basisrechten zoals arbeidsuren, minimumloon, vakantie, ouderschapsrechten, collectieve onderhandelingen, verdediging tegen discriminatie op basis van ras, geslacht of seksuele geaardheid. [Enkele dagen later werd het ontwerp van arbeidswet aangepast waarbij in theorie beperkte verdedigingsmogelijkheden werden gecreëerd, maar het valt nog af te wachten wat daarvan in huis zal komen, noot van de vertaler.]
Internationale solidariteit
“We moeten alle kansen grijpen om de bureaucratie die zich opwerpt als de ware verdedigers van het socialisme en de nationale soevereiniteit te ontmaskeren. De bureaucratie doet dit immers terwijl het tegelijk ons land stukje bij beetje uitverkoopt aan lokale en internationale kapitalisten. We moeten er alle inwoners van Cuba aan blijven herinneren dat ze zelf het recht hebben om op te komen voor een verbetering van het eigen leven. We moeten de uitoefening van dat recht aanleren, nu is het immers in handen van een elite uit het verleden.
“Het is in dat kader dat we aan deze bijeenkomst van het Committee for a Workers’ International deelnemen en onze moed en hoop versterken. We zien hier de kracht van de solidariteit tussen socialisten uit de hele wereld.
“We zijn dan ook heel dankbaar voor de steun aan onze strijd voor de emancipatie van iedereen op sociaal vlak, tegen de dominantie van diegenen die overgaan tot de onderdrukking en uitbuiting van diegenen die werken, een andere huidskleur hebben of een seksuele geaardheid die niet door de meerderheid wordt gedeeld. We zijn ook dankbaar voor de steun aan de strijd tegen iedere onrechtvaardigheid die in ons land bestaat en waartegen we de strijd nooit zullen opgeven.
“In naam van Observatorio Critico wil ik jullie nogmaals bedanken.”
