Artikel uit de februari-editie van ‘De Linkse Socialist’
Eind december verscheen in De Standaard een opiniestuk door Mathias V. van de campagne TegenGAS. Daarin haalde hij uit naar de willekeur van de GAS-boetes en pleitte hij voor een sociaal alternatief om overlast effectief te bestrijden. Barones Mia Doornaert zat met het stuk in haar maag en produceerde begin januari een antwoord in een column in De Standaard. We zetten de argumenten op een rij en dienen iron lady Doornaert van antwoord.
Mathias versus Mia
Barones Mia Doornaert is 68 jaar oud en werkte 38 jaar bij De Standaard. Van juli tot eind november 2009 werkte ze op het kabinet van minister Yves Leterme. Als conservatief boegbeeld was ze gecharmeerd door Margaret Thatcher, maar ook door pakweg Sarkozy. Doornaert steunde de oorlog in Afghanistan omdat er nu eenmaal ‘botsende culturen’ zijn.Willekeur & repressie
Mathias: “De geest van de wet is dat iedere gemeente zelf beslist. Recht en onrecht worden daarmee gedefinieerd door de spirit van de lokale burgemeester en zijn GAS-sheriffs. Bart De Wever illustreerde dat nogmaals door te melden dat de GAS-boete van 50 euro voor een verstandelijk gehandicapte man die dwarsfluit had durven spelen, geseponeerd zal worden. In de arena van het GAS-spektakel is het pollice verso, de gedraaide duim van de burgemeester, die over het lot van de verGASten beslist.”
Mia: “Als vrijheid degenereert tot gebrek aan verantwoordelijkheidszin, dan krijgen we helemaal geen ‘neoliberale maatschappij’, maar leven we onder besturen die steeds meer van ons belastinggeld uitgeven aan het opruimen van de schade van dat asociaal gedrag, en die zich steeds meer met ons persoonlijk leven (moeten) bemoeien. Want dat is nu de sfeer. Ik hoef de straten niet schoon te houden, ik mag luidruchtig en agressief en stomdronken zijn, ik mag klappen uitdelen en de boel kort en klein slaan, ‘de maatschappij’ moet het maar zien op te lossen. (…) Sommige GAS-boetes klinken absurd, inderdaad. Maar ze waren er nooit gekomen als burgerzin geen vies woord was geworden. De beste remedie ertegen? Herstel opvoeding in eer, het is hoog tijd.”
ONZE MENING: Het argument dat overlast niet onbestraft mag blijven, is het vaakst voorkomende bij diegenen de GAS-boetes verdedigen. De argumentatie luidt dat er nu eenmaal iets moet gedaan worden als het aan burgerzin ontbreekt. Dat biedt op zich echter geen antwoord op de kritiek dat de huidige regeling totaal willekeurig is met lokale sheriffs die bepalen wat overlast is en wat niet. Of lokale reglementen die bepalen hoe groot confetti moet zijn, wanneer spelende kinderen overlast bezorgen,… De ‘absurde voorbeelden’ zijn geen uitspattingen van de bestaande regelgeving, ze zijn er integraal onderdeel van. De burgemeester bepaalt wat overlast is, stuurt zijn ambtenaren op ons af om het vast te stellen en laat zijn diensten de sancties en het eventueel beroep ertegen beoordelen. Als zelfs de hoogste magistraten in dit land, functies die doorgaans niet door linkse rakkers worden ingenomen, de willekeur aanklagen, wordt dat onder tafel geveegd. Is willekeur onderdeel van de burgerzin die mevrouw Doornaert wil bijbrengen?
‘Wildplassen beboeten is goedkoper dan degelijk publiek sanitair uitbouwen’
Mathias: “De grond van de eensgezindheid zit hem in de achterliggende neoliberale mantra waarbij ieder maatschappelijk probleem tot het niveau van het individu gereduceerd wordt, want there’s no such thing as society. De luie werkloze hangjongeren kunnen we beboeten, de jongerenwerkloosheid echter niet. Over de gigantische sociale ongelijkheid in het Belgisch onderwijs valt moeilijk te bemiddelen, dan maar de minderjarige spijbelende boefjes aanpakken. Men kan wel beweren dat de gemeente voorlopig geen geld verdient aan GAS, maar wildplassen beboeten is goedkoper dan degelijk publiek sanitair uitbouwen.”
Mia: “Natuurlijk is publiek sanitair nodig, maar wildplassen heeft meestal daar niet mee te maken, maar met totaal gebrek aan respect voor de omgeving. Net zo zie je soms mensen roekeloos een straat oversteken omdat ze het vertikken honderd meter verder tot een verkeerslicht of een zebrapad te gaan. De woordvoerder van de TegenGas-campagne zit er dan ook behoorlijk naast met zijn afgezaagde mantra dat het allemaal de schuld is van de ‘neoliberale’ maatschappij. Het verschijnsel van de GAS-boetes is juist een reactie tegen hyperliberalisme. Of beter gezegd, tegen een hyperindividualisme dat al te lang als progressief gold. Het interdit d’interdire, het moi d’abord van de meidagen van ’68 is inderdaad veel te ver doorgeslagen.”
ONZE MENING: De realiteit van de GAS-waanzin doet ons niet aan 1968 denken, maar eerder aan 1984. Het doet de Orwelliaanse Big Brother uit het boek ‘1984’ stilaan naar de categorie ‘non-fictie’ opschuiven. Het neoliberale beleid heeft de afgelopen decennia geleid tot een grote kloof tussen arm en rijk, het heeft de openbare dienstverlening steeds verder met de grond gelijk gemaakt. Het aantal publieke vuilnisbakken werd drastisch herleid om ons dure zakken te laten kopen om de private afvalophaling economisch interessanter te maken. Zelfs publieke ruimte wordt steeds meer geprivatiseerd. In een samenleving met zoveel sociale problemen – van een ‘verloren generatie’ tot tekorten op alle vlakken – is het niet verwonderlijk dat er overlast is. Volgens het Wereld Economisch Forum, evenmin een groepje linkse rakkers, is de groeiende inkomensongelijkheid de belangrijkste bedreiging voor de ‘sociale stabiliteit’ in de wereld. Maar dan komt mevrouw Doornaert ons zeggen dat het eigenlijk allemaal een probleem van mentaliteit en opvoeding is?
Opvoeding in eer herstellen?
Om de maatschappijkritiek van Mathias te weerleggen, stelt Mia Doornaert dat het probleem eigenlijk bij de opvoeding ligt. “Het recht van kinderen en jongeren lijkt er nu vooral in te bestaan lastposten te zijn. Ik moest de jongste tijd een paar uitvaartdiensten bijwonen, zowel kerkelijke als vrijzinnige. In beide gevallen had ik de indruk dat alle kinderen er aan ADHD leden. Ze zaten geen minuut stil, babbelden, liepen rond, verstoorden de sfeer zonder dat ouders bereid of in staat leken ze even tot de orde te roepen. Ik was zelf geen kind dat graag stil zat, maar er was een tijd waarin we toch leerden dat dit in bepaalde omstandigheden moest. (…) We leerden ook dat je geen papier en lege blikjes op straat gooit, dat je niet zo maar overal kan plassen, dat je andere mensen niet lastig valt, dat je niet scheldt, dat je niet pakt wat niet van jou is, kortom, we werden opgevoed tot burgerzin.”
Misschien laat het geheugen van barones Doornaert haar wat in de steek, maar hoeveel werd er vroeger niet op straat gevochten? Hoe luid werd er niet gezongen in door rook gevulde cafés? In welke mate werd wildplassen toen nog als de normaalste zaak ter wereld gezien? Wat zouden de ‘normen en waarden’ van pakweg de vroege jaren 1960 vandaag in de veel dichter bevolkte steden betekenen? Het afgezaagde mantra van ‘vroeger was alles beter’ stemt niet overeen met de realiteit van hoe het er vroeger aan toeging.
Met opvoeding hebben wij geen probleem. Integendeel, waar de gevestigde politici al jarenlang besparen op onderwijs pleiten wij net voor het drastisch opvoeren van de publieke financiering zodat ook meer individuele begeleiding mogelijk is. We pleiten voor het socialiseren van een reeks huishoudelijke taken en het verlagen van de werkdruk door een arbeidsduurvermindering zodat ouders meer tijd met hun kinderen kunnen doorbrengen. We willen meer middelen voor publieke kinderopvang en ontspanningsmogelijkheden voor jongeren. Opvallend genoeg zien net de luidste conservatieve pleitbezorgers van normen, waarden en opvoeding geen graten in drastische besparingen op alle sociale verworvenheden. De gevolgen van dat besparingsbeleid schuiven ze vervolgens af op onze ‘mentaliteit’ of ‘opvoeding’. Individuele ouders zijn, als we Doornaert mogen geloven, collectief aan het falen om hun kinderen degelijk op te voeden.
De belerende toon van Doornaert over het gebrek aan opvoeding – nochtans het werk van de generatie die door Doornaert en co is opgevoed – doet wat denken aan de kolonialen die destijds beweerden dat ze de bevolking van landen als Congo zouden opvoeden tot brave katholieken met de burgerzin waarover ze zelf uiteraard in grote mate beschikten. En wellicht waren de oorlogen in Irak en Afghanistan, waar Doornaert zo’n voorstander van was, er ook op gericht om die mensen wat opvoeding bij te brengen?
De pogingen om te ontkennen dat overlast verbonden is met de samenleving falen. Wie niet wil zien waar overlast vandaan komt, biedt geen oplossingen en komt dan maar tot een steunbetuiging aan totale willekeur. Is dat de opvoeding die we de toekomstige generaties willen meegeven?
Meer over het verzet tegen de GAS-boetes: http://www.tegengas.be
