“Er zijn misschien wel menselijke meesters, zoals er zeker onmenselijke zijn. Er zijn misschien wel goedgeklede, goed gevoede en gelukkige slaven, zoals er zeker ook half bedekte, half uitgehongerde en miserabele slaven zijn. Maar de instelling die zoiets verkeerd en onmenselijk tolereert als wat ik heb gezien, is wreed, onrechtvaardig en barbaars.” Dat is hoe Solomon Northup de slavernij omschreef in zijn autobiografische boek ’12 Years a Slave’. Het vormt de basis voor de nieuwe film van Steve McQueen waarin de barbarij duidelijk aan bod komt.
Solomon, een vrije zwarte man die met zijn vrouw en kinderen een Victoriaanse levensstijl aannam in Saratoga, New York, was een bekende violist en timmerman van beroep.
In de film wordt Solomon schitterend gespeeld door Chiwetel Ejiofor. We zien hem gedrogeerd en wakker worden terwijl hij met boeien is vastgemaakt en naar Louisiana wordt overgebracht voor een slavenverkoop. De tocht door de hel van Solomon Northup duurt van 1841 tot hij in 1853 werd gered.
McQueen brengt een duidelijk beeld van de slavernij, met inbegrip van de Bijbelse rechtvaardigingen van slavernij die werden gebruikt. Hij toont echter ook de kracht van de menselijke geest.
Maar het blijft een mainstream Hollywood-film met Bradd Pitt als producer. McQueen is echter wel een erg getalenteerde verhalenverteller en artiest.
Verschillende beelden van de natuur in het zuiden en de uitgebreide close-up profielen vestigen de aandacht van het publiek op het onderwerp van de film: de wanhoop en een individuele strijd.
Er kwam kritiek op de film omdat het een orgie van geweld toont. Er zijn zes scenes met zweepslagen en verkrachtingen. Die zijn nodig om het volledige verhaal te brengen. McQueen blijft dicht bij de tekst van Solomon’s autobiografie.
Beperkingen
Er is een indrukwekkende acteerprestatie van Lupita Nyong’o als Patsy, die het slachtoffer werd van de lusten van ‘slavenbreker’ Edwin Epps, sinister in beeld gezet door Michael Fassbender.
Epp’s vrouw ziet hoe haar man met Patsy omgaat en doet er alles aan om haar te vernietigen. Maar de film beperkt zich grotendeels tot het verhaal van Solomon, het verhaal van de vrouwen wordt niet uitgebreid gebracht.
McQueen vertelde aan Voice magazine: “Wij [zwarte mensen] moeten ons verleden erkennen op dezelfde wijze als andere etnische groepen zoals de Joden dat doen.” “Zij geloven in het gezegde ‘nooit vergeten’ als het over de Holocaust gaat, ik denk dat wij hetzelfde moeten doen als het over slavernij gaat.”
“Het is belangrijk”. Hij legt uit dat “de grote aantallen zwarten in de gevangenissen, de vele problemen van geestelijke gezondheid in onze gemeenschap, het drugmisbruik, alleenstaande gezinnen – het zijn allemaal gevolgen van de slavernij en we moeten dat erkennen.”
Het kapitalisme en de blanke overheersing hebben geleid tot verschrikkelijke horror. We moeten dat bestuderen en de werkende bevolking, armen, kleurlingen en zeker Afro-Amerikanen moeten zich daarvan bewust zijn om deel te worden van een strijd tegen dit systeem van geweld, leugens en racisme. De film van Steve McQueen kan daar een bijdrage tot vormen.
Maar de bijdrage van de film is beperkt. Het is gebaseerd op het verhaal van één man in plaats van het ongelofelijke verhaal van de slavenrevolte te tonen, een verhaal dat de huidige generatie van jonge zwarten kan inspireren in hun verzet tegen racisme en onderdrukking.
Er zijn films die het verhaal van de slavernij en de opstand ertegen uitgebreider naar voor brengen, zo was er de onafhankelijk uitgebrachte klassieker Sankofa van Haile Gerima uit 1993. Er was het grootse en succesvolle ‘Daughters of the Dust’ van Julie Dash uit 1991, een film waarin de diversiteit van de Afro-Amerikaanse vrouwen aan bod kwam. Het boek ‘Black Jacobins’ van CLR James is eveneens een aanrader.
Maar de film ’12 Years a Slave’ en de heruitgave van de biografie van Solomon Northup kan wel tot discussie leiden van waaruit een groter begrip ontstaan van de oorsprong van het Amerikaanse kapitalisme en de wijze waarop het tegenstelling op basis van rassen en klassen vorm gaf in de westelijke hemisfeer.
