Met 51,4% waren de kiezers die niet kwamen opdagen de grote winnaar van de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Chili op 17 november. Het is een uitdrukking van de desinteresse van de kiezers in het huidige politieke systeem. Het overschaduwt de overwinning van Michelle Bachelet, de kandidaat van de officiële linkerzijde die het haalde.
De terugkeer van Bachelet
Bachelet slaagde er niet in om zoals gehoopt meteen in de eerste ronde verkozen te raken. Bovendien zijn haar 3.070.012 stemmen (46,67%) slechts goed voor 22,7% van de kiesgerechtigden. De kandidaat van de rechterzijde en van extreemrechts, Evelyn Matthei, haalde 1.645.271 stemmen (25,01%) of slechts 12,1% van de kiesgerechtigden. Dat is de traditionele basis voor de rechterzijde.
Het maakt meteen duidelijk dat rechts de vorige verkiezingen in 2010 enkel kon winnen op basis van de diepe afkeer van de bevolking tegenover de Concertación, de centrumlinkse alliantie die aan de macht was sinds begin jaren 1990 en nu is omgedoopt tot ‘Nieuwe Meerderheid’. De regering van de Concertación onder Bachelet botste op grote mobilisaties, onder meer vanwege de scholieren. De repressie tegen werkenden die in actie kwamen of tegen de inheemse Mapuchebevolking leidde tot verschillende doden. Deze ‘linkse’ regering aarzelde niet om de erg repressieve zogenaamde ‘antiterrorismewetten’ van onder de dictatuur van Pinochet opnieuw boven te halen.
De afstraffing van de Concertación in 2010 leek te leiden tot een ontbinding van de alliantie. Maar dit werd gekeerd door een imagocampagne van Bachelet en de steun van de Chileense Communistische Partij.
Potentieel voor radicaal-links
Links van de gevestigde partijen vormde de kandidatuur van Marcel Claude de beste uitdrukking van de hoop op een alternatief. Ondanks de jongerenbewegingen van de afgelopen jaren en de discussies onder het traditioneel linkse kiespubliek werd geen schokkend resultaat neergezet. Claude haalde 184.906 stemmen (2,81%).
De beweging ‘Todos a la Moneda’ (Allen naar het presidentieel paleis) toonde met honderden vrijwilligers nochtans een enorm potentieel. Deze beweging genoot de steun van de Chileense Humanistische Partij en verschillende andere linkse groeperingen waaronder Socialismo Revolucionario, onze Chileense zusterorganisatie.
Deze campagne kwam naar voor met het meest radicale linkse programma sinds de val van de dictatuur. Zo werd gepleit voor het samenroepen van een Grondwetgevende vergadering, de nationalisatie van de kopersector en de grondstoffen in het algemeen, het einde van het private pensioenstelsel, toegang tot onderwijs en gratis gezondheidszorg of nog voor de opbouw van een staat waarin rekening wordt gehouden met de verschillende nationaliteiten (zoals de inheemse bevolkingsgroepen). Dat is de basis waarop de campagne een steun vond onder jongeren die doorgaans niet stemmen. Er kwam ook steun van tientallen organisaties en er waren grote bijeenkomsten doorheen het hele land.
Mogelijkheden niet volledig benut
Het resultaat van Marcel Claude stemt niet overeen met het potentieel. Dat is ook deels toe te schrijven aan de verdeeldheid onder de antikapitalistische krachten in het land. Bovendien werd de campagne heel sterk gericht op de presidentsverkiezingen en niet zozeer op de campagnes voor de parlementsverkiezingen of de regionale raden. De electorale moeilijkheden van radicaal-links zijn niet alleen hieraan toe te schrijven. Er is ook een vertraging in het bewustzijn die mee versterkt wordt door het monopolie van de grote partijen in de gevestigde media.
Maar de comités die voor de campagne ‘Todos a la Moneda’ werden opgezet, vormden een kans om met militanten van diverse achtergronden samen te komen en een stap te zetten om de verdeeldheid te overkomen. Er was een voorstel om een Arbeidersfront op te zetten om ook na de verkiezingscampagne door te gaan. Dat is slechts een eerste stap in de eenmaking en de opbouw van een sterker klassenbewustzijn onder de werkenden en de jongeren, maar het is wel een belangrijke verwezenlijking van de campagne dat deze stap is gezet.
Ten slotte kan nog vermeld worden dat een deel van de studentenbeweging rond de Izquierda Autónoma Universitaria (Autonome Linkerzijde aan de Universiteiten) erin slaagde om een kandidaat in het parlement verkozen te krijgen. De afwezigheid van de meest dynamische jongeren, de afkeer tegenover het establishment, de enorme sociale ongelijkheid, de toenemende particuliere schulden en het stilvallen van de economische groei zullen de marge voor de nieuwe centrumlinkse regering beperken. De regering zal over weinig vertrouwen beschikken en kan snel op sterke sociale mobilisaties botsen. Dat biedt de komende jaren ongetwijfeld een enorme ruimte voor democratisch socialistische ideeën.
Onze kandidaten
Celso Calfullan van Socialismo Revolucionario was kandidaat voor de regionale raad van Santiago. Hij haalde 16.500 stemmen in het tweede kiesdistrict, een van de beste resultaten van de beweging ‘Todos a la Moneda’. Patricio Guzmán, eveneens lid van Socialismo Revolucionario, haalde 13.000 stemmen in de senaatsverkiezingen in Santiago Oriente.
