Tien jaar geleden werd het systeem van de dienstencheques in leven geroepen door Frank Vandenbroucke, toenmalig sp.a-minister van Werk. Het doel was 25.000 werknemers uit het zwarte circuit te halen. Intussen zijn er 180.000 werknemers en is de sector goed voor 4,3 procent van de totale Belgische tewerkstelling. Dit proces van “verwitting” van huishoudelijke diensten kan door de besparingstsunami opnieuw omgekeerd worden.
In januari 2013 werd de prijs per cheque verhoogd met 1 euro, vanaf nieuwjaar komt daar nog eens 50 cent bij, wat de prijs voor een cheque op 9 euro brengt. In juli werd het maximumbedrag voor fiscale aftrek gehalveerd. Niets van deze extra inkomsten gaat naar de dienstenchequebedrijven en al helemaal niet naar de werknemers.
Daarnaast is de regering aan een offensief begonnen om het aantal dienstenchequebedrijven en bijgevolg ook het aantal werknemers drastisch terug te dringen. Het huidige succes brengt immers een te hoog kostenplaatje met zich mee. Dat ligt niet aan de (gedeeltelijk) gesubsidieerde werknemers die door belastingen en sociale bijdragen in feite deels hun eigen loon financieren. Heel wat politieke partijen, opiniemakers, professoren, enzovoort bekijken de dienstencheques vooral vanuit een budgettair oogpunt. Wij steunen de vakbonden die voluit gaan voor het verdedigen van de dienstencheques vanuit het perspectief van de werknemers.
Het is trouwens ook de werkgevers niet ontgaan dat de regering het aantal werknemers wil terugdringen naar de oorspronkelijke doelstelling. Verschillende dienstenchequebedrijven hebben zich verenigd in een nieuwe federatie: Unitis. Nathalie Garcia-Hamtiaux, voorzitster van Unitis, verklaarde: “We vertegenwoordigen alle actoren uit de sector. Nu we elkaar gevonden hebben, kunnen we eensgezind de strijd aangaan. Als er niet dringend iets verandert, dan doet binnen de twee jaar het grootste deel van onze bedrijven de boeken dicht en hebben we er 130.000 werklozen bij.”
De vakbonden van hun kant vinden het tijd dat er na tien jaar eindelijk iets gedaan wordt aan de slechte loon- en arbeidsvoorwaarden die schering en inslag zijn in de sector. Een verhoging van de brutolonen en een systeem van sectorale anciënniteit moeten de koopkracht verhogen. Het systeem van verplaatsingen moet eenvoudiger, de kostendekkende vergoedingen realistischer en de verplaatsingstijd voor het indienen van de cheques moet gezien worden als arbeidstijd. Daarnaast dient er onderhandeld te worden over de werklast van 45-plussers en betere garanties voor zwangere werkneemsters.
Vanaf de invoering ervan stond LSP kritisch tegenover het systeem van dienstencheques. Een op zich progressief gegeven, het creëren van diensten die voor werkende ouders, en dan vooral moeders, de huishoudelijke arbeid verlichten, wordt vaak overschaduwd door de slechtst mogelijke contracten, werkomstandigheden en lonen die er op de arbeidsmarkt te vinden zijn. Privé-bedrijven creëren dit soort jobs enkel als er winst op te maken valt, wat in die sector nagenoeg onmogelijk is zonder de combinatie van lage lonen, slechte werkomstandigheden en hoge loonsubsidies. Maar deze jobs zijn wel nodig, zowel voor de (grotendeels) vrouwen die erin tewerkgesteld zijn als voor de werkende gezinnen die er gebruik van maken. Eerder dan beperkt te zijn voor de gezinnen die dergelijke diensten kunnen betalen, zou het bovendien een recht moeten zijn voor alle gezinnen die er nood aan hebben. Het creëren van stabiele diensten die betaalbaar zijn en toch degelijke werkomstandigheden en lonen bieden, is echter enkel mogelijk door de omvorming van de sector tot een openbare dienst met vaste statutaire tewerkstelling en degelijke loon- en arbeidsvoorwaarden.
Openbare diensten in de vorm van was- en strijkateliers, uitbreiding van thuiskuisdiensten met voldoende aanbod voor alle gezinnen die daar nood aan hebben, aanbod van verse en kwaliteitsvolle maaltijden in de werkplaatsen, scholen en wijken, crèches en andere onthaalstructuren voor kinderen van alle leeftijden, voor zieken, zorgbehoevende bejaarden en mensen met een handicap,… zijn maatregelen die het leven van brede lagen van vrouwen, en met uitbreiding de gezinnen, een flink stuk zouden verlichten. Om deze op een stabiele wijze te kunnen aanbieden aan allen die het nodig hebben, zal een strijd voor de nodige middelen moeten worden gevoerd vanuit het begrip dat de privé-sector dit enkel zal doen op de kap van de gebruikers door hoge prijzen en/of op de kap van de werknemers door lage lonen.
