Zowat 800.000 federale ambtenaren zijn tijdelijk werkloos in de VS, ze zijn naar huis gestuurd zonder lonen. Hun gezinnen moeten het zonder inkomen zien rond te krijgen, maar aan de 174.000 dollar jaarinkomen van elk parlementslid wordt niet geraakt met de federale shutdown die de VS treft sinds 1 oktober. De Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden (de Kamer) blokkeert alle pogingen van president Obama om de begroting erdoor te krijgen.
Enerzijds is dit een poging om Obama’s erg beperkte en voor de zakenwereld interessante hervorming van de gezondheidszorg te stoppen. Maar anderzijds wordt de Amerikaanse heersende klasse geconfronteerd met een politiek systeem dat niet meer functioneert en een Republikeinse partij op drift. Dat is op zich geen nieuw fenomeen, maar het werd versterkt door de kapitalistische crisis.
Het meest hardnekkige deel van de heersende klasse verdedigde de rechtse populistische Tea Party, een beweging binnen de Republikeinen. Dat is sinds 2010 steeds minder het geval, maar er is ondertussen een monster gecreëerd dat aan hun controle ontsnapt. Het maakt alleszins dat de Republikeinen niet de beste kracht zijn om de belangen van de heersende klasse in de VS te verdedigen.
Crisis
Volgens Goldman Sachs zou een shutdown van drie weken 0,9% van het BBP kosten. Wall Street is echter nog meer bezorgd om de mogelijkheid dat de VS het ‘schuldenplafond’ al rond 17 oktober zou bereiken.
Zonder nieuwe wetgeving in het Congress, kan de regering geen extra geld lenen en zou de VS haar schuldverplichtingen niet kunnen nakomen en dus technisch failliet zijn – voor het eerst in de geschiedenis van het land. Dat zou rampzalig zijn voor de armsten die zouden gevraagd worden om voor deze crisis te betalen.
Maar wie is verantwoordelijk voor het snel groeiende federale begrotingstekort? Er gingen triljoenen dollars naar de reddingsoperaties en voor de kwantitatieve maatregelen die sinds 2008 werden genomen om het VS-kapitalisme overeind te houden.
Dat komt bovenop enorme belastingvoordelen voor de superrijken en de grote bedrijven en daarnaast de escalerende kosten voor de oorlogen die niet gewonnen kunnen worden.
Om deze diepere problemen uit de weg te gaan, zijn de meer ‘gematigde’ delen van de Republikeinen in het Congress bereid om tot een akkoord met de Democraten te komen en wordt actief gezocht naar een compromis. Maar dat zou wel eens kunnen wijzen tot erg diepe verdeeldheid binnen de ‘Grand Old Party’ (de Republikeinen) wat tot verdere fragmentatie kan leiden.
De stelling die de Democraten proberen verkocht te krijgen, is dat we een herhaling zien van de crisis van 1995/96. Toen was er een zwakke regering onder Clinton die botste met het Congress en een shutdown van 21 dagen uitzat om vervolgens versterkt naar voor te komen omdat iedereen de schuld bij de Republikeinen legde.
Er zijn elementen van dat perspectief aanwezig in de peilingen, zo ging de populariteit van Obama er lichtjes op vooruit (ook al blijft die populariteit beperkt).
Misschien zal er wel niet zozeer een vergelijking gemaakt worden met 1995/96 maar met de zomer van 2011 toen een patstelling tussen Democraten en Republikeinen ertoe leidde dat er automatische besparingen werden doorgevoerd om elkaar tot toegevingen te dwingen.
Occupybeweging
Na de opstanden van de massa’s in Noord-Afrika en het Midden-Oosten en de massale bewegingen in Spanje en Griekenland, was er ook in de VS massaal protest tegen de grote reddingsoperaties van de grote bedrijven. Dat was de basis voor de antikapitalistische Occupybeweging.
De woede is er nog altijd. Peilingen wijzen op een toenemende frustratie tegenover het parlement, de steun voor het Congress is tot 10% afgenomen. Het volledige politieke systeem ligt onder vuur. Zelfs enkele van de meeste enthousiaste kiezers van Obama stellen zich na het schandaal rond de NSA en de oorlogstaal omtrent Syrië vragen over de mogelijkheid van Obama om echt tegen de Republikeinen in te gaan.
De economische situatie heeft het Obama niet gemakkelijker gemaakt. Er was een zwak herstel, maar alleen voor de rijken. De rijkste 1% zag zijn reële inkomen met 31% toenemen tussen 2009 en 2012, terwijl de armste 40% er 6% op achteruit ging (Paul Krugman in de New York Times van 23 september).
Er is een potentieel voor een nieuwe grote beweging zoals Occupy, maar dan wellicht meer rond concrete sociale en economische thema’s en eisen. Migrantengroepen mobiliseren tegen het antimigrantenbeleid, fastfoodwerkers staan recht om een drastische loonsverhoging te eisen met hun roep naar een uurloon van 15 dollar en vakbondsrechten. Ongeorganiseerde arbeiders in bedrijven als Walmart, een bedrijf dat bekend staat voor een antisyndicaal beleid, beginnen de strijd te organiseren.
De strijd tegen de uithuiszettingen en voor betaalbare woningen hebben geleid tot nieuwe acties. Zo besliste de groene burgemeester van Richmond, California, om over te gaan tot onteigeningen van woningen waarbij investeerders worden uitgekocht ten voordele van huiseigenaars die gebukt gaan onder een eigen vermogen dat lager is dan hun hypotheek.
Occupy Homes in Minneapolis en elders biedt voorbeelden van campagnes van onderuit waarbij uithuiszettingen worden gestopt.
Om strijd op de werkvloer en sociale bewegingen te veralgemenen, is er een antwoord nodig op de weinig strijdbare vakbondsleiders en de zwaktes van de arbeidersorganisaties. Maar als de Amerikaanse arbeidersklasse haar stem vindt, zal de hele wereld het horen.
Voor een politiek alternatief
De shutdown maakt duidelijk dat het politieke systeem niet werkt. Wall Street beschikt over twee partijen: de Democraten en de Republikeinen. De gewone werkenden daarentegen hebben geen enkele partij. Socialist Alternative is voor een nieuwe massapartij die de belangen van de werkenden, armen en onderdrukte minderheden verdedigt op een socialistisch programma. Socialist Alternative heeft een aantal kandidaten in de komende verkiezingen.
Op vlak van middelen kan Kshama Sawant in Seattle niet tippen aan de campagne van de uittredende verkozene Richard Conlin. Die haalde al 200.000 dollar op om zijn zetel te verdedigen. De campagne van Socialist Alternative haalde een kwart daarvan op, wat op zich al indrukwekkend is voor een campagne die ingaat tegen de belangen van de grote bedrijven. Ons gebrek aan geld wordt overigens gecompenseerd door ideeën die ingang vinden onder een groeiende laag van de werkenden en jongeren.
De slogan van “15 dollar per uur en een vakbond” kenmerkt de campagne. Met een openlijk socialistische campagne haalde Kshama in november 2012 29% van de stemmen tegen regionaal parlementslid Frank Chopp. Met 44.000 stemmen in de eerste ronde van de verkiezingen werd ze tweede na de uittredende verkozene Conlin. De campagne maakte daarmee duidelijk dat het resultaat van november 2012 niet eenmalig was. Op 5 november zullen nog meer kiezers voor een strijdbare socialistische kandidaat kiezen.
In Minneapolis komt Socialist Alternative op met Ty Moore, een kandidaat met een sterke reputatie in zij buurt. Hij neemt het op tegen vijf andere kandidaten die allen de steun van de Democratische Partij zochten. Zonder mediabelangstelling en met een verwarrende burgemeestersverkiezing, moet de campagne van Ty voor betaalbare huisvesting, een minimumloon van 15 dollar en tegen de cadeaus aan de grote bedrijven het hebben van een campagne van onderuit. Socialist Alternative trekt met de steun van de vakbond SEIU (een van de grotere vakbonden in de VS) deur aan deur. Er is ook steun vanuit de Spaanstalige gemeenschap en van activisten met diverse achtergronden.
De campagne is niet gemakkelijk, maar er is een potentieel om te winnen.
Bij de verkiezingen volgend jaar zullen er meer onafhankelijke kandidaten zijn die niet alleen tegen de Republikeinen ingaan, maar ook tegen de Democraten en het tweepartijenstelsel. De Democratische Partij kan ook splitsingen ondergaan en het is niet uitgesloten dat linkse populistische krachten opstaan.
In deze nieuwe golf van oppositie wil Socialist Alternative een actieve rol spelen. Dat kan door de arbeidersbeweging bij te staan in de opbouw van een eigen politiek verlengstuk en door het in de strijd tegen het kapitalisme te bewapenen met een socialistisch programma.
