De chaotische kapitalistische productiewijze ligt aan de basis van een ongelijke verdeling van rijkdom en overproductie. Het leidt tot crisissen op alle vlakken: een diepe economische crisis die miljoenen mensen de miserie instuurt, een sociale crisis waarbij mensen vervreemden van elkaar en zichzelf, een ecologische crisis die basisbehoeften als water, voedsel en een gezonde leefomgeving bedreigt. De basis hiervan ligt in hoe het kapitalisme functioneert.
Dit systeem bedreigt onze leefomgeving omdat kapitalisten enkel kijken naar de onmiddellijke winsten die steeds groter moeten zijn. Maatschappelijke of ecologische noden zijn niet van tel, enkel de winsten tellen. Er wordt liefst zo goedkoop mogelijk geproduceerd om vervolgens producten van beperkte kwaliteit zo duur mogelijk te verkopen. Lage lonen, afdankingen, verminderde veiligheid op de werkvloer, goedkope afvallozing, schadelijke maar goedkope productieprocessen,… worden met de mantra van de ‘winstmaximalisatie’ en de ‘concurrentiekracht’ toegedekt. Als gewone productie de winsten niet op peil houdt, wordt niet geaarzeld om te gokken in de casino’s van de wereldwijde financiële markten. De winsten dienen uiteraard niet voor de gemeenschap maar spijzen de belastingparadijzen en dienen voor de megafortuinen van de kleine laag superrijken.
De productiewijze leidt tot een steeds verdere uitputting van grondstoffen (bodem, water,… inbegrepen), een steeds groter wordende afvalberg die niet verwerkt wordt (wegens te duur) en een enorme verspilling van grondstoffen en energie, zoals de waanzinnige logistieke operaties. In plaats van de oorzaken van de ecologische problemen aan te pakken, wordt de verantwoordelijkheid doorgeschoven naar de gewone ‘man in de straat’. Het is de schuld van wie geen biogroentjes koopt, appels in een plastic zakje doet of geen waterbesparend toilet heeft. Meteen wordt een ideale rechtvaardiging gevonden voor allerhande ecotaksen en moralistische argumenten. Uiteraard beter een duurzaam zakje voor de appels, dat spreekt voor zich, maar niemand vraagt zich intussen af waarom niet al onze groenten duurzaam gekweekt zijn en niet alle toiletten waterbesparend worden gemaakt.
Een socialistisch antwoord
Socialisten worden vaak verweten dat ze de productiewijze wel willen aanpakken, maar dat er toch meer nodig is. Dat we ook de bevolking moeten heropvoeden. Verander de wereld, begin bij jezelf. Wij denken dat consumptie niet los kan gezien worden van de kapitalistische productiewijze waarbij grote winsten worden geboekt door ons minderwaardige producten en zelfs gewoon afval te verkopen. Om ons te stimuleren, worden we bovendien dagelijks gebombardeerd met allerhande vormen van reclame.
We zijn het eens met de Franse Parti de Gauche van Jean-Luc Mélenchon die in zijn ‘Manifeste pour l’écosocialisme’ (ecosocialistisch manifest) stelt dat socialisme alle mogelijkheden heeft om tot een werkelijke “duurzame ontwikkeling” van de mens te komen. Daarmee wordt gedoeld op een ontwikkeling die de volgende generaties niet belemmert in hun ontwikkeling.
Het verwijt dat socialisme uitgaat van een ‘productivistische logica’ met de illusie van de oneindigheid van grondstoffen is niet terecht. De Parti de Gauche lijkt dat nochtans te impliceren als het stelt dat het opkomt voor ecosocialisme waarbij het socialisme zich ontdoet van de productivistische logica en de ecologie in een antikapitalistisch kader wordt gesteld. Socialisme betekent de productie afstemmen op de maatschappelijke noden door ze democratisch te plannen. Onder maatschappelijke noden verstaan we uiteraard ook het overleven van de mensheid en dus moet het noodzakelijkerwijze om een groene planning gaan.
Alleen al door bestaande ideeën en mogelijkheden optimaal te benutten (denk maar aan passiefhuizen, stadsverwarming, recyclagetechnieken, hernieuwbare energie,…), zijn grote stappen vooruit mogelijk. Vandaag zijn deze ideeën enkel beschikbaar voor een kleine en rijke elite, onder het socialisme kan dit op een grote schaal en duurzaam worden toegepast.
Een democratische planning zou een einde maken aan de verspilling en vervuilende chaos van het kapitalisme. Er zou ook geïnvesteerd worden in onderzoek naar milieuvriendelijke alternatieven die vervolgens ontwikkeld kunnen worden. Een democratische planning is nodig om de noden en wensen van de bevolking te bepalen, maar ook om inspraak te kunnen geven aan wetenschappers en specialisten die vaak een goed zicht hebben op mogelijkheden die vandaag niet benut worden omdat ze niet onmiddellijk rendabel zijn of omdat er onvoldoende middelen voor dergelijk onderzoek worden uitgetrokken.
Hoe dit bereiken?
Wij vinden het positief dat de Parti de Gauche opkomt voor een democratische planning van de economie en de ecologische crisis uitdrukkelijk koppelt aan de noodzaak van een socialistisch antwoord. Voor ons heeft socialisme inherent een ecologisch karakter. De term ‘ecosocialisme’ lijkt te suggereren dat een onderscheid met ‘klassiek’ socialisme nodig is om dat ecologische element te benadrukken. De praktijken van de stalinistische dictaturen in het Oostblok zouden dat kunnen rechtvaardigen, maar het stalinisme was een karikatuur van socialisme met een bureaucratische dictatuur die iedere vorm van arbeidersdemocratie de kop indrukte.
De centrale vraag – en de grootste beperking van het programma van de Parti de Gauche – is hoe we tot een socialistisch alternatief kunnen komen. De partij van Mélenchon heeft het over een “burgerrevolutie” maar blijft erg vaag over de invulling van die revolutie alsook de wijze waarop zo’n revolutie mogelijk is. Om de macht uit de handen van de kapitalistische haaien te halen en een democratische planning mogelijk te maken, is een bewuste organisatie van de werkende bevolking nodig met actiecomités en het platleggen van de economie met een algemene staking. Het is immers niet door verkiezingen en het geleidelijk overnemen van kapitalistische instellingen dat we tot fundamentele verandering zullen komen. Een democratische massapartij met een revolutionair en socialistisch programma is noodzakelijk om alle onderdrukten te verenigen in de strijd voor een andere samenleving.
Schaliegas of biobrandstoffen: geen oplossing
Schaliegas wordt ontgonnen door een proces van hydraulisch fractureren of ‘fracking’ (in het Engels). Dat is gevaarlijker dan de normale gaswinning. Er komt immers methaan vrij, een gas dat voor het milieu nog schadelijker is dan koolstofdioxide. Fracking heeft ook al geleid tot lokale aardbevingen en het kan het grondwater vergiftigen. Toch wordt vooral in de VS hierop ingezet en is ook bij ons de discussie gestart om schaliegas te ontginnen.
Biobrandstoffen zouden de afhankelijkheid van vervuilende olie moeten verminderen. Maar ondertussen worden bossen gekapt om graan te telen voor biobrandstoffen en zet dit de landbouw en de voedselprijzen mee onder druk.
In actie
12 oktober: protest tegen Monsanto!
Na eerdere succesvolle acties tegen de rol van multinational Monsanto in het bepalen van wat op ons bord terechtkomt, volgt op 12 oktober een nieuwe internationale actiedag. Monsanto heeft een hele reeks patenten in handen en staat vooraan in de ontwikkeling van genetisch gemanipuleerde organismen (GGO). Genetische aanpassingen kunnen nuttig zijn voor de samenleving, maar niet als het gebeurt op basis van de winsthonger van private bedrijven. Het groeiende verzet tegen GGO’s werpt belangrijke vragen op: wie heeft de touwtjes van de samenleving in handen en hoe wordt die controle vandaag aangewend? Vandaag vergroten multinationals als Monsanto hun controle op wat er geteeld wordt en dus ook op wat er op ons bord terechtkomt. Wij steunen het verzet daartegen. Doe mee met de acties op 12 oktober!
20 oktober: Kernwapens, time to go!
Op 20 oktober vindt in het Jubelpark in Brussel een manifestatie tegen kernwapens plaats. Exact 30 jaar na de grote betoging tegen kernwapens in ons land (op 23 oktober 1983 betoogden 400.000 mensen tegen de bommen), blijft de roep voor de verwijdering ervan bestaan. De aanwezigheid van kernwapens in Kleine Brogel wordt amper nog ontkend, er wordt zelfs gesproken over een mogelijke modernisering ervan. Deze vernietigende wapens vormen een bedreiging voor mens en planeet. Steun het protest ertegen!
November. Een trein naar Warschau!
Op 16 november wordt in de Poolse hoofdstad Warschau betoogd tijdens de internationale klimaatonderhandelingen. Deze onderhandelingen zullen net als de vorige niets opleveren. Gevestigde politici munten op deze gelegenheden uit in holle woorden en lege beloften. Met een grote protestactie wordt daartegen ingegaan. Vanuit ons land wordt een trein ingelegd om deel te nemen aan de betoging van 16 november.
