Op het ogenblik dat dit artikel werd geschreven, is de uitslag van het Franse referendum over de Europese grondwet nog niet bekend. In België daarentegen is één uitslag wel al zeker : zowat 100% van de Belgen werd niet geraadpleegd over de Grondwet.
Jean Peltier
Er was heel even sprake van een mogelijk referendum in België over de Grondwet, maar de tegenkanting van de socialistische en christen-democratische partijen heeft dit project tegengehouden. De officiële motivatie was dat het Vlaams Belang de enige parlementaire partij was die zich verzet tegen de Europese Grondwet, waarbij het niet aangewezen was om die partij de kans te bieden om zich sterk te profileren bij een referendum. Bovendien zou de kwestie gevaarlijk zijn voor het versterken van de communautaire spanningen.
Op basis van het excuus van verzet tegen het VB en de verdediging van de eenheid van het land, werd besloten om het project van de Europese Grondwet op een snelle wijze door de parlementen te jagen, zonder er al te veel ruchtbaarheid aan te geven. Om geen enkel risico te nemen werd de geplande informatiecampagne afgevoerd nog voor ze werd gelanceerd.
Naast het verzet in België tegen referenda in het algemeen (vanuit de angst voor communautair geladen referenda) is er angst dat wat in Frankrijk is gebeurd, zich hier zou herhalen. In Frankrijk was het protest tegen de asociale grondwet veel groter is dan voorzien. Dat heeft spanningen veroorzaakt in zowat alle partijen, in het bijzonder bij de sociaal-democraten en de groenen. In België zou een referendum de kloof tussen het ABVV en de SP.A vergroten. Binnen het ABVV is er immers heel wat tegenstand, terwijl de SP.A unaniem voor de Grondwet heeft gestemd.
In Frankrijk heeft het referendum geleid tot een echte breuk binnen de officiële linkerzijde. De leiding van de PS en de Groenen, maar ook de vakbondsleiding van de CFDT, hebben zich zonder problemen bij de ‘Ja’-campagne voor de neoliberale Grondwet aangesloten. Samen met de rechtse partijen en het patronaat, en ondersteund door een nooit gezien mediaspektakel, voeren ze campagne voor de grondwet.
Ondanks alle middelen die ingezet worden, spreekt een groot deel van de arbeiders en jongeren zich uit tegen de Europese Grondwet. Dit gebeurt als verzet tegen het asociale karakter van de EU, maar ook om van het Franse referendum een ‘raffarindum’ te maken waarbij de kiezers zich uitspreken over het beleid van premier Raffarin. De slogans tegen de Grondwet worden gekoppeld aan slogans tegen Raffarin. De leiding van de rechtse en linkse traditionele partijen schreeuwen om ter hardst dat deze twee niets met elkaar te maken hebben, maar dat wordt minder en minder aanvaard door de bevolking.
De politiek van Raffarin – de afschaffing van de 35-urenweek, de aanvallen op de sociale zekerheid, privatiseringen bij De Post en bij openbare diensten zoals elektriciteit en gas (EDF-GDF), afschaffing van het wettelijk verlof op Pinkstermaandag,… – is immers niets anders dan de toepassing in Frankrijk van een politiek project zoals dat wordt verdedigd door de Europese Commissie. Dit wordt nog versterkt door de Europese Grondwet.
In de campagne tegen het liberaal beleid van de Franse regering ontstond een alliantie tussen de Communistische Partij, linkse stromingen binnen de PS en de Groenen, een radicaal-linkse formatie (LCR), ATTAC, vakbonden (CGT en SUD), boeren (Confédération Paysanne), studenten (UNEF) en nog tal van andere organisaties.
Deze neen-campagne heeft geen antwoord op het huidige systeem, maar beperkt zich tot het perspectief om de officiële linkerzijde iets verder naar links te trekken. Los van de uitslag van het referendum is het echter duidelijk dat de breuk binnen de linkerzijde, en vooral de impact van de militante mobilisatie tegen de Europese Grondwet, aantonen wat het enorme potentieel is voor een nieuwe partij die de belangen van de arbeiders en jongeren verdedigt en die breekt met het kapitalisme. Jammer genoeg wordt dat perspectief vandaag slechts door een beperkte militante kracht naar voor gebracht.
Voor een kritiek op de Europese Grondwet, zie artikel: “De EU en haar grondwet: een neo-liberaal wangedrocht”
