De leider van de Griekse neonazigroepering Gouden Dageraad is opgepakt. Na de moord op de linkse rapper Pavlos Fyssas lag de partij onder vuur. De moordenaars bleken militanten van Gouden Dageraad te zijn. Enkele met de partij bevriende topfiguren binnen de politie werden aan de kant geschoven. De regering kondigde aan dat zal onderzocht worden of Gouden Dageraad als criminele organisatie kan verboden worden. In dat kader werd nu onder meer partijleider Nikolaos Michaloliakos opgepakt.
Donderdagavond dreigde Michaloliakos er nog mee dat de 18 parlementsleden van Gouden Dageraad allemaal ontslag uit het parlement zouden nemen, waardoor er in een aantal cruciale kiesdistricten tussentijdse verkiezingen zouden plaatsvinden. Het is niet duidelijk of de extreemrechtse partij dit dreigement zal waarmaken aangezien de afkeer tegenover Gouden Dageraad na de moord op Fyssas bijzonder groot is. Met wat duw- en trekwerk tegenover migranten kwam de partij nog weg – het is altijd gemakkelijk om wie het slechter heeft aan te pakken – maar met de moord op een Griekse artiest is voor velen een stap te ver gegaan.
Natuurlijk beweerden Michaloliakos en co dat Gouden Dageraad niets met die moord te maken had. Ook de moordenaar besefte dat de banden met de neonazipartij niet goed uitkwamen. Hij probeerde zijn lidmaatschap van de partij te verbergen, maar dat bleek niet mogelijk. Het geweld waar Fyssas het slachtoffer van werd, was mee opgefokt door campagnes van Gouden Dageraad waarbij niet geaarzeld werd om ‘gespierd’ uit de hoek te komen. De vechtersbazen werden klaar gestoomd en zagen zich gesterkt door het electorale succes. Terwijl de partijleiding leek te beseffen dat enige voorzichtigheid geboden was als gevolg van dat succes, was het niet meer mogelijk om vechtersbazen onder de militanten tegen te houden. Die roken bloed. Met alle gevolgen van dien.
In de nasleep van de moord op Fyssas werd nu overgegaan tot de arrestatie van partijleider Michaloliakos, drie parlementsleden en een tiental andere centrale partijleiders. Dat gebeurde met een zorgvuldig opgezette politieoperatie (geen evidentie op een ogenblik dat Gouden Dageraad over een brede steun onder de politie beschikt). De operatie werd van nabij opgevolgd door premier Samaras van de conservatieve Nieuwe Democraten. Die vormen een coalitie met de sociaaldemocraten van Pasok.
De afgelopen week waren er grote acties tegen fascistisch geweld, zo waren er 50.000 betogers in Athene. Het fascistisch geweld heeft geleid tot nieuwe mobilisaties die de dynamiek van verzet en strijd versterken. Wellicht vreest de regering dat dit te ver zou gaan en wordt daarom overgegaan tot een krachtig politie-optreden tegen Gouden Dageraad. Voor antifascisten kan het een opluchting zijn dat de gewelddadige neonazistische provocateurs die Gouden Dageraad leiden werden opgepakt. Maar dit maakt geen einde aan de voedingsbodem voor extreemrechtse krachten.
Enkele jaren geleden was Gouden Dageraad nog een vrij marginale kracht en was LAOS de belangrijkste extreemrechtse electorale kracht in Griekenland. Die partij nam deel aan een besparingsregering en werd hiervoor afgestraft. Gouden Dageraad wierp zich op als ‘andere’ partij. De gespierde acties en harde uitspraken van beroepsprovocateur en voorzitter Michaloliakos maakten het mogelijk om een segment van de anti-establishmentkiezers over te winnen en van Gouden Dageraad de derde partij van het land te maken (na Nieuwe Democratie en Syriza). Bij de Europese verkiezingen van volgend jaar is er de mogelijkheid dat Gouden Dageraad ook in het Europees parlement een intrede zal maken.
We kunnen het initiatief voor het bestrijden van extreemrechts niet overlaten aan de gevestigde partijen wiens besparingsbeleid leidt tot sociale vervreemding waarop neonazi’s een gehoor en steun kunnen vinden. Hun optreden kan een tijdelijk effect hebben, maar dit zal zeer tijdelijk zijn. Het verbod op de neofascistische organisaties die eerder dit jaar betrokken waren bij de moord op Clément Méric in Frankrijk heeft ook niet kunnen vermijden dat inmiddels nieuwe organisaties werden opgezet. Bovendien is er het gevaar dat het Griekse establishment dit als precedent aangrijpt om ook iedere vorm van sociale contestatie van het besparingsbeleid aan repressieve maatregelen te onderwerpen.
Dat een openlijk neonazistische kracht als Gouden Dageraad een brede steun kan verwerven is een uitdrukking van een wel erg diepe sociale crisis in het land. Om extreemrechts te stoppen, moet op die sociale crisis geantwoord worden. Een door de regering opgelegd verbod van Gouden Dageraad zal dat niet doen en zal extreemrechts dan ook niet stoppen. In de peilingen ging de partij de afgelopen dagen achteruit tot 6,8%. Dat is nog steeds ongeveer evenveel als bij de laatste verkiezingen (6,92% in juni 2012). De afkeer tegenover de gevestigde partijen en hun besparingsbeleid is onveranderd. In de mate dat de politieke linkerzijde dat ongenoegen onvoldoende weet te organiseren en te kanaliseren in de richting van een fundamentele maatschappijverandering, blijft er een grote ruimte bestaan voor extreemrechtse krachten.
De linkerzijde moet de massale antifascistische beweging richten op de arbeidersstrijd die gelijktijdig plaatsvindt en doorheen het opzetten van democratische strijdcomités in de wijken en op de bedrijven het verzet tegen fascistisch geweld, besparingen en kapitalisme in het algemeen bundelen. Dat zou meteen een basis vormen om binnen de vakbonden op te komen voor een strijdbare opstelling die zich niet tot strijdbare woorden en stoomaflatende acties beperkt. Het zou ook een versterking van de politieke linkerzijde kunnen betekenen en druk zetten om met die formaties resoluut in te gaan tegen het kapitalisme door een duidelijk socialistisch alternatief naar voor te schuiven.
Met massamobilisaties zoals de 50.000 antifascistische betogers eerder deze week kan extreemrechts gestopt worden. Dat biedt een basis voor een georganiseerd en politiek antifascistisch verzet met lokale comités die meteen reageren tegen publieke activiteiten van neonazi’s en tegelijk bouwen aan initiatieven om de strijd tegen het besparingsbeleid vooruit te helpen. De mobilisaties mogen niet stoppen maar moeten net opgedreven worden!
