Vorig weekend kwamen meer dan 700 mensen om bij een brutaal optreden van regeringstroepen in Oezbekistan. Het is moeilijk om accurate informatie hierover te verkrijgen, aangezien Oezbekistan één van de meest dictatoriale landen ter wereld is. Het regime is nu nog strakker geworden waarbij buitenlandse en lokale televisiezenders geblokkeerd worden.
Rob Jones, Moskou
De problemen begonnen toen een groep gewapende mensen de eis om duizenden gevangenen te bevrijden kracht bijzette door het bestormen van de gevangenis in de stad Andijan vorige vrijdag. Honderden gevangenen werden bevrijd en protesteerden voor de kantoren van de burgemeester. Regeringstroepen openden het vuur waardoor honderden betogers omkwamen in de stad. Gelijkaardige bloedbaden werden ook aangericht in andere steden waar ook protestacties plaatsvonden.
De president van Oezbekistan, Karimov, beweert dat het ging om een opstand georganiseerd door islamitische fundamentalisten. De afgelopen jaren heeft Karimov de bedreiging van de groei van het islamfundamentalisme in de regio gebruikt om iedere vorm van oppositie tegen zijn dictatoriaal regime de kop in te drukken. Het is echter niet verrassend dat in dit bijzonder arm land, het geduld van de bevolking dan toch op geraakt is wat leidt tot massale protestacties. Het is echter tragisch dat de protestacties eindigden met een bijzonder brutaal bloedbad. De arbeiders en armen in Oezbekistan hebben dringend nood aan eigen massa-organisaties die in staat zijn om de oppositie tegen Karimov te organiseren en de strijd te voeren voor democratische rechten en voor een fundamentele verandering van het systeem.
Volgens de eerste verslagen eisten de actievoerders dat Rusland zou bemiddelen in het conflict. De Russische minister van buitenlandse zaken verklaarde echter snel dat hij hoopt dat het conflict zal opgelost worden met alle mogelijke middelen. Hij stelde ook dat het regime in Oezbekistan "zacht" optreedt tegen de actievoerders.
Ook de VS en Groot-Brittannië hebben een grote verantwoordelijkheid voor de gebeurtenissen van de afgelopen dagen. Karimov is een bondgenoot van de VS als onderdeel van de oorlogs-‘coalitie’ in Irak in de zogenaamde "oorlog tegen het terrorisme". De dictatoriale methoden van het Oezbeekse regime worden daarom gedoogd. Meer zelfs, er zijn militaire bases van de VS in het land (met zo’n 1.500 militairen) en er is directe VS-steun aan het land. De Britse regering ging onlangs over tot het ontslag van de Britse ambassadeur Craig Murray in Tasjkent (de hoofdstad van Oezbekistan) omdat hij te "openlijke" kritiek gaf op Karimov. Murray stelt dat de westerse mogendheden de repressie van Karimov aanvaard hebben omdat hij toeliet dat er een Amerikaanse luchtmachtbasis kwam in het land en omdat die machten geïntereseerd zijn in de energiebronnen van het land. De VS beperkt haar kritiek nu tot de mededeling dat beide kampen hun meningsverschillen "vreedzaam" moeten oplossen.
Ongetwijfeld is er een basis voor islamfundamentalisten in de regio. Heel wat fundamentalisten die in buurland Afghanistan meevochten, waren Oezbeken. Zelfs voor de val van de Sovjetunie was de Ferganna-vallei, het dichtst bevolkte gebied van Centraal-Azië, de thuisbasis van veel fundamentalisten. Maar het is de extreme armoede na de herinvoering van het kapitalisme en de repressieve politiek van Karimov, die een verdere voedingsbodem hebben gegeven voor een bredere maatschappelijke steun voor die fundamentalisten.
Er zijn rapporten waaruit blijkt dat een deel van de heersende kliek rond Karimov in het geheim steun hebben verleend aan bepaalde fundamentalisten. Zij geloven dat Karimov vroeg of laat zal omvergeworpen worden in een Oezbeekse versie van de recente ‘revolutie’ in buurland Kirgizië, waarbij geprobeerd wordt om op voorhand steun te kopen van belangrijke maatschappelijke krachten.
Op dit ogenblik is het onvermijdelijk dat er nog meer confrontaties en nog meer repressie zal zijn. Dit kan enkel doorbroken worden door een klassenbeweging die de strijd opneemt voor een reële bevrijding van de meerderheid van de bevolking in de regio.
