Grote Chinese steden gaan steeds meer in een smog van vervuiling gehuld. In de voorbije winter kenden Peking en andere steden in het noorden van het land de ergste luchtvervuiling die ooit werd waargenomen. De Amerikaanse ambassade in Peking publiceert, tot grote ergernis van het Chinese regime, eigen statistieken van waarnemingen. Midden januari stelde de ambassade vast dat het fijnstofgehalte 40 keer zoveel bedroeg als het veiligheidsniveau dat door de Wereldgezondheidsorganisatie is vastgelegd.
Op de snelweg van Peking naar Hong Kong en Macau waren er op negen uur tijd maar liefst 40 ongevallen als gevolg van de beperkte zichtbaarheid. De belangrijkste oorzaken van de luchtvervuiling in China zijn het gebruik van steenkool, auto’s, bouwwerven en de expansie van de indsutrie. De steenkoolconsumptie in China kent een explosieve groei, vorig jaar ging het om 4,05 miljard ton! China is nu goed voor ongeveer evenveel steenkool als de rest van de wereld samen. Sinds de mislukte klimaattop in Kopenhagen in 2009 is de uitstoot van koolstof bijna verdubbeld.
Gezichtsmaskers zijn alledaags in de steden. Luchtzuiverende installaties zijn ook een populair product voor wie het zich kan veroorloven. Mike Murphy, de CEO van het Zwitserse bedrijf IQAir in China, stelde dat de verkoop van luchtzuiverende installaties voor gezinnen in de eerste maanden van dit jaar verdrievoudigd is. Het leven van kinderen ondergaat ook veranderingen. Veel scholen stoppen met activiteiten in open lucht, ouders houden hun kinderen binnen. Rijke gezinnen opteren voor internationale scholen omdat die geld genoeg hebben voor degelijke luchtzuiveraars.
De mensen staan versteld van hoe sterk de luchtkwaliteit de afgelopen jaren is verslechterd. Er waren beloften van verbeteringen, maar er is nog niets gedaan. Minder dan 1% van de 500 grootste steden in China komen aan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie inzake luchtkwaliteit. Volgens de Wereldbank sterven er jaarlijks 750.000 mensen prematuur als gevolg van luchtvervuiling.
Ouders zijn bezorgd om de gezondheid van hun kinderen. Sommige bedrijfsleiders hebben het over een tendens dat ze hun meest getalenteerde mensen verliezen omdat een aantal ouders uit de middenklasse en de best betaalde lagen het land verlaten omwille van de vervuiling. Een overgrote meerderheid van de bevolking – boeren, migrante arbeiders en armen – hebben die keuze niet. Zij moeten er maar mee leven.
In juni kondigde premier Li Keqiang tien nieuwe maatregelen aan om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dat was een poging om de groeiende onrust hierover in te perken. Zware vervuilers moeten gedetailleerde milieu-informatie beschikbaar maken voor het brede publiek. De regering beloofde de uitstoot van de meest vervuilende industriële sectoren met 30% te beperken tegen eind 2017. Dergelijke beloften werden eerder ook al gemaakt en bovendien gaan ze in tegen de pogingen van de regering om de economische groei op 7 tot 8% te houden.
De Chinese ‘Communistische’ Partij (CCP) heeft geen eengemaakt standpunt over deze kwestie. De lokale regeringen plaatsen hun eigen belangen vaak voor de orders die ze uit Peking krijgen. Ze manipuleren statistieken en proberen informatie achter te houden, ook over protestacties tegen vervuiling.
Eerder dit jaar werden in de rivier Huangpu 16.000 dode varkens gevonden. Deze rivier voorziet een op de vijf inwoners van Shanghai in drinkwater. Boeren uit de region Jiaxing, een regio in de provincie Zhejiang waar veel varkens worden gekweekt, dumpten de kadavers in de rivier. Enkele weken later werd dezelfde regio getroffen door een nieuw vogelgriepvirus, H7N9, waarbij er totnutoe 39 doden vielen. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft het over “een van de meest gevaarlijke griepvirussen.”
Beide voorbeelden tonen de gevolgen van een landbouwindustrie waar enkel de winsten van tel zijn. Dieren worden vet gemest in overbevolkte en onveilige omstandigheden, er wordt niet geaarzeld om allerhande antibiotica en chemische producten te gebruiken in de landbouw. Onderzoekers stelden vast dat er in varkenskwekerijen op grote schaal antibiotica worden gebruikt, vaak in een cocktail van allerhande geneesmiddelen. Een aantal boeren gebruiken organische arsenicum om de varkens te laten glimmen. Dat levert extra winsten op, maar ondertussen wordt wel een kankerverwekkende stof gebruikt.
De minister van leefmilieu moest in februari voor het eerst toegeven dat er ‘kankerdorpen’ zijn in China. Het gaat om dorpen met een aantal gevallen van kanker dat ver boven het nationale gemiddelde ligt. Het fenomeen werd al in 1998 opgemerkt, maar de autoriteiten bleven het ontkennen. Het rapport dat het bestaan van de ‘kankerdorpen’ erkende, werd op de bijeenkomst van het Nationaal Volkscongres (het zogenaamde parlement) in maart van tafel geveegd als ‘ongepast’. Er werden instructies naar de lokale media gestuurd waarin stond dat de term ‘kankerdorpen’ moet vermeden worden.
De industriële vervuiling van het drinkwater, vaak door fabrieken die stroomopwaarts gelegen zijn, is de belangrijkste oorzaak van het ontstaan van ‘kankerdorpen’. De fabrieken lozen ongezuiverd afvalwater, soms met hoge niveaus van zware metalen of andere giftige stoffen. Er zijn nu 459 ‘kankerdorpen’ in China en de nationale dodentol als gevolg van kanker is de afgelopen 30 jaar met 80% toegenomen tot 2,7 miljoen doden per jaar.
Op het Chinese platteland waren er ook gevallen van loodvergiftiging omdat afval gewoon in rivieren of onbeschermd op grond wordt achtergelaten. Loodvergiftiging leidt tot problemen met de hersenen, nieren, lever en zenuwen. Kinderen zijn bijzonder kwetsbaar. De afgelopen jaren waren er duizenden individuele meldingen van problemen als gevolg van loodvergiftiging in minstens negen provincies. Een verslag van Human Rights Watch in 2011 beschuldigde de regering ervan dat willekeurige beperkingen worden opgelegd voor onderzoek naar loodvervuiling. Ook werd vastgesteld dat er mogelijk resultaten van tests worden achter gehouden of vervalst. En de regering ontzegt kinderen en volwassenen de nodige behandeling, ouders en activisten worden het zwijgen opgelegd.
De economische groei van de afgelopen 30 jaar heeft een enorme milieucrisis veroorzaakt. Het land moet omgaan met de gevolgen van erg vervuilde lucht, water, grond en voedsel. Volgens een verslag dat eerder dit jaar verscheen, bevinden zeven van de tien meest vervuilde steden ter wereld zich in China. Het gaat onder meer om Peking.
De problemen met besmet voedsel – van rijst, melkpoeder, olie en groenten tot fruit – raken iedereen. In mei verschenen artikels in de media die aangaven dat bijna de helft van de verkochte rijst in Guangdong, de rijkste provincie van China, een onveilig niveau van cadmium bevat. Cadmium in kankerverwekkend.
De regering heeft honderden speciale boerderijen opgezet om veilig voedsel voor de elite te produceren. Dit versterkt de passiviteit van de regering rond vervuiling terwijl er steeds meer repressie wordt gebruikt om de slachtoffers het zwijgen op te leggen. In 2008 was er een schandaal van giftig melkpoeder waardoor zes kindjes stierven en tienduizenden anderen een nierziekte opliepen. De regering trad repressief op tegen ouders die de waarheid achter het schandaal wilden kennen. Zhao Lianhai, de ouder van een getroffen kind, kreeg een celstraf van 2,5 jaar omwille van zijn activiteiten rond deze kwestie.
Een officieel verslag geeft aan dat 90% van alle milieuprotesten in 2012 verbonden waren met vervuiling van water. Het verslag stelde dat de kwaliteit van 57,3% van alle grondwater in 198 steden ‘slecht’ of ‘extreem slecht’ was. Een derde van de rivieren en 75% van de meren is ernstig vervuild, er zijn zowat 1.000 meren gewoon verdwenen. Er zijn 320 miljoen mensen afhankelijk van onveilig drinkwater en 190 miljoen mensen raken ieder jaar ziek als gevolg van de vervuiling van water.
De afgelopen twee jaar was er een grote toename van milieuprotesten in China. In steden als Dalian, Tianjin, Xiamen en Kunming waren er duizenden actievoerders tegen de bouw of het beheer van chemische fabrieken. De terugkeer van het kapitalisme in China combineert de ergste kenmerken van het neoliberale kapitalisme met de repressive van een eenpartijdictatuur. Het leidt tot chaos en de afwezigheid van zelfs de minste democratische controle.
China is wereldwijd de grootste producent van zonnepannelen en windturbines. Maar zowat twee derde van de capaciteit van de windmolens gaat verloren omdat het elektriciteitsnet niet over de technologie beschikt om de energie op te nemen. De sector van zonnepannelen dient vooral voor de export. Er is bovendien een enorme overcapaciteit en cynisch genoeg is de sector zelf sterk afhankelijk van energie uit steenkool. Er is nood aan een socialistische oplossing om deze chaotische situatie aan te pakken en het leven van miljoenen mensen te redden. Zo’n socialistische oplossing betekent de afschaffing van het kapitalisme en democratische publieke controle op de economie.
