Kapitalisme in crisis leidt tot meer geweld door de staat

GAS-boetes: onderdeel van toenemende repressie

De afgelopen weken waren we getuige van hartverwarmende internationale solidariteit: betogers in Brazilië droegen pancarten met het opschrift “We are all Taksim Square” en in Turkije weerklonk dan weer: “Brazilië en Turkije: eenzelfde strijd”. Beide protestbewegingen hebben een heleboel dingen gemeen. Ze gaan in tegen een neoliberaal beleid dat in prestigeprojecten investeert in plaats van broodnodige sociale voorzieningen aan te bieden. De bewegingen verzetten zich ook tegen het ondemocratisch karakter van het beleid.

Dossier door Mathias (Antwerpen) uit de zomereditie van ‘De Linkse Socialist’

Niet enkel de oorzaken vertonen parallellen, de reactie van de staat was in beide gevallen gelijklopend. Zowel in Turkije als in Brazilië trachtten de autoriteiten de vredevolle betogers op repressieve wijze de mond te snoeren. Het resultaat was er naar: duizenden gewonden en gearresteerden. In Turkije waren er zelfs doden te betreuren.

De zware repressie bleef internationaal niet onopgemerkt en in een heleboel landen volgden solidariteitsacties. Ook de Europese toppolitici voelden zich genoodzaakt om het politiegeweld te veroordelen. Angela Merkel stelde: “Wat momenteel in Turkije gebeurt, komt niet overeen met onze ideeën van vrijheid van demonstratie, van de vrije meningsuiting.” Toen de Blockupy-betoging in Frankfurt begin juni door Duitse robocops uit elkaar werd geslagen, konden de actievoerders op heel wat minder sympathie van de bondskanselier rekenen.

De uitspraken van deze politici gaan qua hypocrisie de schaamte voorbij. De afgelopen jaren ramden verschillende Europese landen hun bevolking een zwaar besparingsbeleid door de strot. Waar er massaprotest ontstond, werd er zonder verpinken naar de traangasgranaat en de wapenstok gegrepen. Spanjaard, Portugees, Griek of Duitser, allen konden de afgelopen jaren ondervinden wat de ideeën van de Europese leiders over vrijheid van meningsuiting en demonstratie zijn.

Incidenten zoals de betoging tegen Monsanto in Antwerpen waar 80 betogers werden aangehouden, tonen aan dat diezelfde rechten ook in België niet gevrijwaard zijn. Recent nog breidde men het arsenaal aan repressiemiddelen uit met de GAS-boete. Wie hier zijn mening wil uiten of aanspraak wilt maken op zijn recht op demonstratie zal er geen kwaad aan doen alvast te beginnen met sparen: een spontane actie kan dankzij GAS en de combitaks al snel een dure aangelegenheid worden van enkele honderden euro’s.

Rol van de staat

Dat wereldwijd alle verzet geconfronteerd wordt met dezelfde cocktail van repressie en vervolging is niets nieuws. Friedrich Engels merkte in de 19de eeuw al op dat de staat “in laatste instantie een groep gewapende mannen was”. Het neoliberale beleid is voor bijna iedereen een ramp. Bijna, want voor sommigen is het alles behalve kommer en kwel. Wereldwijd spinnen de rijken garen bij de crisis. Alleen al in België kwamen er tussen 2011 en 2012 zowat 6000 miljonairs bij. Wereldwijd bezitten zowat 111.000 mensen 35% van de rijkdom. Het zijn de belangen van deze elite die de staat met hand en tand verdedigt.

In de dagdagelijkse realiteit zien we dat feit duidelijk in de verf gezet. Gaande van stakingspikketten breken door middel van eenzijdige verzoekschriften tot het afkondigen van een wet die het verbiedt om de lonen te verhogen. Het zijn maatregelen die de patroons, de heersende klasse, ten goede komen.

Dat de overheid die rol speelt in het kapitalisme is niet verbazingwekkend. In een klassenmaatschappij waar de heersende klasse, een kleine elite, zich verrijkt ten koste van de overgrote meerderheid, heeft die elite nood aan een apparaat dat haar wil oplegt aan de uitgebuite klasse. Marx omschreef de staat als “het uitvoerende comité voor de gemeenschappelijke zaken van de heersende klassen”.

De taak van de staat bestaat eruit de belangen van de heersende klasse te verdedigen op korte maar ook op lange termijn. In het kapitalisme betekent dat de winsten van de kapitalist maximaliseren, maar ook het kapitalisme zelf in stand houden. Dit doet ze door de hoeksteen van deze maatschappij te vrijwaren: het privébezit van de bedrijven, banken, transport- en communicatiemiddelen,…

De korte en lange termijnbelangen komen soms met elkaar in conflict. Dat verklaart bijvoorbeeld het ontstaan van de welvaartstaat. Er werden in de naoorlogse periode sociale en economische toegevingen van bovenaf toegekend aan de arbeidersklasse om een revolutie van onderuit te voorkomen. Samen met een ongeziene economische groei zorgde dit voor ernstige verbeteringen in de levensstandaard van de meerderheid van de bevolking in de ontwikkelde kapitalistische landen. Het neoliberale beleid maakt vandaag duidelijk dat alle toegevingen steeds tijdelijk zijn indien het van de kapitalisten afhangt.

In het kapitalisme is een parlementaire democratie doorgaans de meest efficiënte vorm voor de kapitalisten om hun wil op te leggen met een minimum aan weerstand. Democratische waarden zijn echter niet heilig voor de burgerij. Waar de parlementaire democratie er niet meer in slaagt om haar belangen te verdedigen, zal ze niet aarzelen om deze opzij te schuiven. In Griekenland werd er in 2012 bijvoorbeeld tijdelijk een technocratische regering aan de macht gebracht die er op moest toezien dat er koste wat het kost de besparingen werden doorgevoerd voor de verkiezingen.

In de jaren ’30 waren er radicalere middelen nodig om de revolutionaire toestand onder controle te houden. Toen trok de burgerij in verschillende landen de kaart van het fascisme dat op de meest gewelddadige wijze vakbonden en linkse partijen onderdrukte en zo de arbeidersklasse atomiseerde. Aan die ervaring heeft de burgerij haar vingers stevig verbrand. De samenzweringstheorieën die de heersende elite afbeelden als een koele berekende groep die de touwtjes stevig in handen heeft, doen de burgerij duidelijk teveel eer aan op dat vlak.

Big Brother bepaalt onze democratische rechten

De afgelopen decennia werden de democratische rechten stelselmatig ingeperkt. De aanslagen op de WTC-torens in New York werden aangegrepen om een heleboel wetten door te voeren die de staat aanzienlijk meer macht gaven. De wetten die zogezegd bedoeld waren om terreurdreiging af te wenden, worden even goed en vooral ingezet tegen protestbewegingen zoals Occupy in de VS of de beweging in Turkije vandaag.

Het recente schandaal waarbij uitlekte dat de Amerikaanse overheid wereldwijd en op nooit geziene schaal mails, telefoongesprekken,… controleerde, is een indicatie van hoever dat is doorgedreven. Commentatoren stelden zelfs dat de NSA (National Security Agency) meer informatie over de bevolking had dan waar de Oost-Duitse geheime dienst Stasi ooit van had kunnen dromen. Het beeld van de NSA die je constant in het oog houdt, roept als snel het beeld op van Big Brother uit het boek 1984 van George Orwell. Er is wel een groot verschil met de dystopie – het omgekeerde van een utopie – die Orwell schetste. Waar Big Brother bij Orwell een pure staatsaangelegenheid was, zijn er nu ook heel wat private bedrijven die een graantje meepikken. Klokkenluider Edward Snowden werkte bijvoorbeeld voor een onderaannemer van de NSA. Het is de waanzin ten top gedreven.

De crisis van het kapitalisme, het gebrek aan democratische controle en de toenemende repressie en controle zijn symptomen van een ziek systeem. Naarmate de crisis verdiept, zullen die maatregelen alleen drastischer worden. De enige manier om de onderdrukking te beëindigen, is door het kapitalisme te stoppen. Enkel een socialistisch alternatief waar de productiemiddelen niet in handen zijn van een kleine elite, kan een antwoord bieden op de huidige problemen. Het zal er de komende periode op aankomen een kracht op te bouwen die met het juiste programma en de juiste tactiek dit kan bekomen.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie