De nieuwe Workers and Socialist Party (WASP), zelf mee voortgekomen uit het mijnwerkersprotest vorig jaar, verwerpt de plannen van Amplats om 6.000 jobs te schrappen en steunt de stakingsplannen van de arbeiders van Amplats. Dat bedrijf valt onder Anglo American, de grootste producent van platinum ter wereld. Tegenover de dreiging van jobverlies in de mijnsector is er nood aan een algemene 24-urenstaking.
Voor iedere arbeider van Amplats zijn er zes tot tien mensen die mee afhankelijk zijn van dit loon. Iedere job in de mijnsector leidt bovendien tot 26 andere jobs in de buurt. De geplande jobverliezen bij Amplats zijn dan ook rampzalig voor de mijnwerkers, hun families en arbeidersbuurten in het algemeen. De jobverliezen komen bijzonder hard aan omdat het duidelijk is dat de volledige mijnsector en de grote bedrijven in Zuid-Afrika Amplats als testcase zien. Als de arbeiders van Amplats neergaan, zullen anderen volgen. Het zou wellicht leiden tot massale jobverliezen doorheen de volledige economie.
De WASP roept de arbeiders van Amplats, de arbeiderscomités en de vakbonden in de sector op tot een mobilisatie voor een eengemaakte en goed georganiseerde strijd. We roepen de georganiseerde arbeiders, in het bijzonder de arbeidersfederaties, op tot een algemene 24-urenstaking als startpunt voor een campagne van opeenvolgende acties waarmee de volledige arbeidersklasse wordt verenigd in een strijd tegen de afdankingen bij Amplats en elders.
14.000 jobs bedreigd
Kapitalistische analisten haalden uit naar Amplats omdat het zou buigen voor het arbeidersprotest. Aanvankelijk werd immers aangekondigd dat 14.000 jobs bedreigd waren, maar dat werd terug gebracht tot 6.000. Investeerders zijn op wraak uit en willen terugkomen op de toegevingen die ze moesten doen na de stakingsgolf in de mijnsector in de tweede helft van 2012. Amplats is in feite niet terug gekomen op de beslissing om de productie te verminderen en 14.000 jobs te schrappen. Enkel de timing is veranderd. De eerste 6.000 jobs die verdwijnen, zijn slechts een eerste stap. Analist Peter Montalto stelde vast dat er “op langere termijn een zelfde aantal jobs verdwijnt als oorspronkelijk gepland” (iol.co.za, 13 mei 2013).
Als onderdeel van de herstructurering in de volledige sector, zouden er de komende vijf jaar tot 200.000 jobs kunnen verdwijnen. Het patronaat van de mijnen probeert op de kap van de arbeiders en hun gezinnen de winstmarges in stand te houden. Dat is waarom Anglo Gold Ashanti aankondigde dat de productie wordt gemechaniseerd en Sibanye Gold kondigde aan dat er in de mijnen van Gauteng 5.000 arbeiders “te veel” zijn, er zullen ook 3.000 ontslagen vallen bij het sluiten van de mijn Beatrix West. De scherpste val van de goudprijzen sinds 1983, de vertraging van de Chinese economie en het aanhoudende jobverlies in de VS, Europa en Japan zorgt ervoor dat verschillende mijnbedrijven het voorbeeld van afdankingen zullen volgen. Een snelle uitbreiding van de jobverliezen in de mijnsector en daarmee verbonden sectoren kan ertoe leiden dat het vooruitzicht van 200.000 bedreigde jobs nog een conservatieve inschatting is. En dat op een ogenblik dat de reële werkloosheid in het afgelopen kwartaal 38% bedroeg volgens cijfers van Stats SA. De officiële werkloosheidsgraad staat op 25,2%, maar dat cijfer omvat enkel diegenen die in de afgelopen twee weken optimistisch genoeg waren om naar werk te zoeken.
Ondanks de enorme rijkdom bij de bedrijven die decennialang recordwinsten incasseerden, wordt in de media een hevige campagne tegen de arbeiders gevoerd. In die propaganda worden de enorme winsten bewust verzwegen. Er wordt steeds gewezen op de afname van de winstgevendheid als gevolg van de dalende vraag en het bijhorende overaanbod aan platinum op een door crisis gekenmerkte wereldmarkt. De productie moet dan ook sterk worden verminderd.
Het ziet er niet naar uit dat de globale economische crisis snel ten einde zal komen. De bazen vrezen dan ook een verdere afname van de vraag. Ze stellen maatregelen voor om hun winsten te beschermen tegen een dalende vraag op korte, middellange en lange termijn. Ze willen uiteraard niet raken aan het paradijs voor henzelf waarbij een arbeider 300 jaar zou moeten werken om te verdienen wat een CEO op een jaar tijd verdient en waar de winsten van de negen grootste mijnbedrijven in 2011 zou volstaan om iedere mijnwerker een maandloon van 88.000 Rand te betalen (7300 euro).
De echte agenda van de bazen van Amplats, de mijnbazen en de volledige kapitalistische elite is om de rug van de arbeiderseenheid en het verzet te breken en de krachtsverhouding van voor Marikana te herstellen. De arbeiders hebben terecht gesteld dat de moorden van de afgelopen dagen, waaronder die op AMCU-leider Mawethu Steven, geen toeval waren. Het is dezelfde werkwijze als vorig jaar: duistere moorden door onbekende krachten die de politie niet kan identificeren, laat staan arresteren, om een klimaat van terreur en verdeeldheid te zaaien onder de arbeiders. Met een verdeelde arbeidersklasse hopen de bazen hun besparingen door te voeren en de verwachte acties bij de loonsonderhandelingen uit te zitten.
Het enige alternatief voor de arbeiders is om zich te verenigen en de strijd aan te gaan. Dat is de enige manier om te vermijden dat de kapitalisten over de gebroken ruggen van hun arbeiders stappen om hun systeem in stand te houden.
Als Amplats de geplande jobverliezen kan opleggen, zou dit een nederlaag zijn voor de gehele arbeidersklasse. Het zou leiden tot gelijkaardige aanvallen in andere bedrijven. Ook de publieke sector zou niet gespaard blijven, de overheidsinkomsten staan immers onder druk. De staatsschuld neemt toe waardoor alleen de intrest betalen al een forse hap uit de begroting vereist. De huidige schulden zijn onhoudbaar en bedreigen de reeds weinig stabiele munt. Voor het eerst sinds 1994 is de kredietwaardigheid van het land herzien. Het is niet moeilijk om te voorspellen dat de regering niet zal raken aan de enorme winsten van de bedrijven maar wel zal besparen op de kap van de uitgaven en de publieke dienstverlening. Het zal het aantal jobs nog verder onder druk zetten en ook de druk op de lonen zal niet bijdragen aan een uitbreiding van de sociale welvaart.
WASP meent dat de crisis in de mijnindustrie een uitdrukking is van de crisis in de kapitalistische economie als geheel. De onverzoenbare belangen van de kapitalistische klasse en de arbeidersklasse botsen met elkaar. Private winsten gaan niet samen met het invullen van sociale behoeften.
De enige manier om niet alleen jobs te redden maar er ook bij te creëren, is door de mijnindustrie samen met andere sleutelsectoren te nationaliseren onder democratische controle en beheer van de arbeidersklasse. Dat is de enige manier om ervoor te zorgen dat de economie de behoeften van de overgrote meerderheid van de bevolking centraal stelt en dat de productie wordt afgestemd op de reële behoeften. Het zou de mogelijkheid bieden om de werkweek te verkorten en degelijke jobs voor iedereen te creëren door het beschikbare werk te herverdelen zonder loonverlies.
