Het bijkomende uitstel dat Griekenland kreeg voor de terugbetaling van haar schulden heeft een volledig bankroet van het land voorlopig uitgesteld. In december verklaarde de Franse president Hollande in Oslo nog dat “de eurocrisis achter ons ligt”. Maar de euforie blijkt telkens van korte duur te zijn. Het establishment wordt iedere keer ingehaald door de werkelijkheid van deze diepe crisis waar het geen enkel antwoord op heeft.
Artikel door Boris Malarme uit de maarteditie van ‘De Linkse Socialist’
Cyprus in de problemen
Na Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje is het nu de beurt aan Cyprus (met een financiële sector die sterk bloot gesteld was aan Griekse schulden) om in de problemen te komen. Het land werd door de trojka (IMF, Europese Commissie en Europese Centrale Bank) onder voogdij geplaatst. De Communistische Partij (AKEL, de grootste partij sinds 2001) werd in de presidentsverkiezingen van februari afgestraft wegens het gevoerde besparingsbeleid. AKEL hield nog 26,9% over terwijl de rechterzijde 45,5% haalde.
De rechtse kandidaat Nicos Anastasiades wil het besparingsbeleid nog verder opvoeren. In de tweede ronde haalde hij 57,5% en werd hij verkozen. De AKEL haalde nog meer dan 40% op basis van een steun voor het ‘minste kwaad’. Maar alle grote partijen aanvaarden de chantage van de trojka en de aanvallen op de lonen en pensioenen, de privatiseringen en de belastingverhogingen. Het reddingsplan ter waarde van 17 miljard euro is slechts goed voor 0,2% van het Europese BBP maar het komt wel overeen met het volledige BBP van Cyprus.
Europa vreest onstabiliteit in Italië
Naast Cyprus vormt ook Italië – de derde economie van de Eurozone – een harde noot voor het Europese establishment. De vrees bleek onder meer uit de oproep van de voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schulz, die waarschuwde voor een terugkeer van Berlusconi. In de peilingen kende Berlusconi effectief een sterke opmars waardoor hij vlak na Bersani, de kandidaat van de Democratische Partij, eindigde. Voor het Europese establishment is Berlusconi een ongeleid projectiel die een gevaar kan vormen voor het herwonnen vertrouwen van de markten na de aanstelling van de onverkozen regeringsleider Mario Monti.
De beweging van ‘vijf sterren’ van de komiek Beppe Grillo wordt de derde politieke kracht van het land en schudt de politieke kaarten sterk dooreen. Grillo voerde een populistische campagne rond de slogan ‘stuur ze [de politici] allemaal naar huis’. Daarmee speelde hij in op het breed gedragen ongenoegen dat bij gebrek aan een ernstig en geloofwaardig alternatief van de arbeidersbeweging een andere uitdrukking zocht. De campagne van de lijst “Burgerrevolutie” – een alliantie rond de PRC (Partito della Rifondazione Comunista) met elementen die behoorlijk naar rechts doorhellen – was puur electoralistisch en weinig geloofwaardig. Het ging om een slechte kopie van de campagne van het Franse Front de Gauche.
Beppe Grillo verklaarde dat zijn beweging noch links noch rechts is en verdedigde tijdens heuse one-man-shows op volle Italiaanse pleinen radicale eisen: nationalisatie van de banken, minimuminkomen van 1.000 euro, een werkweek van 20 uur,… Maar anderzijds zijn er ook voorstellen die regelrecht een andere richting uitgaan: meer privatiseringen, beperking van de syndicale rechten,…
De kapitalisten, gesteund door de kerk en de Europese elite, willen een stabiele regering om hun programma door te voeren. Ze hopen op een coalitie van de PD van Bersani en de lijst van Monti. Zo’n coalitie is gedoemd om te mislukken, het samenbrengen van die krachten die verantwoordelijk geacht worden voor de sociale afbraak zal geen stap vooruit betekenen. Het feit dat de Italiaanse spread (dat is het verschil tussen de rentevoeten in Duitsland en Italië voor leningen op de financiële markten) opnieuw groter wordt, wijst op de vrees van de markten voor een institutionele patstelling. Wat er ook gebeurt, de komende regering zal voor de kapitalisten in het beste geval een coalitie Bersani-Monti zijn die erg zwak staat maar toch een harde confrontatie met de arbeidersbeweging moet aangaan.
Naar sociale explosies
Alle tegenstellingen worden groter. De speculatie voert opnieuw hoogtij en levert nieuwe zeepbellen op. De besparingsplannen versterken de overheidsschulden en dompelen het continent in een recessie onder. De aankondigingen van sluitingen en herstructureringen volgen elkaar in snel tempo op. Er zijn ondertussen 19 miljoen werklozen in de Eurozone, dat zijn er twee miljoen meer dan een jaar geleden. De economische, sociale en politieke crisis wordt dieper.
Het is in deze context dat de Franse minister van Binnenlandse Zaken, Manuel Valls, recent opdracht aan de politiediensten gaf om de sociale conflicten “van dichterbij” op te volgen om voorbereid te zijn op een mogelijke “radicalisering”. In de media stelde hij verontrust vast dat er vandaag steeds “minder sociale bewegingen zijn, maar wel implosies of sociale explosies”. Dat was een dag na de harde repressie tegen de arbeiders van ArcelorMittal in Straatsburg waarbij de minister stelde dat de politie slechts “haar werk” had gedaan. Manuel Valls vat het karakter van de periode waarin we ons bevinden goed samen en heeft zijn kant gekozen. In Griekenland heeft de regering dit jaar al twee keer de de staat van beleg uitgeroepen om stakingen te breken.
De recente massabeweging die Bulgarije op haar grondvesten deed daveren, is een uitdrukking van het semi-opstandig klimaat dat ontstaat in het verzet tegen het besparingsbeleid doorheen het continent. Na tien dagen van massabetogingen in 35 steden viel de regering van Boiko Borisov. De betogers waren onder meer woedend omdat de energiefacturen in 2012 alleen al bijna verdubbelden en soms oplopen tot 100 euro per maand terwijl het gemiddelde loon slechts 350 euro bedraagt, het minimumloon 150 euro en het gemiddelde pensioen 75 euro. De nauwe banden tussen de regering en de drie bedrijven die de energiemarkt controleren, wekten woede op. In een context van opeenvolgende besparingsmaatregelen staken de stijgende energieprijzen het lont aan het vuur. De beloften om de facturen met 8% te verminderen en de intrekking van de licentie van het Tsjechische CEZ aan de ene kant en de brutale repressie aan de andere kant, volstonden niet om de beweging te stoppen.
Zuid-Europa, de zwakke schakel
De landen in het zuiden van Europa zijn het meest explosief. De werkloosheid loopt op tot 26% in Griekenland en Spanje, met een jongerenwerkloosheid van respectief 60% en 56,5%. Dat zijn percentages die doen denken aan de grote depressie van de jaren 1930. Dit jaar zal het zesde jaar van recessie in Griekenland zijn, het derde in Portugal en het vijfde in Spanje. Griekenland kende recent nog de 20ste algemene staking. Er is ook een nieuwe betoging voorzien in Portugal op 2 maart.
De rechtse regering van Rajoy in Spanje is verzwakt door corruptieschandalen in de conservatieve PP. Die partij valt in de peilingen terug op 23,9% waarmee het nipt voor de sociaaldemocratische PSOE (23,5%) uitkomt. Gedurende 20 jaar kreeg de PP enveloppes met geld van grote private bedrijven en superrijken. Rajoy kreeg via die weg zowat 25.000 euro per jaar. Het toont de nauwe banden aan tussen de politici en de kapitalisten. Op 23 februari betoogden honderdduizenden Spanjaarden tegen de “financiële staatsgreep”. Ze deden dat op de verjaardag van de poging tot staatsgreep in 1981. Het protest tegen de besparingen zwelt ook aan. Er waren massabetogingen tegen het feit dat mensen uit hun huis worden gezet (het gaat om 400.000 mensen op vier jaar tijd) en van personeel uit de gezondheidssector tegen de privatiseringen. Het ongenoegen en de bereidheid tot strijd zijn aanwezig, maar de vakbondsleiding slaagt er niet in om het verzet te voeren op het niveau dat door de situatie wordt vereist.
Naar een Europese algemene staking?
Na het succes van de gezamenlijke Europese actiedag van 14 november 2012, is er nood aan een oplopend actieplan. Een algemene staking die gelijktijdig plaats vindt in de landen van Zuid-Europa en andere landen (zoals België, Frankrijk, Groot-Brittannië,…) met massabetogingen doorheen Europa naar aanleiding van de Europese top van midden maart, zou een uitstekende stap zijn om de woede om te zetten in een krachtsverhouding die gunstig is voor de massa’s. Een dergelijke stakingsdag zou grondig moeten voorbereid worden op iedere werkplaats.
Een andere zwakte komt voort uit de afwezigheid van linkse krachten of hun wel erg grote voorzichtigheid qua programma. De dramatische situatie voor de massa’s als gevolg van de huidige klassenoorlog vereist radicale oplossingen. Geen halfslachtige maatregelen maar een klaar en duidelijke breuk met het kapitalisme. De niet-betaling van de schulden, de nationalisatie van de financiële sector en andere sleutelsectoren onder democratische arbeiderscontrole en –beheer, een zelfde nationalisatie van bedrijven die sluiten of tot collectieve afdankingen overgaan,… Dat alles moet toelaten om een massaal plan van publieke investeringen uit te voeren om jobs te redden, nieuwe jobs te creëren en te breken met het Europa van het kapitaal en dat te vervangen door een vrijwillige socialistische Europese confederatie.
