Gisteren lag Griekenland opnieuw lam door een massale algemene staking tegen het besparingsbeleid van de Griekse regering en de trojka. De vraag nu is hoe de strijd tegen het besparingsbeleid tot een overwinning kan leiden. In Athene sprak Paris Makrides met Andros Payiatsos van Xekinima, onze Griekse zusterorganisatie, over de staking en de verdere strijd.
Gisteren was de eerste dag van de 48-urenstaking. Hoe breed wordt de staking gedragen door de arbeiders en jongeren?
Andros: “Het land lag vandaag volledig plat. Athene was een verlaten stad waar niets bewoog, tenzij de betogingen van stakende arbeiders. Niet alleen de arbeiders legden het werk neer, ook kleine winkeliers en zelfs taxichauffeurs weigerden te werken. Tegelijk was er een staking bij het openbaar vervoer waardoor de volledige stad plat lag. Hetzelfde zagen we in alle andere Griekse steden.
“Op de betogingen in Athene waren er echter geen grote aantallen. Dat kwam deels door het feit dat er geen transport was, enkel wie te voet in het stadscentrum geraakte, kon mee betogen. Toch waren er 30.000 tot 40.000 betogers in het centrum.
“Op het Syntagmaplein is er straks een grote bijeenkomst waarbij het parlement werd omsingeld. In dat parlement stemden de verkozenen over het derde memorandum (met de nieuwe besparingsmaatregelen). Maar er is altijd een element van onzekerheid voor die actie. Velen weten dat er daar confrontaties kunnen zijn met de politie, zowel met provocateurs als met oproerpolitie. De confrontaties zorgen ervoor dat velen niet aan de acties deelnemen. Als dat element er niet was, zouden we gemakkelijk tot een miljoen betogers in de stad zien.”
Wat betekent het nieuwe ‘derde memorandum’ voor de Griekse bevolking?
“Het is een ramp bovenop wat door de vorige besparingsoperaties al aan schade is aangericht aan de economie en de samenleving.
“Volgens schattingen van de trojka zal het Griekse BBP voor het zesde opeenvolgende jaar afnemen. De publieke schulden zullen ondanks de besparingen en de ‘haircut’ in 2013 oplopen tot 346 miljard euro (189% van het BBP), een toename met 66 miljard euro sinds februari.
“De afgelopen jaren gingen de belastingen fors de hoogte in, de lonen werden sterk afgebouwd en de werkloosheid is opgelopen tot 24% van de bevolking en 55% onder jongeren (volgens officiële cijfers). De publieke gezondheidszorg en het onderwijs werden vernield en de openbare diensten werden geprivatiseerd en voor een appel en een ei verkocht. Maar de Europese en Griekse kapitalisten hebben geen oog voor de verschrikkelijke sociale gevolgen van hun beleid.
“Het derde memorandum omvat nieuwe brutale besparingsmaatregelen zoals een verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar, massale ontslagen in de publieke sector, meer belastingen, meer ‘flexibiliteit’ op de werkvloer, privatiseringen,… Dat zal enkel leiden tot meer sociale problemen en rampen, net zoals dit bij de twee eerste memorandums het geval was.”
Hoe is de trojka in staat om dit beleid door te voeren terwijl er toch grote mobilisaties zijn?
“De strijd van de Griekse bevolking was inderdaad indrukwekkend. De mensen begrijpen dat ze iets moeten doen om het beleid te stoppen. En dus nemen ze deel aan algemene stakingen, weigeren ze bepaalde belastingen te betalen of zijn er pleinbezettingen. Er is een bereidheid tot verzet en strijd. Maar anderzijds is die bereidheid niet aanwezig bij de vakbondsleiding. Zij willen de regering niet omver werpen, ze zijn met handen en voeten gebonden aan de regeringspartijen.
“De linkse partijen kregen heel wat steun van de bevolking, maar lijken geen plan te hebben om het beleid effectief te stoppen en zelfs niet om de regering te laten vallen. Syriza riep recent op tot nieuwe verkiezingen. Maar verkiezingen zijn niet het centrale strijdtoneel van links op dit ogenblik. Er is nood aan een algemene staking van onbepaalde duur, wat onvermijdelijk leidt tot de vraag wie de macht heeft, wie beslist en wie de controle uitoefent op de economie en de samenleving. Dat is de enige manier om vooruit te gaan, de regering omver te werpen en de weg voor een linkse regering voor te bereiden. Zo’n regering moet zich op de macht van de arbeiders baseren, doorheen democratische comités en vergaderingen aan de basis, op iedere werkplaats, in de wijken, aan de universiteiten, in de scholen,…”
Wordt de enorme woede onder de Griekse arbeiders dan niet weerspiegeld binnen de vakbonden?
“De rol van de vakbondsleiding is verschrikkelijk. Maar wat ze ook doen, de strijd zelf kunnen ze niet stoppen. Er is een enorme woede tegenover het beleid van de trojka. Verschillende vakbondsafdelingen en zelfs federaties hebben de GSEE en ADEDY (private en publieke koepels) al opgeroepen om een algemene staking van onbepaalde duur te organiseren, aangezien dat het enige gepaste antwoord is op de omvang van de maatregelen en de aanvallen van de trojka.
“Maar de GSEE en ADEDY weigeren vooralsnog om tot zo’n staking op te roepen. Dat is niet geheel onverwacht natuurlijk. Maar de vakbonden die de oproep lanceerden, nemen zelf ook geen verdere stappen. Ze zouden onder elkaar al tot meer coördinatie kunnen komen of voorbereidingen treffen voor een reeks stakingsdagen die worden aangegrepen om ook de rest van de vakbonden mee te trekken in een staking van onbepaalde duur. Zo’n initiatief zou gezien de explosieve sfeer onder de Griekse bevolking snel kunnen leiden tot een reeks van acties waarmee de officiële leiding aan de kant wordt geschoven als ze niet meegaan met de acties. Militante syndicale strijd zou de druk van de arbeidersbeweging opvoeren en een perspectief bieden om de aanvallen effectief af te slaan.
“Wat veel arbeiders ook kwaad maakt, is het feit dat ook linkse partijen een rem zetten op strijd. Vorige week werd een stakingsoproep weg gestemd op de Centrale Raad van de publieke federatie ADEDY. Dat kwam omdat ook de KKE-leden tegen stemden. De resolutie voor een stakingsactie gedurende een volledige week kreeg 19 stemmen, maar er waren meer stemmen tegen: 17 en dan nog eens 7 stemmen van KKE-leden. In de vakbond van journalisten speelden leden van Syriza een gelijkaardige rol. De stemming onder de leden van Pasok was verdeeld, de helft steunde de eis van de antikapitalistische linkerzijde voor een staking van onbepaalde duur. Maar de leden van Syriza stemden met de meer conservatieve delen van de vakbond om de acties te beperken tot een staking van 24 uur en werkonderbrekingen van drie uur. Deze voorbeelden geven aan dat de grote linkse partijen achter lopen op de situatie en op de sfeer onder de bevolking.”
Wat zijn de gevolgen hiervan op politiek vlak?
“Er is ontgoocheling in de linkerzijde, maar velen hopen toch dat er een linkse regering zal komen als enige hoop op verandering. Er is een grote steun voor Syriza. Peilingen geven aan dat de steun voor Syriza niet fundamenteel is toegenomen, maar het zou toch de grootste partij worden om dat de conservatieve Nieuwe Democratie aan steun zou verliezen. De steun voor Syriza gebeurt echter zonder veel enthousiasme of betrokkenheid. Het politieke platform van de partij is immers niet altijd duidelijk. Velen weten niet wat Syriza nu exact zou doen als het aan de macht komt en dat maakt hen verdacht.
“De KKE staat geïsoleerd van brede lagen van de arbeidersklasse omwille van het sectarisme dat de partij kenemerkt. Er wordt gesproken over de nood aan ‘revolutie’ en ‘socialisme’, maar dat wordt niet verbonden aan de realiteit van vandaag en het bewustzijn van bredere lagen. De KKE houdt het erop dat de situatie niet voldoende ‘gerijpt’ is voor een systeemverandering. Daarom beperken ze het tot een ‘maximum en minimum’-benadering met een radicale algemene retoriek over ‘socialisme’ terwijl er in de concrete eisen een heel beperkt minimaal programma naar voor wordt geschoven dat op geen enkele wijze wordt verbonden met het maximumprogramma. Als we dan zien hoe in de vakbonden tegen verregaandere acties wordt gestemd, dan blijkt dat de koers van de KKE-leiding een rem is voor de strijd.
“Ondanks de beperkingen van Syriza is de strijd voor een linkse regering belangrijk en dat vormt een belangrijk onderdeel van onze benadering met Xekinima. Wij verbinden dat uiteraard aan de noodzaak van een socialistisch programma dat zich baseert op comités van de basis en actiecomités. We benadrukken dat een linkse regering, rond Syriza, een socialistisch programma moet aannemen. Zoniet dreigt het potentieel verloren te gaan en zal de arbeidersklasse daar een hoge prijs voor betalen. We worden al gewaarschuwd met Gouden Dageraad dat 12% tot 14% haalt in recente peilingen.”
Hoe wordt de strijd tegen Gouden Dageraad gevoerd?
“Het extreemrechtse Gouden Dageraad kan overwonnen worden. Er is een groeiend verzet met tal van antifascistische comités. De grote linkse partijen lijken niet te beseffen hoe ze de opkomst van fascisme moeten tegengaan. Dat vereist immers arbeiderseenheid en een strijd tegen het gevaar en de propaganda van extreemrechts met ook een strijd tegen de besparingen, voor werk, degelijke huisvesting, degelijke lonen, goede openbare diensten, gezondheidszorg en onderwijs voor iedereen,…
“Maar er begint verandering op te treden. In september werden alle voorstellen om antifascistische comités op te zetten (voorstellen die vaak door leden van Xekinima werden gedaan in de lokale afdelingen van Syriza) weg gestemd. Maar vorige week heeft het centrale secretariaat van Syriza een bocht genomen en aangekondigd dat het voorstander is van antifascistische comités. De KKE blijft zich daartegen verzetten en houdt vast aan een sectaire abstracte benadering tegen Gouden Dageraad. De communistische partij lijkt op haar eigen planeet te leven zonder rekening te houden met wat daar buiten gebeurt.”
Hoe reageert links op de crisis?
“Syriza is niet de enige plaats waar er ontwikkelingen zijn. Ook in de rest van de linkerzijde zijn er belangrijke ontwikkelingen. Algemeen gesteld is er een crisis binnen de Griekse linkerzijde. Er zijn splitsingen binnen Antarsya (de anti-kapitalistische linkse alliantie), er is een massale uittocht uit de KKE, er zijn belangrijke meningsverschillen binnen Syriza naarmate de leiding naar rechts opschuift. De linkse stroming binnen Synaspismos, de grootste kracht binnen Syriza, gaat in tegen de bocht naar rechts maar is zelf niet duidelijk over hoe dat kan. Tegelijk blijven heel wat linkse kiezers niet betrokken bij de linkse partijen.
“Het is in deze context dat Xekinima een bijeenkomst organiseerde met andere linkse krachten uit Antarsya en andere anti-kapitalistische linkse krachten waaronder ook krachten binnen Syriza. Daaruit komt het “initiatief van de 1000” (omdat de stichtingsverklaring werd ondertekend door 1013 individuen). Het initiatief baseert zich op een radicaal anti-kapitalistisch programma als enige uitweg uit de sociale en economische crisis. Er wordt in opgeroepen om de schulden niet af te betalen, de banken en de sleutelsectoren van de economie te nationaliseren en de economie te plannen op basis van sociale behoeften en dit onder arbeiderscontrole en –beheer. Het programma roept ook op tot een verenigd front van de linkse partijen en steunt het idee van een linkse regering, dat wil zeggen een regering rond Syriza. Tegelijk betekent dit opkomen tegen het reformistische programma van de leiding van Syriza. De meerderheid van de leiding denkt dat ze de crisis beter kunnen beheren dan de heersende klasse en legt niet de nadruk op de strijd tegen het kapitalistische systeem zelf.
“Het initiatief van de 1000 bestaat nog maar enkele dagen, maar vormt toch iets nieuw binnen de linkerzijde. Het is een poging om krachten en partijen te verenigen op basis van een programma en doelstellingen voor de massale bewegingen die we in de komende periode zullen zien. De ontwikkeling en het potentieel ervan zijn nog niet duidelijk. Maar het is de moeite om de discussie aan te gaan.”
