Biografie van Aung San Suu Kyi brengt verhaal van strijd tegen dictatuur in Birma

Aung San Suu Kyi is een figuur die alom wordt geprezen. Ze kreeg de nobelprijs voor de vrede, werd geroemd door vakbondsleiders en kreeg wereldpolitici van allerhande slag over de vloer. Als symbool van moedig verzet tegen de dictatuur in Birma wekt ze langs alle kanten sympathie op. De biografie door Peter Popham brengt het levensverhaal van Aung San Suu Kyi (ASSK) vanuit een uitgesproken sympathie voor de Birmese dame.

Deze biografie is wel erg lovend voor ASSK, de auteur is duidelijk een fan en steekt ook niet weg dat hij de religieuze overtuigingen van zijn idool deelt. Die vooringenomen positie wordt grotendeels goedgemaakt door de beslagenheid van de auteur inzake Birma en ASSK, ook al hebben we de indruk dat hij minder fraaie elementen zoals de collaboratie van Aung San (de vader van ASSK) met de fascistische Japanse bezetter tijdens WO2 nogal snel onder tafel veegt.

De biografie is een uitgebreid werk (432 bladzijden, in het Nederlands ontbreken spijtig genoeg de voetnoten die in de Engelstalige editie wel aanwezig zijn) waarbij het leven van ASSK gedetailleerd uit de doeken wordt gedaan. De aandacht wordt soms afgeleid door een grote nadruk op details – in de verslagen van de vele meetings die de partij van ASSK na 1988 hield verdwijnt het massale karakter soms naar de achtergrond wegens de aandacht voor wat ASSK die dag aanhad.

Als socialisten zijn wij natuurlijk niet zozeer geïnteresseerd in de vestimentaire ontwikkelingen of religieuze overtuigingen van ASSK, maar wel in haar politieke standpunten. Dit jaar kreeg ze bezoek van onder meer Kris Peeters en voormalig ACV-voorman Cortebeeck. Liberalen zijn vol lof voor Aung San Suu Kyi, maar ook in vakbondskringen is er sympathie. Het doet de vraag rijzen waar ze nu eigenlijk kan gesitueerd worden.

Het levensverhaal van ASSK wordt pas echt interessant als ze in 1988 naar haar land van oorsprong terugkeert omdat haar moeder zwaar ziek is. Zelf groeide Aung San Suu Kyi grotendeels in het buitenland op, haar uitvalsbasis voor 1988 was de Engelse universiteitsstad Oxford. Daarvoor bracht ze onder meer enkele jaren in Dehli door, in het gezelschap van andere kinderen van diplomaten en hoogwaardigheidsbekleders. Het Birmese regime had de moeder van ASSK, de vrouw van de omgekomen nationale verzetsheld Aung San die door het militaire regime als nationaal symbool werd gebruikt, veiligheidshalve in India geparkeerd. Een overleden symbool is handig voor een militaire dictatuur. Als de familieleden van dat symbool de verering gebruiken om hun eigen mening te verkondigen, stelt zich een probleem.

In 1988 kende Birma een revolutionaire opstand. Het begon met studenten die protesteerden, maar het kwam tot een volledig confrontatie tussen de massa’s die het land plat legden en de dictators die de macht wilden behouden. De generaals hebben het maar nipt gehaald, de afwezigheid van een georganiseerde leiding met een duidelijk programma zorgde ervoor dat de revolutionaire beweging niet tot haar logische conclusies werd doorgetrokken met de volledige overname van de macht. Het was ook die afwezigheid van een leiding die ervoor zorgde dat werd gezocht naar een woordvoerder, een symbool van de beweging. ASSK kwam hierdoor eerder toevallig in een sleutelpositie terecht. Het breed gedragen respect voor haar vader vormde daar een belangrijke factor in.

De beweging van 1988 had een enorm potentieel, op 8 augustus van dat jaar ging het land volledig plat door een algemene staking waarbij ook miljoenen betogers op straat kwamen. Repressie had steeds minder effect, het regime kon enkel overleven door hervormingen te beloven en door de hoop dat deze beloften zouden volstaan om de protestbeweging te laten uitdoven. Het potentieel van de revolutie bleek ook uit de snelle groei van de Nationale Liga van Democratie (NLD), de partij waar ASSK het kopstuk van is. In het boek wordt verslag gebracht van de tientallen massameetings en wordt bericht hoe de NLD op korte termijn uitgroeit tot een partij met enkele miljoenen leden. De omvang en de positie van de NLD zijn indrukwekkend.

De partijleiding rond ASSK ging steeds uit van een Ghandiaanse visie: in plaats van actief in het offensief te gaan, werd gehoopt dat de dictators door het succes van de oppositie tot betere inzichten zouden komen. Het resultaat van deze opstelling was niet dat er minder bloed werd vergoten. Integendeel, als de revolutionaire beweging in 1988-89 tot haar logische conclusies was doorgetrokken en een einde had gemaakt aan het dictatoriale regime, dan zou dit regime niet de tijd hebben gekregen om zich te herstellen en de daaropvolgende 20 jaar een bloedige terreur tegen de oppositie te voeren. Het massale karakter van de beweging eind jaren 1980 maakte een relatief vreedzame machtsovergang mogelijk, de weigering om in het offensief te gaan heeft ervoor gezorgd dat deze kans voorbij ging.

Uiteraard is dit niet het standpunt van de auteur en al evenmin van ASSK die bijzonder moedig haar lot onderging en daarvoor alom geprezen wordt. De moed is inderdaad bewonderenswaardig, maar een andere benadering in 1988-89 had er mogelijk voor gezorgd dat het land er totaal anders had uitgezien. ASSK zat jarenlang vast in huisarrest en kon amper nog een publieke rol spelen. Daar komt nu verandering in. Niet omdat de generaals eindelijk overtuigd zijn geraakt van de correctheid van het verzet van ASSK tegen de dictatuur, maar wel omdat de poging om buitenlandse investeerders aan te trekken nu eenmaal vlotter gaat als de schijn van democratie wordt gewekt. De buitenlandse investeerders en hun dollars zijn gegeerd door de generaals die hierin voor zichzelf een levenslijn zien. De nieuwe uitbarsting van massaal protest onder leiding van monniken in 2007 was tevens een waarschuwing voor het regime.

Het ziet er naar uit dat ASSK wel bijzonder ver mee stapt in het aanvaarden van het huidige regime en zich zelfs laat gebruiken voor de poging om een democratische façade te creëren. In april dit jaar waren er verkiezingen voor minder dan 10% van de parlementszetels, ASSK kwam in het parlement terecht. Een beperking van ASSK is haar politiek programma. In de biografie wordt evenmin ingegaan op wat het economisch programma van ASSK en haar partij is. Alles wordt beperkt tot een strijd tegen de dictatuur en voor verandering. Maar in welke zin wordt die verandering gezien? Het feit dat de NLD geen rol speelt in de ontwikkeling van onafhankelijke vakbonden is een indicatie. Het stilzwijgen over het religieuze geweld tegen moslims in het noordwesten van het land vormt eveneens een probleem.

Rond deze kwesties brengt de biografie door Peter Popham geen opheldering. Het blijft beperkt tot een lofbetuiging aan Aung San Suu Kyi. Aangezien er weinig Nederlandstalig materiaal over Birma en de rijke recente geschiedenis van dat land bestaat, is het boek wel nuttig. Het laat ons kennismaken met de achtergrond van een land met een potentieel bijzonder explosieve situatie.

Aung San Suu Kyi. Symbool van vreedzaam verzet in Birma door Peter Popham is uitgegeven door Uitgeverij Sijthoff. 432 blzn. ISBN 978 90 218 4676 7. 22,5 euro

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie