Michèle Martin: symptoom van een ziek gerechtelijk systeem

Op het ogenblik van schrijven zit Michèle Martin nog steeds in de gevangenis, maar staat ze op het punt om vrijgelaten te worden. Tenzij er nog een onverwachte juridische wending komt. De mogelijkheid van de vrijlating van Martin zorgde voor een schok in België. Het drama dat het land 16 jaar geleden op haar grondvesten deed daveren, is immers nog niet vergeten.

Artikel door Jean L.

In 1996 leidde de tragedie van de vermiste en vermoorde meisjes en het gebrekkige onderzoek naar de daders tot heel wat vragen over het functioneren van gerecht en politie. Er was een enorme woede onder de bevolking die massaal op straat kwam. Toen de arbeidersbeweging in actie kwam, stond het hele land in rep en roer. De beweging werd gestopt door een mengeling van recuperatie en repressie met onder meer een reeks vage beloftes van hervormingen na de Witte Mars van oktober 1996. (zie ons dossier hierover: 15 jaar na de Witte Beweging. Dit systeem is rot… tot op het bot!).

Wat blijft er vandaag nog over van die beloftes? Er was een mislukte politiehervorming en justitie wordt nog steeds gekenmerkt door tal van problemen en schandalen. Er werd veel gesproken over de rechten van slachtoffers en er werden justitiehuizen gebouwd. Maar meer gebeurde er niet.

De vrijlating van Martin heeft de herinneringen aan de discussies uit 1996 nieuw leven ingeblazen. Die discussies waren gebaseerd op een algemene malaise bij justitie: achterstand, gebrek aan menselijke en materiële middelen op alle vlakken, overbevolkte gevangenissen, steeds meer moeilijkheden voor de zwaksten om zich voor een rechtbank te verdedigen,… Deze elementen zijn niet verdwenen. Recent nog was er een betoging van pro deo advocaten die klaagden over de gebrekkige werking van het pro deo stelsel. Er waren bovendien schandalen rond de mogelijke banden tussen het gerechtelijk apparaat en de top van de politiek en/of het patronaat. De witteboordcriminelen en grote fraudeurs kunnen steeds opnieuw een vervolging vermijden, tegenwoordig kunnen ze een vervolging zelfs afkopen. De gewone werkmens heeft ondertussen amper mogelijkheden om te protesteren tegen pakweg een parkeerboete. Het is geen toeval dat uit een peiling in 2010 bleek dat slechts 6 op de 10 Belgen vertrouwen heeft in het gerecht.

Het is normaal dat het zieke gerechtelijke systeem leidt tot een gevoel van onrechtvaardigheid onder de bevolking. Maar waarover gaat het vandaag? Dat Michèle Martin kan vrijkomen (met een vorm van toezicht) zal niemand goed vinden. Als hetzelfde binnen enkele jaren met Marc Dutroux gebeurt, zal dat nog minder het geval zijn.

Maar wat stellen de betogers tegen de vrijlating van Michèle Martin voor? Dat er een uitzonderingswet komt die ongetwijfeld met terugwerkende kracht wordt ingevoerd? Dat is niet zonder gevaar. Als er vandaag een wet met terugwerkende kracht kan gestemd worden voor specifieke gevallen, waarom zou dit vervolgens ook niet in andere gevallen gebeuren? Iedereen tegen wie de machthebbers zich richten, kunnen er het slachtoffer van worden. En het is niet dat we paranoïde zijn. Sinds 11 september 2001 is wereldwijd een heel juridisch arsenaal uitgebouwd dat ook wordt ingezet tegen sociale en syndicale bewegingen.

Tegenover de ‘hogere belangen’ van de staat of de werkgevers, leggen de rechtbanken een grotere voorzichtigheid aan de dag. Justitie mag dan ziek zijn, het blijft een klassenjustitie. Tegen die achtergrond uitzonderingsmaatregelen aanvaarden, zelfs indien het om verschrikkelijke misdadigers als Michèle Martin of Marc Dutroux gaat, betekent dat het establishment over een nieuw wapen beschikt dat vervolgens ook tegen anderen kan ingezet worden.

De discussie over het afschaffen van de mogelijkheid tot vervroegde vrijlating wordt regelmatig naar voor gebracht door de rechterzijde, terwijl die perfect weet dat de afschaffing pure waanzin zou zijn. Het zou iedere herintegratie in de samenleving onmogelijk maken en leiden tot een spectaculaire toename van het aantal tijdbommen in gevangenissen die nu al overbevolkt zijn. Anderzijds is het wel duidelijk dat er een enorm gebrek aan middelen is om gevangenen die voorwaardelijk vrij komen op te volgen, onder meer bij het begeleiden van risicovolle personen.

Dat gezegd zijnde, moeten we ook antwoorden op de vraag hoe we onze kinderen het beste kunnen beschermen? De gevaren komen niet louter van enkele monsterlijke figuren, de grote meerderheid van misbruik vindt plaats binnen de familie. Er is nood aan infrastructuur om slachtoffers een veilige omgeving aan te bieden zodat ze misbruik kunnen ontvluchten. Vandaag is dat een utopie. Er wordt integendeel net bespaard op onderwijs, kinderopvang of buitenschoolse begeleiding. Dat maakt het moeilijker om op tijd misbruik op te merken en te stoppen. Alleszins heeft geen enkele repressieve maatregel ooit een drama voorkomen. Met meer bescherming en preventie is dat wel mogelijk.

Justitie zal meer nodig hebben dan een oppervlakkige hervorming om tot meer gerechtigheid te komen. Een echt democratisch gerechtelijk systeem moet verantwoording aan de bevolking afleggen en de bevolking beschermen. Daartoe moeten de rechters verkozen worden door de bevolking en ook steeds afzetbaar zijn. Hierdoor is een zekere controle op de beslissingen mogelijk en is het mogelijk om een rechtvaardige behandeling af te dwingen. Een dergelijke vorm van justitie zal er niet komen onder het kapitalisme. We zullen moeten opkomen voor een socialistisch systeem waarin sociale dienstverlening en preventie ervoor zorgen dat repressie steeds meer overbodig wordt.

En ondertussen komen we uiteraard op voor meer middelen voor hulp en bijstand van slachtoffers, bemiddeling, herintegratie en opvolging van gedetineerden,…

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie