Afgelopen zaterdag publiceerden we op deze site een artikel over de kwestie van overbevolking. We vroegen een aanhanger van de overbevolkingstheorie naar een reactie en publiceerden gisteren een antwoord daarop, naast een reactie door LSP-lid Kim. Vandaag publiceren we een bijdrage aan de discussie door Jo Coulier, vakbondsmilitant aan de VUB en tevens LSP-lid. Wil je ook reageren? Stuur je bijdrage naar redactie@socialisme.be.
Eerdere bijdragen en archiefteksten
- Heeft de wereldbevolking haar grenzen bereikt? Artikel op deze site gepubliceerd op 4 augustus
- Overbevolking: Cijfers & Feiten, Gevolgen & Remedie Standpunt door JP Everaerts
- Reactie: Heeft de wereldbevolking haar grenzen bereikt? Artikel door Kim
- Een reactie op JP Everaerts in het overbevolkingsdebat Artikel door Geert Cool
- Dossier dat in 1995 in ons maandblad verscheen
- August Bebel in 1879 over bevolking en overbevolking (op marxists.org)
Te weinig of teveel?
Jo Coulier
Volgens vele ‘specialisten’ en wetenschappers is onze sociale zekerheid niet langer houdbaar in zijn huidige vorm omdat de verhouding tussen werkenden (die sociale bijdragen betalen) en niet-werkenden (die uitkeringen ontvangen) scheefgegroeid is. Sommige neoliberalen pleiten voor de afschaffing van de sociale zekerheid en zelfredzaamheid van het individu als drastische oplossing. Anderen pleiten ervoor om iets te doen aan de verhouding werkenden/uitkeringstrekkers door bijvoorbeeld de pensioenleeftijd op te trekken of door te zorgen voor meer mensen die bijdragen betalen (door migratie en/of geboorten). Deze laatste optie komt eigenlijk neer op een bevolkingsaangroei als oplossing.
Meer werkenden betekent op korte termijn meer betalers. Maar vroeg of laat verandert de status van die mensen en worden ze ook uitkeringstrekkers. In feite is pleiten voor meer betalers niet meer dan een piramidespel waarbij het geheel draaiende blijft zolang er steeds meer mensen onderaan de piramide toetreden. Meer of minder is een valse discussie. De vraag of een samenleving het zich kan veroorloven om een deel van de bevolking niet te laten werken is in de eerste plaats afhankelijk van de productiviteit van die samenleving. In tweede (en even belangrijke) mate hangt dit ook af van op welke manier waarop de vruchten van de productiviteit verdeeld worden. Na de tweede wereldoorlog tot eind jaren ’70 groeide het aandeel van de lonen in het nationaal inkomen. Sinds de neoliberale contrarevolutie begin jaren ’80 daalde het loonaandeel, stijgt het aandeel van de vermogens en werd de concentratie van vermogens bij een steeds kleiner wordende groep (in procent tot de totale bevolking, niet in absolute aantallen) groter. Niet de afname van het aantal werkenden (in verhouding tot het aantal niet werkenden) maar het onttrekken van inkomen aan de loontrekkenden door de vermogens is in grote mate verantwoordelijk voor de ‘onbetaalbaarheid’ van de sociale zekerheid. Enkel daaraan iets doen kan de sociale zekerheid op een duurzame manier redden, niet het vermeerderen van het aantal betalers of het verminderen van het aantal uitkeringtrekkers.
Eenzelfde analyse moet men maken wanneer men de bevolkingsproblematiek wil bestuderen. Laat ons eens kijken naar de problematiek van het drinkwater. De consumptie van drinkbaar water door kapitaalkrachtigen is veel groter dan bij de arme bevolking. De kapitaalkrachtigen verbruiken massaal drinkbaar water in zwembaden, jacuzzi’s, om luxewagens te wassen enzovoort. Indien we de bevolking van Californië laten halveren maar de rijken dubbel zoveel water laten gebruiken om hun privézwembaden te vullen, bereiken we niets.
In de discussie over de bevolkingsaangroei en de draagkracht van de planeet wordt de manier waarop middelen verdeeld worden steeds naar de achtergrond verdreven of gewoon genegeerd. Voorstellen van David Attenborough of Marleen Temmerman kunnen op korte termijn en in een beperkte context enig soelaas brengen. Maar om de gehele problematiek op wereldschaal aan te pakken is er meer nodig. Het in vraag stellen van een productieproces dat erop gericht is om de winsten van een minderheid tot elke prijs in stand te houden, is de enige weg naar duurzaamheid. Een andere wereld is mogelijk, een socialistische wereld is nodig. Een socialistische wereld is niet de karikatuur die de Tea Party ophangt wanneer ze het heeft over socialisme waar de meerderheid honger heeft en leeft in armoede. Linksen die pleiten voor consuminderen (ook op vlak van bevolkingsaangroei) spelen (ongewild) deze rechtsen in de kaart. In een echte socialistische samenleving is er meer dan genoeg degelijk voedsel, water, propere lucht, levenkwaliteit voor iedereen. Dit moeten we concretiseren en niet vervallen in valse discussies over problemen die in een kapitalistische context nooit op te lossen zijn, toch niet op duurzame wijze en voor iedereen.
