Een jaar geleden kon niemand voorspellen dat een groep van “derde generatie feministische punkrockers” die zichzelf “Pussy Riot” noemt vandaag het symbool zou zijn van een snel groeiende oppositie tegen Poetin en tevens het slachtoffer zou worden van de wraakzucht van het regime. Drie leden van de groep werden in februari opgepakt bij een optreden van hun “punk-hoogmis” aan het altaar van een orthodoxe kathedraal in Moskou. Ze werden vervolgd wegens ‘hooligansime’ en zaten bijna zes maanden vast in afwachting van hun proces. Nochtans zijn twee van hen moeders met jonge kinderen. Ze hebben hun partners, familieleden of vrienden heel die tijd niet gezien.
“Pussy Riot” is meer een beweging dan een vaste groep. Er zijn tal van wisselende leden met namen als ‘Blondie’, ‘Terminator’, ‘Garage’, ‘Seraphim’, ‘The Cat’, ‘Schumacher’,… De namen volgen elkaar snel op om de anonimiteit te bewaren. Er zijn tientallen aanhangers die de acties van “Pussy Riot” ondersteunen, de acties gaan van satire tot provocatie. In de begindagen namen leden deel aan acties van de groep “Voina” waarbij er bijvoorbeeld mannelijke geslachtsdelen werden geschilderd op ophaalbruggen in St Petersburg. Toen de brug ’s avonds werd opgetrokken, werden de personeelsleden van de politieke politie recht tegenover de brug geconfronteerd met deze afbeelding die samenvat wat veel mensen over de activiteiten van de politieke politie denken. Naarmate de oppositie tegen het regime van Poetin aangroeide tot een massale beweging met protestacties, ondernam de groep ook steeds meer expliciet politieke acties. De tekst van hun “punk-gebed” was uitdrukkelijk gericht tegen Poetin en de kerkelijke overheden.
Een ‘punk-gebed’ in de kathedraal
De heersende elite was woest toen een ‘punk-gebed’ werd opgevoerd in de kathedraal van Christus-Redder in Moskou. Er werd quasi unaniem opgeroepen tot harde actie tegen de vrouwen. De kathedraal is zelf een symbool van alles wat verkeerd loopt in het nieuwe kapitalistische Rusland. De kathedraal werd opnieuw opgebouwd op de site van de voormalige kathedraal die de overwinning van Rusland op Napoleon herdacht. De nieuwe kathedraal werd midden jaren 1990 opgetrokken, de bouw ervan ging gepaard met heel wat corruptieschandalen. Op het dieptepunt van de economische depressie na de val van de Sovjetunie verspilde het regime van Jeltsin miljarden roebels aan de bouw van deze kerk. Op de koepels werd 50 kilogram goud aangebracht, het goud werd geschonken door een van de nieuwe oligarchen met een reputatie in criminele kringen. Vandaag wordt slechts 7% van de kathedraal gebruikt voor religieuze diensten, de rest dient voor allerhande commerciële activiteiten.
Maar dat is voor de Russische orthodoxe kerk geen probleem. Deze kerk is een van de meest reactionaire ter wereld. De woordvoerders van de kerk vielen elkaar bijna over de voeten bij het aanklagen van “Pussy Riot”. De advocaat van de kerk verklaarde dat deze groep onderdeel is van een “hogere macht die de Russische Orthodoxe Kerk wil vernietigen. Het zijn dezelfde krachten die achter de terreuraanslagen van 11 september in de VS zaten, het is Satan.”
Vsevolod Chaplin is de officiële woordvoerder van de Kerk. Hij haalt uit naar de ‘satanische groep’ en daarnaast naar de ‘wereldregering’ (in de Russische traditie staat dit synoniem voor een Joodse samenzwering). Deze groepen zijn volgens de woordvoerder op hoogste niveau met elkaar verbonden, meer bepaald door Satan. Hij gelooft dat de punk-rockers zondaars zijn die een zware straf verdienen. Als hij gevraagd wordt waarom ze een zware straf verdienen, antwoordt de woordvoerder dat dit gevraagd wordt “door God”.
Chaplin staat bekend voor zijn reactionaire en gewelddadige standpunten. Eerder dit jaar eiste hij dat de werken van Lenin en Trotski uit de handel zouden gehaald worden om ze te controleren op ‘extremisme’. Hij verklaarde dat het de morele plicht van iedere christen is om zoveel mogelijk bolsjewieken om te brengen. Het is niet verwonderlijk dat de kerk vaak samen met fascisten op straat komt om te protesteren tegen abortus of de rechten van vrouwen of holebi’s.
Geen enkele in het parlement vertegenwoordigde partij heeft zich uitgesproken tegen de campagne tegen “Pussy Riot”. Bij het begin van het proces verklaarde Gennady Zyuganov, de leider van de zogenaamde Communistische Partij, in de media dat hij zich ten stelligste uitsprak tegen “deze nieuwe anti-orthodoxe provocatie”. In een radio-interview ging hij nog verder. Hij klaagde over de groeiende invloed van het Westen en de NAVO en waarschuwde voor de “tragische gevolgen van de Arabische Lente voor de christenen.” Hij verklaarde dat de Communistische Partij “in grote mate de vertegenwoordiger van de Orthodoxe kerk op politiek vlak is. De partij heeft altijd en zal ook altijd de belangen van de gelovigen verdedigen. We zijn bereid om al onze invloed aan te wenden om de goede naam en autoriteit te verdedigen van de predikanten die belachelijk werden gemaakt en het slachtoffer waren van laster en eerroof.”
Bij de hervatting van het proces tegen drie leden van “Pussy Riot” werd al gauw duidelijk dat ze geen eerlijk proces krijgen. De rechter maakt steeds opmerkingen over hen, de aanklager heeft nogmaals 200 pagina’s aan bewijsmateriaal overhandigd zonder dat de advocaten van “Pussy Riot” de tijd kregen om het te lezen. Getuigen die het opnemen voor de groep worden niet opgeroepen door de rechter.
Gezien de stalinistische gewoonte om psychiatrische ziekenhuizen in te zetten tegen politieke tegenstanders, was het niet zo handig van de rechter om ook nu een psychiatrische expert op te roepen. Die verklaarde dat de drie een persoonlijkheidsstoornis hebben. Dat omschreef hij als “het hebben van een actieve sociale positie en een wil tot zelfrealisatie” en bij een van hen was er volgens de psychiater ook “een tendens tot oppositie-activiteit”. Uiteraard zijn de oproepen om “zoveel mogelijk bolsjewieken om te brengen” of het luisteren naar wat God komt influisteren, geen persoonlijkheidsproblemen voor deze psychiater.
De zaak tegen “Pussy Riot” staat niet geïsoleerd. Het komt tegen de achtergrond van een golf van arrestaties binnen de groeiende protestbeweging. De openbare aanklager richt zich ook tegen een aantal gekende leiders zoals de rechtse blogger Aleksei Navalniy. Die wordt in beschuldiging gesteld voor feiten die zich voordeden toen hij adviseur was van de regionale gouverneur van Kirov bij de verkoop van hout uit de provincie waarbij heel wat verlies werd geleden. De aanklager beweert dat grote sommen geld misbruikt werden. De beschuldiging is erg ironisch aangezien Navalny een campagne tegen corruptie heeft opgezet onder de naam “PilRus” naar het vaak gebruikte Russische woord voor corruptie (“geld afzagen”). Hij riskeert tien jaar gevangenisstraf.
Naast de bekende gevallen werden nog eens 16 activisten opgepakt in afwachting van rechtszaken waarbij ze jarenlange gevangenisstraffen dreigen op te lopen.
Het regime staat onder druk als gevolg van de arrestaties. Het optreden tegen “Pussy Riot” leidde tot protest van internationale artiesten als Peter Gabriel, Sting, Steven Fry, Danny de Vito, Terry Gilliam en Pete Townsend. Internationale groepen die in Rusland optreden, tonen steeds meer solidariteit met een boodschap op hun T-shirts of door andere leden van de groep te laten optreden. Dat gebeurde onder meer bij Franz Ferdinand, Beastie Boys, Patti Smith, Faith No More en Red Hot Chili Peppers. Heel wat Russische artiesten blijven het regime steunen, ze vrezen dat ze niet meer aan de bak zullen komen als ze dat niet doen. Het is opvallend dat meer dan 100 artiesten, waaronder een aantal tot voor kort uitgesproken Poetingezinde artiesten, wel stelling hebben ingenomen tegen de vervolging van “Pussy Riot”.
Het regime is terecht bezorgd omdat een groot deel van de bevolking zich stilaan tegen haar keert. In de weken vlak na het opvoeren van het “punk-gebed” was een grote meerderheid van de bevolking voorstander van een hard optreden tegen de groep, de bevolking stond onder invloed van de vele veroordelingen van de groep door alle officiële instanties en zelfs de top van alle Russische religies waaronder ook de georganiseerde vrijzinnigheid. Recente opiniepeilingen geven aan dat een meerderheid van de inwoners van Moskou vandaag vindt dat het regime te ver is gegaan. Dat stemt overeen met andere peilingen die aangeven dat tot 20% van de Russen (dus zo’n 30 miljoen mensen) bereid zijn om actief te protesteren tegen de regering.
Het CWI in Rusland roept op tot de onmiddellijke vrijlating van “Pussy Riot” en anderen die opgepakt zijn in het kader van protestacties tegen het regime. De autoriteiten moeten alle beschuldigingen laten vallen. Er moet op alle niveaus een onmiddellijke scheiding komen tussen de Russische Orthodoxe Kerk en de staat. Er moet echte vrije meningsuiting komen met inbegrip van het recht van kritiek op de staat, de president en de Kerk. Het regime van Poetin moet verdwijnen en plaats maken voor een democratische grondwetgevende vergadering met vertegenwoordigers van de werkplaatsen, scholen en universiteiten, wijken,… om te beslissen welke regeringsvorm het beste is voor Rusland. Er is nood aan een massale arbeiderspartij met een socialistisch programma om te strijden voor de politieke macht en voor een nieuwe socialistische samenleving.
