Gelijkheid tussen man en vrouw?
De gelijkheid tussen mannen en vrouwen is uitdrukkelijk opgenomen in de Belgische Grondwet. Talloze voorbeelden getuigen echter dat deze gelijkheid op papier niet tot uiting komt in de realiteit.
Tina De Greef
Vandaag verdienen vrouwen nog steeds gemiddeld slechts 70% van het loon van mannen. Zelfs bij een compleet evenwaardige functie bestaat er een loonkloof van 5% tot 7%. Deze inkomensongelijkheid begint overigens reeds in de middelbare school, wat bewezen wordt door een recent Antwerps onderzoek bij 15-jarigen. Meisjes hebben minder zakgeld dan jongens omdat de bijverdiensten van jongens beter betalen dan die van meisjes. Bij huisartsen daalt het loon meer en meer naarmate meer vrouwen dit beroep beginnen uit te oefenen. De slogan “gelijk loon voor gelijk werk” die de vrouwenbeweging reeds naar voor schoof toen dit nog geen evidentie was voor iedereen, is vandaag nog steeds brandend actueel, zoals we in de praktijk kunnen zien. Helaas staat niet enkel deze loondiscriminatie ter discussie. Op vele andere vlakken is er ook nog steeds discriminatie.
Slechts een heel beperkt aantal vrouwen dringt door tot het topniveau in bedrijven en de overheidsadministratie. Zo vormen vrouwen bijvoorbeeld 81% van de leerkrachten in kleuter- en lager onderwijs, maar zijn er slechts 57% vrouwelijke directeurs. Ook hebben vrouwen vaker flexibele, meer onzekere jobs en slechtere werkuren dan mannen.
De werkloosheid ligt ook hoger bij vrouwen dan bij mannen. Bovendien werkte in 2003 werkte 41% van de vrouwen deeltijds, tegenover 6.4% van de mannen. Het gaat vaak om vrouwen die liever voltijds zouden werken, maar zo’n werk niet vinden. Andere vrouwen belanden in deeltijds werk, omdat ze voor de huishouding en de kinderen moeten zorgen (kinderopvang is beperkt en duur).
Omdat mannen gemiddeld meer verdienen dan vrouwen – zoals hierboven geschetst – is het “evident” dat vrouwlief dan de onbetaalde huisarbeid op zich neemt. Bovendien bestaan er nog steeds vooroordelen op gebied van taakverdeling, als we zien dat vrouwen meer dan 8 uur per week spenderen aan koken en boodschappen doen (buiten hun job) en mannen 2 uur meer vrije tijd hebben in het weekend dan vrouwen. Vrouwen zitten nog altijd opgezadeld met een dubbele dagtaak.
Ook fysiek partnergeweld (in de overgrote meerderheid van de gevallen van mannen op vrouwen) wordt in België nog steeds gebanaliseerd. Een mooi voorbeeld hiervan is het seponeren door het Antwerps parket van de klacht tegen “Rob Klop” (Vlaams Blok parlementslid Rob Verreycken) wegens het molesteren van zijn ex-vrouw in het openbaar vorig jaar. Nochtans is 1 op 7 vrouwen in België slachtoffer van zwaar partnergeweld. Op het werk worden vrouwen ook nog steeds met seksistische pesterijen geconfronteerd.
Op internationaal vlak
In westerse economiën zoals Duitsland en Nederland – waar prostitutie legaal is – steken de uitwassen van het kapitalisme de kop op. Beide landen worden momenteel geconfronteerd met een hoge werkloosheid omwille van de economische crisis. Werkloze vrouwen (tot 55 jaar) worden gedwongen eender welke vacature – ook in de seksindustrie – aan te nemen of hun werkloosheidsuitkering te verliezen. Zo verloor onlangs een 25-jarige Duitse leerkracht informatietechnologie haar werkloosheidsuitkering nadat ze een aanbod om in een bordeel te gaan werken, afgewezen had!
Ook in de EU zijn vrouwen oververtegenwoordigd in deeltijdse arbeid: 80% van de part-time jobs wordt uitgeoefend door vrouwen. In Nederland bedraagt het percentage deeltijds werkende vrouwen 70%. Slechts 38% van de werkende vrouwen kan zich dan ook financieel onafhankelijk noemen.
Als we verder gaan kijken, wordt de toestand nog schrijnender. Zo zijn er elke dag stenigingen of openbare executies van vrouwen in Iran omwille van vermeende ontrouw, zijn er delen in de wereld waar vrouwen nog steeds een besnijdenis moeten ondergaan, worden vrouwen onder andere in de Verenigde Staten door het beleid van Bush gestigmatiseerd omwille van hun keuze voor abortus.
70% van de armen in de wereld zijn vrouwen. Vrouwen werken meer uren dan mannen (in bijna alle landen): ze besteden overal minstens de helft van hun werktijd aan onbetaalde arbeid. Vrouwen doen twee derde van al het werk in de wereld en krijgen toch slechts één tiende van het wereldinkomen.
2 op de 3 van de 880 miljoen volwassen analfabeten zijn vrouwen. Vrouwen vertegenwoordigen wereldwijd slechts 13,4% van de parlementairen en er zijn landen waar vrouwen vandaag nog steeds geen politieke inspraak hebben.
1 op 3 vrouwen wordt tijdens haar leven geconfronteerd met seksueel geweld, bovendien zijn mannen grotendeels verantwoordelijk voor het verspreiden van HIV/Aids en lopen vrouwen een groter gevaar op besmetting.
Wereldwijd worden 50 miljoen vrouwen verhandeld door mensenhandelaars die van de kwetsbaarheid van vrouwen, die proberen te ontsnappen aan hun uitzichtloze situatie, gretig gebruik maken. De seksindustrie is immers winstgevender dan de wapenhandel.
Elke minuut sterft een vrouw aan de complicaties van een bevalling. 99% van deze vrouwen woont in een land met een laag of gemiddeld inkomen.
8 maart: internationale vrouwendag
Op 8 maart wordt de internationale vrouwendag gevierd. Op 8 maart 1907 kwamen New Yorkse naaisters op straat voor gelijk loon en een 10-urenwerkdag. De demonstratie werd door de politie uiteen geslagen. Op 8 maart 1908 gingen diezelfde vrouwen opnieuw de straat op, ditmaal voor de afschaffing van kinderarbeid en het vrouwenstemrecht. In 1910 werd 8 maart uitgeroepen tot internationale vrouwendag. Sinds 1978 wordt de dag door de Verenigde Naties als feestdag erkend.
In België werd hierbij het 100-jarig bestaan van de Vrouwenraad (opgericht op 30 januari 1905) betrokken. Deze raad is een eeuw geleden ontstaan uit drie organisaties (‘Ligue du Droit des Femmes’, ‘Société belge pour l’Amélioration du Sort de la Femme’ en ‘l’Union des Femmes belges contre l’Alcoolisme’). Dit onder leiding van Marie Popelin, die Doctor in de Rechten wordt in 1888, maar zich niet aan de balie mag inschrijven als advocate omwille van haar geslacht (hoewel dit niet bij wet verboden was).
Ze vertegenwoordigt in feite een liberaal, burgerlijk feminisme, waarbij ze stelt dat de vrouw niet emotioneel ondergeschikt is aan de man en haar taken als huisvrouw beter zal kunnen volbrengen als ze zich daarbuiten kan ontplooien. Popelin streefde eigenlijk enkel juridische gelijkheid na.
In het begin van de 20e eeuw, bij deze eerste feministische golf, waren er ook andere feministische strekkingen. Volgens het christelijk feminisme was de eerste taak van de vrouw de verzorging van het gezin. Bij het socialistisch feminisme waren er voor- en tegen-standers voor het recht op arbeid van vrouwen. In de tweede feministische golf van de jaren ’70, ’80 streden de radicale feministen tegen de ongelijkheid in lonen, werkomstandigheden,… Zij plaatsten persoonlijke problemen zoals huishoudelijk geweld (die een maatschappelijke basis hebben) in een politiek, collectief daglicht met de slogan: “het persoonlijke is politiek”. Ze kwamen ook op voor het idee van “gelijk loon voor gelijk werk”, wat we vandaag nog altijd moeten verdedigen. De burgerlijke partijen – die ook nu de problematiek van onder andere inkomensongelijkheid aankaarten – en ook de media blijven steken in een discours van burgerlijk feminisme. Ze kunnen geen echte oplossing bieden voor de problemen van vrouwen omdat ze het kapitalisme niet verlaten.
In een kapitalistisch systeem telt enkel de winst en zolang vrouwenhandel opbrengt, zolang huishoudelijk werk gratis door moeder-de-vrouw kan gedaan worden en zolang mensen uitgebuit kunnen worden, blijft het systeem draaien en zal er geen verandering komen in de situatie. Net zoals je volgens Malcolm X geen kapitalisme zonder racisme kan hebben, is ook een kapitalisme zonder seksisme onmogelijk.
Er werd hier een schets gegeven van de ongelijkheid die nog steeds bestaat. Seksisme is hierop gebaseerd. Om komaf te maken met de onderdrukking van de vrouw is een herorganisatie van de samenleving nodig. Degelijke lonen, gratis kinderopvang en collectieve diensten moeten vrou-wen bevrijden van hun dubbele dagtaak. Kom mee op voor deze eisen met de Jongerenmars voor Werk, waarin we samen vechten voor een maatschappij waarin iedereen, zowel mannen als vrouwen, een degelijke job en goede arbeidsomstandigheden heeft, een socialistische maatschappij!
