Vandaag is er de openingsceremonie van de Olympische Spelen. Naar schatting een miljard mensen zullen dit volgen. Naast een sportieve hoogmis vormen de Olympische Spelen ook een evenement waar er enorme winsten te rapen vallen en het wordt aangegrepen om de overheidsrepressie op te voeren.
Het zijn niet alleen sportieve records die dit jaar op de Olympische Spelen records zullen gebroken worden. Ook de beloftes van betaalbare huisvesting, degelijke jobs en meer toegankelijke sportfaciliteiten worden gebroken. De grootste sportshow ter wereld is in de greep van de commercialisering en tegelijk een test voor het opdrijven van de overheidsrepressie.
Het begon allemaal met een leugen: de Olympische Spelen in Londen zouden 2,4 miljard pond kosten. Dat cijfer was nooit geloofwaardig. Om onverklaarbare redenen werd er geen rekening gehouden met de BTW of de kosten inzake veiligheid. Met die elementen inbegrepen zou de factuur al 3,9 miljard euro hebben bedragen (20% BTW en een veiligheidskost van ongeveer 1 miljard pond).
Het Olympische budget bleek bijzonder rekbaar te zijn, nu is er al sprake van 9,3 miljard pond. Dat vormt allemaal onderdeel van een massale plundertocht bij de gewone werkenden en de middenklasse die via indirecte en directe belastingen de factuur moeten betalen.
De regering zal (met ons belastinggeld) instaan voor 6,2 miljard pond, de rest komt van de loterij (en dus van een indirecte belasting betaald door de armsten). Ondanks alle beloftes dat de private sector een deel van de grote bouwprojecten zou financieren, moeten de organisatoren nu erkennen dat minder dan 2% van het Olympische budget van private middelen komt.
Het London Organising Committee for the Olympic Games (Locog), het orgaan dat instaat voor het organiseren van de Spelen, heeft ook nog eens 2,1 miljard ingezameld. Dat geld kwam vooral van sponsors bij de grote bedrijven. Locog krijgt een bijdrage van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). De rest van het geld komt van de tickets en de verkoop van merchandising, kortom nogmaals uit onze zakken. Locog wordt geleid door Lord Sebastian Coe, ooit een atleet die een gouden medaille won, vervolgens een conservatief parlementslid en tenslotte een ‘wereldambassadeur’ van Nike. Het hoeft geen verbazing te wekken dat Coe ook een multimiljonair is.
Sponsors
De belangrijkste sponsors van het IOC betalen elk meer dan 60 miljoen pond voor een tienjarencontract. Onder het kapitalisme betekent dit dat deze bedrijven zichzelf een sterke machtspositie aankopen. In deze competitieve sector gaan de organisatoren heel ver in het verdedigen van de belangen van de sponsors. Het is bijvoorbeeld wettelijk niet mogelijk voor niet-sponsors om de term ‘Olympische Spelen’ te gebruiken en evenmin om het Olympische symbool te hanteren.
Om de rechten van de televisiestations te beschermen, is het toeschouwers niet toegelaten om beelden van de wedstrijden op Youtube te plaatsen of om beelden van binnen in het Olympische dorp op sociale media te plaatsen. Twitter zal vermijden dat niet-sponsors advertenties kunnen kopen met hashtags zoals #London2012. Ook atleten mogen geen video- of audiobestanden publiceren.
We zullen nog moeten zien hoe strikt al deze regels worden toegepast, maar het ziet er naar uit dat de autoriteiten het menen.
Het is niet mogelijk om een opdeling van de ticketverdeling voor alle evenementen te krijgen. Lord Coe en co weigeren die informatie bekend te maken. Maar wat wel duidelijk is, is dat er steeds meer tickets worden voorbehouden voor sponsors en vertegenwoordigers van de Olympische Spelen zelf. De krant The Guardian maakte bekend dat er van de 80.000 beschikbare zitjes voor de finale van de 100 meter voor mannen slechts 29.000 (of 36%) aan het publiek werden aangeboden. Voor de finale van het wielrennen op de piste zijn er slechts 2.500 van de 6.000 zitjes aan het publiek aangeboden.
Het is tot vandaag mogelijk om aan een ticket te geraken als je goede connecties hebt met vertegenwoordigers van 54 van de 204 landen die officieel vertegenwoordigd zijn op de Spelen. De vele tickets voor de afgevaardigden van nationale delegaties en voor sponsors leiden tot een sterke groei van de handel op de zwarte markt. Het IOC kondigde aan dat het daar een uitgebreid onderzoek naar zal voeren, maar een rapport moet niet voor het einde van de Spelen worden verwacht. Het toont alvast aan dat de wereldwijde sportstructuren worden beheerd door een kleine kliek aan de top die geen verantwoording verschuldigd is.
‘Olympische familie’
De voorkeursbehandeling voor de 70.000 leden van de zogenaamde ‘Olympische familie’ (officiële vertegenwoordigers, atleten, media en andere medestanders) gaat nog verder dan dat. Je kan nog begrijpen dat de atleten in de watten worden gelegd, zij spelen immers een vrij prominente rol tijdens de Spelen. Maar waarom wordt de rode loper ook uitgerold voor duizenden bureaucraten en politieke leiders, met inbegrip van vertegenwoordigers van de meest repressieve regimes ter wereld?
Zij zullen een speciale behandeling genieten op de luchthavens waardoor ze sneller door de controle geraken. Ze kunnen langs speciale wegen naar de wedstrijden trekken, terwijl duizenden gewone mensen zich een weg doorheen de files van Londen proberen te banen. Er is al gewaarschuwd dat de inwoners van de hoofdstad moeten rekenen op 100 dagen van storingen op het openbare vervoersnet.
Er worden 585 extra ambtenaren ingezet en de vakantie van de anderen werd ingetrokken. Maar sinds 2010 heeft de regering 880 jobs geschrapt bij de grenscontroles. Na de Spelen zal verder bespaard worden met de mogelijkheid om nog eens 1.550 jobs te schrappen tegen 2014/15. Hierdoor zou het personeelsbestand bij de grenscontrole in totaal met 18% gedaald zijn tot een totaal van 6.440.
Van alle beloftes is die van een grotere deelname aan sport nog het meest realistische is. De sportieve prestaties op de Spelen zullen velen daartoe aanzetten. Maar de regering heeft ondertussen wel haar doelstelling om een miljoen actieve sporters tegen 2013 te halen aan de kant geschoven. Het aantal regelmatige zwemmers is in 2010-11 met ongeveer 435.000 afgenomen tegenover 2007-08. Ook het aantal deelnemers aan tennis, voetbal en rugby neemt af. Onder 16 tot 19 jarigen is het aantal mensen dat actief aan sport doet met meer dan 100.000 afgenomen tot 825.900.
De regering van Conservatieven en Liberaal-Democraten gaat verder op het beleid van Labour dat publieke sportinfrastructuur van onder meer de scholen is beginnen uit te verkopen aan de private sector. Sinds 2004 is het budget voor sport op school van 216 miljoen pond verminderd tot 35 miljoen pond! Er werden maar liefst 3400 sportleraars afgedankt en de subsidies voor 1.300 sportterreinen zijn ingetrokken.
De regering heeft ook al hard uitgehaald naar mensen met een beperking, wat ook de toegang tot sport voor deze laag van de bevolking moeilijker maakt. Vandaag kan slechts 18% van de volwassenen met een beperking gedurende meer dan 30 minuten per week aan fysieke activiteit ondernemen, voor volwassenen zonder beperking is dat 38%. De regering wil de uitkeringen voor mensen met een beperking omvormen tot een persoonlijk budget met als doel om minder te betalen.
Private gezondheidszorg
Voor de persoonlijke begeleiding van mensen met een beperking wordt beroep gedaan op een privaat bedrijf, Atos Healthcare. Dat bedrijf omschrijft zich als de belangrijkste ‘aanbieder van gezondheidszorg in het Verenigd Koninkrijk’. Het bedrijf krijgt bijna 100 miljoen pond per jaar om wekelijks tot 11.000 uitkeringsgerechtigden te testen. Het doel is om mensen met een beperking toch arbeidsgeschikt te verklaren en het uiteindelijke doel is om het aantal uitkeringstrekkers met 500.000 te verminderen. Het wordt helemaal cynisch als Atos Healthcare dan opduikt als belangrijke sponsor voor de Paralympics, het bedrijf betaalt daarvoor 62 miljoen pond op tien jaar tijd.
Een andere bewering die geen steek houdt, is dat deze Spelen de meest ‘ethische’ ooit zouden zijn. Een onderzoek van The Indepedent on Sunday (6 mei) gaf aan dat heel wat merchandising voor de Spelen uit beruchte sweatshops in de Filippijnen of China komt. Daar zitten toeleveranciers van Adidas. Er zijn ook fabrieken van Next in de beruchte vrijhandelszones in Sri Lanka. Het hoeft geen betoog dat vakbonden niet toegelaten zijn in deze fabrieken.
Een van de belangrijkste sponsors van het IOC is Dow Chemicals, dat ook een contract kreeg in het kader van de bouw van het Olympische stadion. Dow blijft alle verantwoordelijkheid ontkennen voor de gasramp in Bhopal in India in 1984 waarbij 20.000 doden en honderdduizenden gewonden vielen. Er is nog steeds een juridische procedure bezig om Dow hiervoor te laten betalen.
Het Olympische park was het toneel van heel wat protestacties van bouwvakkers die op de zwarte lijst van vakbondsmilitanten staan. Bij de bouw van het park werden vakbondsvertegenwoordigers bewust geweerd.
Een ander element is dat deze Spelen de repressieve machten van de staat ongetwijfeld zullen versterken. De veiligheidsoperatie achter de Spelen is de grootste sinds de Tweede Wereldoorlog. Naast de 13.500 militairen en de duizenden agenten worden ook 48.000 private veiligheidsagenten ingezet. Het bedrijf G4S heeft 23.700 mensen opgeleid en zou 10.000 mensen in dienst hebben gehad tijdens de Spelen in een contract ter waarde van 284 miljoen pond. De Spelen versterken de privatisering van de veiligheidsdiensten en verminderen de mogelijkheden tot verantwoording aan de lokale gemeenschappen.
De wijze waarop de Olympische Spelen ten dienste van de grote bedrijven staan, werd al duidelijk bij het toekennen van de organisatie aan Londen. Nog voor die toekenning had het vastgoedbedrijf Chelsfield plannen om een groot nieuw winkelcomplex te bouwen in de oostelijke Londense wijk Newham. In 2004 werd dit project opgekocht door drie grote bedrijven: Westfield, de grootste speler op de markt van winkelcentra, Multiplex, dat het Wembley stadion bouwde, en het vastgoedbedrijf Reuben Brothers dat fortuin maakte in Rusland in de jaren 1990.
Er werd steun gezocht bij de publieke sector om een bod te doen voor de Olympische Spelen. Het Olympische Comité dat toen werd voorgezeten door Lord Coe vroeg steun van Telco, een vereniging van meer dan 80 religieuze en lokale groepen in het oosten van Londen. Van daaruit werd een ‘ethisch akkoord’ opgesteld met eisen zoals betaalbare huisvesting voor de lokale bevolking, onderwijs, gezondheidszorg en degelijke jobs. Het akkoord werd in 2004 ondertekend door Lord Coe, toenmalig burgemeester Ken Livingstone en John Biggs (Labour), vice-voorzitter van het Agentschap voor Ontwikkeling in Londen.
Eens het bod van Londen aanvaard was, werden in 2006 plannen gemaakt om de Olympische faciliteiten na de Spelen te ontwikkelen. De intussen bevoegde organen daarvoor weigerden om met de lokale gemeenschappen te spreken met het argument dat niet zij het ‘ethische akkoord’ hadden goedgekeurd.
Westfield had intussen alle andere bedrijven uitgekocht en ging met projectontwikkelaar Land Lease in zee. De vastgoedcrisis kwam hierin tussen, waardoor de plannen rond het winkelcentrum in de koelkast dreigden te verdwijnen.
De regering gaf niet alleen 50 miljard pond aan de banken om deze te redden, maar besteedde ook 5,9 miljard pond om het Olympische project te redden. De regering ging ermee akkoord om het atletendorp te financieren en gaf daartoe de opdracht aan Land Lease. Westfield kreeg 200 miljoen pond publieke middelen voor wegen die naar het winkelcentrum zouden leiden.
Er werd eens te meer in de gemeenschapskas gezeten om de rijkste vastgoedontwikkelaars en bouwbedrijven te helpen.
Als het Olympische Park na de Spelen voor het publiek opent, zal dit onder de naam ‘Queen Elizabeth Olympic Park’ zijn. Het is het eerste Londense park sinds de Victoriaanse tijden. Bij de creatie van de laatste acht koninklijke parken in 1851 was er sprake van publieke parken. Het nieuwe park zal door private krachten worden beheerd. Een deel van het atletendorp is alvast verkocht aan een consortium rond de koninklijke familie uit Qatar en ook andere delen zullen worden verkocht.
Privaat beheer
Het bedrijf voor het Olympisch Park, OPLC, zal na de Spelen vervangen worden door een nieuw bedrijf, de Londen Legacy Development Corporation (LLDC). Dat bedrijf zal heel wat macht krijgen over een veel groter gebied. Een groot deel van het oosten van Londen zal hierdoor volledig in privaat beheer terecht komen waardoor de lokale autoriteiten er geen enkele controle meer over hebben.
Er werd beloofd om 11.000 huizen te bouwen in het Olympische park, met 35% daarvan aan ‘betaalbare’ prijzen. Het is onduidelijk wat daarvan terecht zal komen. In april heeft de regering de regels voor sociale huisvesting (gesubsidieerde huisvesting aangeboden door private huisvestingsmaatschappijen) aangepast waardoor de prijs kan opgetrokken worden tot 80% van de normale huurprijzen op de markt. Dat is een sterke stijging.
Newham omvat 13 van de 15 armste buurten van Londen. Zowat de helft van de bevolking leeft er onder de armoedegrens en 70% van de kinderen leven er in gezinnen met een laag inkomen. Er staan 32.000 gezinnen op de wachtlijsten van de gemeente. De mensen hebben geen keuze en moeten wel op de private markt huren. Het resultaat is dat er weinig of zelfs geen betaalbare huizen zullen zijn voor de lokale bevolking van Newham of omliggende buurten.
De Olympische Spelen vormen een gelegenheid om sportieve kunsten te vieren en te ervaren. Het is een kans om atleten uit heel de wereld aan het werk te zien en miljoenen toeschouwers bij elkaar te brengen. Het kapitalistische systeem daarentegen heeft enkel oog voor de winsten op korte termijn. Voor de grote bedrijven draaien de Spelen om zakelijke belangen inzake merchandising. Zij bepalen de regels en worden daarin gedwee gevolgd door het politieke establishment.
Lees ook:
- ‘Austerity Games’ highlights plight of young people (24 juli 2012)
- De Olympische Spelen, big business en dictatuur Dossier door Chinaworker.info uit 2008
- Commentaar. De Olympische Spelen van Vancouver Door een Canadese socialist (2010)
