Na een klacht van de Belgische vakbonden heeft het Europees Comité voor de Sociale Rechten een beslissing geveld waarin het zich uitspreekt tegen het gebruik van eenzijdige verzoekschriften om stakingen te verbieden. De afgelopen jaren maakten werkgevers steeds meer gebruik van dergelijke eenzijdige verzoekschriften om stakersposten te breken of andere maatregelen tegen stakingsacties op te leggen.
Het stakingsrecht is afgedwongen door arbeidersstrijd. Het omvat het recht om in actie te gaan en die actie ook te organiseren. Het Europees Comité voor de Sociale Rechten besliste eerder dat vreedzame stakersposten integraal onderdeel vormen van het gewaarborgde recht op collectieve acties. Het recht op collectieve actie wordt internationaal erkend als onderdeel van de mensenrechten. (Meer over het stakingsrecht vind je in dit artikel).
Toch doen de werkgevers er alles aan om stakingsacties onmogelijk te maken. Bij de laatste staking van 30 januari werd aangehaald dat het afzetten van industriezones niet zou mogen, de basis voor die uitspraak is niet duidelijk. Het ziet er naar uit dat de werkgevers ook op dat vlak eenzelfde methode gebruiken als bij het volledige antistakingsoffensief: als je een standpunt vaak genoeg herhaalt, zal er wel iets van blijven plakken.
Nu komt het Europees Comité voor de Sociale Rechten met een uitspraak dat eenzijdige verzoekschriften tegen stakersposten niet zomaar kunnen. De werkgevers reageren naar eigen zeggen verbaasd. Nochtans ligt deze uitspraak volkomen in de lijn van eerdere uitspraken. De beslissing van het Europees Comité voor de Sociale Rechten komt weinig verrassend overeen met wat dit Comité enkele jaren terug in een verslag over België stelde: vreedzame stakersposten maken deel uit van het recht op collectieve actie, dwangsommen tegen een dergelijke stakerspost zijn niet aanvaardbaar.
Er wordt op internationaal vlak niet zomaar aanvaard dat een algemene en zelfs een preventieve maatregel eenzijdig wordt opgelegd zonder dat diegene tegen wie de maatregel wordt genomen zich kan verdedigen. Dat bevestigden eerder ook twee Gentse professoren (Dirk Voorhoof en Eva Brems in dit opiniestuk op De Standaard online). Een beslissing “erga omnes” waardoor de “rechter zich even gaat gedragen als een wetgever” kan volgens die professoren niet. Ze noemen het een “zeer omstreden vorm van rechterlijk activisme.” Dwangsommen die algemeen worden opgelegd op basis van een eenzijdig verzoekschrift kunnen niet zomaar. Bovendien laat dit volgens de professoren “wel erg veel ruimte aan een gerechtsdeurwaarder om te interpreteren wat zoal als rustverstorend kan worden beschouwd”.
Europees wordt dus aanvaard dat een stakerspost tot de normale uitoefening van het stakingsrecht behoort. Ook wordt erkend dat eenzijdige verzoekschriften tegen een dergelijke stakerspost niet kunnen. Dit werd nogmaals bevestigd door het Europees Comité voor Sociale Rechten. De drie vakbonden kondigden meteen aan dat ze met de regering willen samen zitten om “te onderzoeken welke de beste manier is om ervoor te zorgen dat het Herziene Europees Sociaal Handvest in ons land niet meer geschonden wordt wanneer zich collectieve conflicten voordoen.” De werkgevers reageren uiteraard negatief en stellen dat de Europese beslissing “in het Belgische recht onuitvoerbaar is”.
Het klopt dat in de beslissing wordt uitgehaald naar de Belgische overheid en dat overleg nodig is om de uitoefening van het stakingsrecht in ons land te garanderen. Maar wij denken dat we in de verdediging van het recht op collectieve actie niet alle hoop moeten vestigen op een regering die voldoende heeft aangetoond aan welke kant ze staat. De afgelopen weken liet de regering geen kans onbenut om het antistakingsoffensief van de werkgevers en hun media te ondersteunen. Indien de regering haar besparingsbeleid wil opvoeren, is het breken van protest daartegen belangrijk.
In de verdediging van ons protest kunnen we ons best baseren op de enige kracht waarvan we zeker zijn: onze eigen kracht. De afgelopen maanden hebben we meermaals opgeroepen om werk te maken van een nationale campagne om het stakingsrecht en andere syndicale vrijheden (zoals de bescherming van delegees) op een offensieve wijze te verdedigen. Uitspraken zoals deze van het Europees Comité voor Sociale Rechten kunnen een dergelijke offensieve campagne versterken. Met sociale verkiezingen in het vooruitzicht en een hernieuwde mediatieke discussie over het stakingsrecht, is er dringend nood aan een syndicale campagne.
